Πριν από μία δεκαετία, η πιθανότητα να διασχίσει την Αρκτική από την Ευρώπη στην Ασία ένα μεγάλο εμπορικό τάνκερ ήταν σχεδόν μηδαμινή. Σήμερα το ταξίδι αυτό αποτελεί σχεδόν ρουτίνα, καθώς η αυξανόμενη παγκόσμια θερμοκρασία, κυρίως στη βόρεια ζώνη της Αρκτικής, επιτρέπει σε περίπου 100 τεράστια καράβια να ταξιδεύουν στα αρκτικά νερά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, μεταφέροντας σιδηρομεταλλεύματα, άνθρακα και άλλα εμπορεύματα.
Σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου του Καναδά, οι νέες θαλάσσιες οδοί μπορεί να μειώσουν σημαντικά την απόσταση που διανύουν τα καράβια από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό, από την Ευρώπη ή την ανατολική ακτή της Βόρειας Αμερικής στην Ανατολική Ασία, καθιστώντας δυνατή τη μείωση του χρόνου μεταφοράς προϊόντων, του κόστους των καυσίμων αλλά και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Οι συνέπειες της τήξης των αρκτικών πάγων εκτείνονται σε διάφορους τομείς, καθώς η θέρμανση των νερών διευκολύνει την πρόσβαση σε ορυκτά καύσιμα, δημιουργεί ευκαιρίες οικολογικού τουρισμού, αλλά και απειλεί ευαίσθητα οικοσυστήματα και βιοτόπους. Εξάλλου σύμφωνα με στοιχεία αμερικανικής έρευνας, εκτιμάται πως το 13 τοις εκατό των αναξιοποίητων αποθεμάτων πετρελαίου βρίσκονται στην Αρκτική, όπως και το 30 τοις εκατό των αντίστοιχων αποθεμάτων φυσικού αερίου.
Όλα αυτά τα νέα δεδομένα δημιουργούν νέες ισορροπίες και πιθανές εντάσεις μεταξύ των οκτώ κρατών που διατηρούν περιοχές στην Αρκτική, τα οποία αποτελούνται από τον Καναδά, την Ισλανδία, τη Νορβηγία, τη Φινλανδία, τη Σουηδία, τη Ρωσία, τις ΗΠΑ μέσω της Αλάσκα και τη Δανία μέσω της Γροιλανδίας και των Νήσων Φερόε. Οι χώρες αυτές σχημάτισαν το 1996 το Αρκτικό Συμβούλιο.
«Θα μπορούσαμε εύκολα να πούμε πως τα συστατικά είναι ήδη στη θέση του ώστε η περιοχή να γίνει πεδίο ισχυρού ανταγωνισμού, ή ακόμα και συγκρούσεων», δήλωσε ο Τζέιμς Σταυρίδης, τέως ανώτατος διοικητής του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη. «Οι ΗΠΑ και η παγκόσμια κοινότητα οφείλουν να διασφαλίσουν πως η περιοχή θα γίνει μία ζώνη συνεργασίας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την κατάλληλη διπλωματία και συντονισμένες ενέργειες», πρόσθεσε.
Η πρόθεση των ΗΠΑ να αυξήσουν την έως τώρα διακριτική παρουσία τους στην περιοχή, καθώς και η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας μετά την κρίση στην Ουκρανία αποτελούν παράγοντες που θα πρέπει να προσεχθούν ώστε να διατηρηθεί το κλίμα συνεργασίας που προωθούν χώρες όπως η Νορβηγία, σύμφωνα με τον Σταυρίδη.
