Με οδηγό έναν φανταστικό ήρωα που περιπλανιέται σε χώρες, γλώσσες, πολιτισμούς, ανθρώπους και ιδέες, ο συγγραφέας  Ισίδωρος Ζουργός κάνει ένα συναρπαστικό ταξίδι στην Ευρώπη του 17ου αιώνα, και μας μιλά για το νέο του μυθιστόρημα, με τίτλο «Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Καθώς το μυθιστόρημα είναι σαν την ανοιχτή παλάμη ενός χεριού, που ακουμπά στον χάρτη της Ευρώπης, με κάθε δάχτυλο της αφήγησης να δείχνει και διαφορετικό σημείο του ορίζοντα, ο Ισίδωρος Ζουργός μάς συστήνει τον ήρωά του και τον κόσμο του και μιλά για τη δουλειά του, τη σημερινή Ευρώπη και τη Γη μας που κινδυνεύει.  

Συστήστε μας τον Ματίας Αλμοσίνο.

Είναι ο βασικός χαρακτήρας του ομώνυμου μυθιστορήματος, πρόσωπο φανταστικό, μια συγγραφική επινόηση. Γεννιέται στην Ευρώπη του 17ου αιώνα και πεθαίνει το 1725. Είναι ένας άντρας με ιδιαίτερα χαρίσματα, πολύγλωσσος, γιατρός και διανοητής, που ζει και στοχάζεται στο πνευματικό κλίμα της εποχής του. Η ζωή του είναι γεμάτη περιπέτειες και ανατροπές, καθώς αναπλάθει μέσα του πολλές θρησκευτικές και γλωσσικές ταυτότητες, στην πορεία του προς την επιστημονική ανάγνωση της φύσης, αλλά και την αυτογνωσία, στον αγώνα του να συναντήσει τη δική του αλήθεια.

Ποιες εικόνες, επιθυμίες, σκέψεις αποτέλεσαν για εσάς πηγή έμπνευσης;

Ο ιστορικός διάκοσμος της εποχής είναι θαυμαστός: η θεμελίωση της επιστήμης, η ανάδυση της Ευρώπης, οι πρώτες τράπεζες, το χρηματιστήριο του Άμστερνταμ, η ζωγραφική, η μουσική, αλλά και ο μεσσιανισμός, η θρησκοληψία, οι μυστικές εταιρείες που ευαγγελίζονταν ότι κατείχαν τα κλειδιά της ερμηνείας του σύμπαντος. Στην περίπτωση του ελληνικού χώρου, η εποχή αυτή, συνήθως, καλύπτεται από ένα πέπλο σιωπής, αν και έζησαν πολλοί ιδιαίτεροι άνθρωποι, όπως ο Παναγιώτης Νικούσιος, μέγας διερμηνέας του σουλτάνου, ο γενάρχης των Μαυροκορδάτων, Αλέξανδρος, ο πατριάρχης Ιεροσολύμων, Χρύσανθος Νοταράς, πρόδρομος του νεοελληνικού διαφωτισμού κ.ά..

Το μυθιστόρημα, με τίτλο «Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Αναμφισβήτητα, στο ευρωπαϊκό όνειρο, εμφανίζονται ρωγμές, αν και κανονικά θα έπρεπε να τις πούμε πληγές. Αυτό το όραμα, που δομήθηκε πριν από κάποιες δεκαετίες, φαντάζει τώρα ετοιμόρροπο. Δεν μένω, όπως καταλαβαίνετε, μόνο στην ελληνική βάσανο και δυσπραγία, γιατί υπάρχουν εκτεταμένα προβλήματα σε όλη την ήπειρο. Μέσα σε ένα περιβάλλον παγκοσμιοποιημένου ανταγωνισμού, η Ευρώπη ξεχνάει τους πολίτες της και θάβει στην άμμο βασικές αρχές και αξίες της. Ταυτόχρονα, είναι βέβαια διακριτή και η ποιοτική υποβάθμιση των πολιτιστικών προϊόντων, που αυτή η ίδια καταναλώνει, καθώς ο κόσμος της έχει μυηθεί σε μια μαζική κουλτούρα, ενίοτε παιδαριώδη. Όμως, η Ευρώπη είναι το σπίτι μας, κι όσο κι αν τα κεραμίδια στάζουν, δεν θα αλλάξουμε σπίτι, αλλά θα πρέπει να επιδιορθώσουμε τη στέγη.

Δώστε μας ένα στίγμα του ιστορικού των δικών σας αναγνωσμάτων.

Έχω διαβάσει, κυρίως, μυθιστόρημα, ιστορία και δοκίμιο. Για τη λογοτεχνία ειδικότερα, δεν μπορώ να μην αναφέρω σημαντικούς αναγνωστικούς μου σταθμούς, όπως οι Ρώσοι κλασικοί, η αμερικάνικη πεζογραφία των μεγάλων δρόμων, η δικιά μας γενιά του τριάντα, το ευρωπαϊκό μυθιστόρημα, οι σύγχρονοι Ιρλανδοί, ο Ίταλο Καλβίνο κ.ά.. Σε ό,τι έχει, βέβαια, άμεση σχέση με το μυθιστόρημα του Ματίας Αλμοσίνο, υπάρχει στο τέλος του βιβλίου μια σύνοψη αυτών των βιβλίων, που συνέβαλαν στην αναπαράσταση της εποχής και έστρωσαν τον δρόμο των ταξιδιών του ήρωα.

Έχετε σκεφτεί κάποιο από τα βιβλία σας να παίρνει μορφή στον χώρο της έβδομης τέχνης;

Νομίζω ότι αυτή η σκέψη έχει περάσει από το μυαλό των περισσότερων συγγραφέων. Εκείνο, που θα μπορούσα να προσθέσω ως προσωπικό βίωμα, είναι το γεγονός πως, όταν γράφω, ζω την εξέλιξη του μυθιστορήματος ως μια κινηματογραφική ταινία, η οποία άλλοτε ρέει αργά και άλλοτε πέφτει δαιμονισμένα από μεγάλο ύψος. Έχω νιώσει πολλές φορές τον αφηγηματικό μου χρόνο να λειτουργεί κινηματογραφικά. Με άλλα λόγια, έχω νιώσει πολλές φορές, εκτός από γεννήτορας του μυθιστορήματος, και σκηνοθέτης του ταυτόχρονα.

Πώς αντιμετωπίζουν οι μαθητές σας το γεγονός ότι ο δάσκαλός τους είναι ένας καταξιωμένος συγγραφέας;

Προσπαθούμε να το ξεχνάμε και το καταφέρνουμε, γιατί έτσι πρέπει να γίνεται. Αφήνω τον ρόλο του συγγραφέα σε άλλους δημιουργούς, καθώς συνεργάζομαι μαζί τους σε εκπαιδευτικά προγράμματα φιλαναγνωσίας. Άλλωστε, εγώ δεν γράφω παιδικά βιβλία. Το να είσαι δάσκαλος είναι ένας ρόλος πολύ σημαντικός, που τον έχω αποδεχτεί εδώ και είκοσι επτά χρόνια. Είμαι, λοιπόν, αυτός που φροντίζει, μέσα από την επαφή της κάθε μέρας, να φέρει τα βιβλία στη ζωή τους. Αυτό, κυρίως, είμαι στα μάτια τους, ο δάσκαλός τους που αγαπάει τα βιβλία.

Σας καταθέτω την αγωνία μου για αυτό, που είναι το πιο σημαντικό από όλα τα άλλα, αλλά το ξεχνάμε ή το απωθούμε μέσα μας, γιατί φοβόμαστε να το αντιμετωπίσουμε. Η Γη είναι σε κίνδυνο, τα περιβαλλοντικά προβλήματα του πλανήτη είναι τεράστια. Ξέρω ότι δεν σας λέω κάτι πρωτότυπο, αλλά προτιμώ να επαναλαμβάνομαι για τα σημαντικά, από το να προσπαθώ να πρωτοτυπήσω, ανιχνεύοντας μικρές αγωνίες με ένα μεγεθυντικό φακό. Οι ειδήσεις, που αναφέρονται σε θέματα περιβάλλοντος, είναι κατά αποκλειστικότητα αποκαρδιωτικές. Ο επανασχεδιασμός της παγκόσμιας οικονομίας και ανάπτυξης με γνώμονα τη διάσωση θα έπρεπε να είχε ήδη γίνει. Στις ώρες των μεγάλων καταστροφών (θα είναι πολλές και όχι μια), δεν θα υπάρξει κιβωτός να μας χωρέσει.

Αν μου ζητάτε μια ελπίδα, επανέρχομαι σε ό,τι λέγαμε προηγουμένως. Νομίζω πως, τελικά, η Ευρώπη θα τα καταφέρει να επιβιώσει και θα επουλώσει κάποιες από τις πληγές της. Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, πως το καράβι θα ταξιδεύει με πρίμο άνεμο και φουσκωμένα πανιά, αλλά θα είναι τουλάχιστον εν πλω, χωρίς να έχει χρειαστεί να πετάξει “λαθρεπιβάτες” στη θάλασσα.

Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]