Το Ισραήλ ορίζει ως εμπόλεμες ζώνες τις κατοικημένες περιοχές μέσα από τις οποίες διοικεί η Χαμάς, με αποτέλεσμα να τις βομβαρδίζει ακόμη και αν προκύπτουν θύματα από τον άμαχο πληθυσμό, εξηγεί ο ομότιμος καθηγητής Μεσανατολικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αλέξανδρος Κούτσης, ο οποίος περιγράφει στο naftemporiki.gr τη διαδρομή από την κατάρρευση των ειρηνευτικών συνομιλιών έως την απομόνωση της Χαμάς και τελικά την ενεργοποίηση του στρατιωτικού δόγματος Dahiya.

Πώς ξέσπασε αυτή η νέα πολεμική σύρραξη στην περιοχή και τι επιδιώκει με την αντίστοιχη στρατιωτική επιχείρηση το Ισραήλ;

Θα έλεγα ότι οι κύριοι παράγοντες είναι τρεις. 

Πρώτον, μετά την κατάρρευση των συνομιλιών με στόχο την επίτευξη ειρήνης, τις οποίες είχε προωθήσει ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι, υπήρξε μία συμφωνία μεταξύ των Φατάχ και Χαμάς για τον σχηματισμό κυβέρνησης ενότητας. Μία αντίστοιχη κυβέρνηση ενότητας, την οποία είχαν δεχτεί οι ΗΠΑ και η ΕΕ, δεν δεχόταν ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου, διότι στο σχήμα συμμετείχε η Χαμάς την οποία θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση.

Δεύτερον, μετά την ανατροπή του Μοχάμεντ Μόρσι στην Αίγυπτο, η Χαμάς απομονώθηκε από τον νέο πρόεδρο Άμπντελ Φάταχ αλ Σίσι, ο οποίος θεωρούσε ότι η συγκεκριμένη οργάνωση υποστήριζε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους –πράγματι αποτελεί θυγατρική τους παράταξη- και αποφάσισε να την περιορίσει στη Γάζα, κλείνοντας φυλάκια κ.ο.κ. Αντίστοιχη στάση τήρησε και η Σαουδική Αραβία, η οποία είχε κηρύξει τον πόλεμο εναντίον των Αδελφών Μουσουλμάνων. Συνεπώς, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου εκτίμησε ότι -δεδομένης της απομόνωσης της οργάνωσης- θα μπορούσε να εξοντώσει τη Χαμάς μια και καλή, χωρίς την παραμικρή αντίδραση από την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία.

Τρίτον, υπήρξε η άνοδος του ισλαμικού χαλιφάτου, του ισλαμικού κινήματος που κατέχει μέρος του Ιράκ και μέρος της Συρίας και το οποίο είχε καταλάβει μεθοριακούς σταθμούς της Ιορδανίας απειλώντας να εμπλακεί στην πολιτική και αυτής της χώρας. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός λοιπόν εκτίμησε ότι αναδύεται πια ένας ισλαμικός κίνδυνος εξ ανατολών.

Αυτοί ήταν οι κύριοι παράγοντες που οδήγησαν τον Μπενιαμίν Νετανιάχου να χρησιμοποιήσει την απαγωγή τριών Ισραηλινών σπουδαστών, που μάλιστα σκοτώθηκαν, ώστε να εξαπολύσει πόλεμο εναντίον της Χαμάς.

Τι περιθώρια κινήσεων έχει η παλαιστινιακή αρχή σε αυτήν τη φάση;

Απολύτως κανένα. Ο Μαχμούντ Αμπάς (Παλαιστίνιος πρόεδρος) έχει χάσει κάθε κύρος στη Δυτική Όχθη, μετά τη συνεργασία του με το Ισραήλ για την επιβολή της τάξης στην περιοχή (συνεργασία της παλαιστινιακής αστυνομίας με τον ισραηλινό στρατό). Γι’ αυτό άλλωστε ο ίδιος ήθελε να σχηματίσει αυτήν την κυβέρνηση ενότητας: προκειμένου να μεταφέρει ουσιαστικά στην PLO (Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης) τον ρόλο που εκείνος είχε στην ειρηνευτική διαδικασία. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν ο Ισραηλινός πρωθυπουργός βρέθηκε στο σημείο όπου θα έπρεπε να συζητά με άλλους παράγοντες και όχι με τον Μαχμούντ Αμπάς.

Πώς διαχειρίζεται τις εξελίξεις ο ΟΗΕ και ευρύτερα η διεθνής κοινότητα;

Θα κάνω τους εξής παραλληλισμούς προκειμένου να γίνω κατανοητός: Όταν ο Μπασάρ αλ Άσαντ είχε προχωρήσει σε εκείνη τη σφαγή στη χώρα του, υπήρξε σωρεία αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ οι οποίες τον καταδίκαζαν για εγκλήματα πολέμου, εφάρμοζαν εμπάργκο σε βάρος της Συρίας κ.ο.κ. Όταν αναδείχθηκε το πρόβλημα της Ουκρανίας, υπήρξε επίσης σωρεία αποφάσεων του ΟΗΕ σε βάρος της ρωσικής ανάμειξης κ.ο.κ. Τώρα που είναι σε πλήρη εξέλιξη τα γεγονότα στη Γάζα, δεν υπάρχει ούτε ένα ψήφισμα του ΟΗΕ.

Ποια είναι η προσωπική σας εκτίμηση ως προς τα μέσα τα οποία χρησιμοποιεί το Ισραήλ σε αυτές τις στρατιωτικές επιχειρήσεις; Υπάρχουν καταγγελίες για παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Πράγματι. Αρχικά πρέπει να επισημάνουμε το εξής: Το Ισραήλ δεν μπορεί να δεχτεί μεγάλο αριθμό θυμάτων στον στρατό του. Το 2006, όταν έχασε περίπου 100 στρατιώτες στον Λίβανο, αναγκάστηκε να αποχωρήσει οδηγούμενο σε μία πολιτική ήττα. Σήμερα, μέχρι στιγμής, μετρά 29 θύματα. Θεωρώ ότι αν υπάρξουν ακόμη 10 θύματα, θα δημιουργηθεί πρόβλημα στο εσωτερικό του Ισραήλ. Συγχρόνως, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι το Ισραήλ δεν μπορεί να διατηρήσει έναν πόλεμο για περισσότερο από έναν μήνα, στη χειρότερη περίπτωση, διότι πλήττεται η οικονομία της χώρας (η κινητοποίηση των εφέδρων κοστίζει και ευρύτερα επηρεάζεται αρνητικά τόσο ο στρατός όσο και ευρύτερα η οικονομία).

REUTERS/FINBARR O'REILLY

Παλαιστίνιοι τρέχουν να προφυλαχθούν καθώς ισραηλινά προειδοποιητικά πυρά εκτοξεύονται προς παρακείμενο κτήριο, στην πόλη της Γάζας. 

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ακριβώς επειδή το Ισραήλ δεν προτίθεται να διατηρήσει έναν πόλεμο για μεγάλο χρονικό διάστημα, ούτε να υποστεί μεγάλο αριθμό θυμάτων στον στρατό του, έχει υιοθετήσει ένα στρατιωτικό δόγμα ονόματι Dahiya, το οποίο ανέπτυξε μετά τον πόλεμο του Λιβάνου. Το δόγμα αυτό βασίζεται στην εξής λογική: Επειδή οι τρομοκράτες διοικούν μέσα από κατοικημένες περιοχές, οι περιοχές αυτές θεωρούνται εμπόλεμες ζώνες και μπορούν να βομβαρδίζονται ακόμη και αν προκύπτουν θύματα από τον άμαχο πληθυσμό -γεγονός που κατά τη γνώμη μου αποτελεί ξεκάθαρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Το Ισραήλ επικαλείται κατά βάση το επιχείρημα ότι προβαίνει σε αυτοάμυνα απέναντι στις επιθέσεις της Χαμάς.

Πράγματι, αυτή είναι η θέση που διατυπώνει το Ισραήλ, ωστόσο, πρέπει να λάβει κανείς υπόψη ότι, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, στην περίπτωση που ένα κράτος κατέχει ένα άλλο, αυτό το κράτος κατοχής δεν μπορεί να επικαλείται την αυτοάμυνα όταν διεξάγεται αγώνας απελευθέρωσης, διότι ο κατεχόμενος λαός τηρεί αυτό το δικαίωμα. Σημειωτέον, σύμφωνα με τις συμβάσεις της Γενεύης το 1949, μία κατοχική δύναμη είναι υπεύθυνη για την ασφάλεια του άμαχου πληθυσμού και οφείλει να μη μεταβάλλει τον δημογραφικό χαρακτήρα της περιοχής την οποία κατέχει.

Τι προβλέπετε για τη συνέχεια; Να υποθέσει κανείς ότι πάμε πλέον ακόμη πιο πίσω στο παλαιστινιακό ζήτημα;

Πριν από περίπου 10 ημέρες, σε συνέντευξη σε ισραηλινή εφημερίδα, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε κατηγορηματικά ότι δεν υπάρχει περίπτωση το Ισραήλ να δεχτεί την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους, υπό την έννοια ότι η ασφάλεια της χώρας δεν επιτρέπει μία αντίστοιχη εξέλιξη. Ο ίδιος είπε ουσιαστικά: «δεν θα επιτρέψουμε να έχουμε ακόμη μία Γάζα, αν θέλετε να υπάρξει παλαιστινιακό κράτος, το Ισραήλ θα πρέπει να έχει τον πλήρη στρατιωτικό έλεγχο αυτού του κράτους». Νομίζω ότι η συγκεκριμένη τοποθέτηση είναι ενδεικτική των περιθωρίων που υπάρχουν για μία επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ
[email protected]
@VasKostoulas