Δέκα από τις πιο λανθασμένες εκτιμήσεις στην ιστορία της αστρονομίας συγκεντρώνει σε μία πρόσφατη δημοσίευσή του ο Άμπραχαμ Λεμπ, καθηγητής φυσικής στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Σύμφωνα με το Λεμπ το κύριο γνώρισμα πίσω από κάθε λάθος πρόβλεψη είναι η πίστη των αστρονόμων πως γνωρίζουν την αλήθεια έχοντας στη διάθεσή τους περιορισμένα στοιχεία, χρησιμοποιώντας μάλιστα τη ρήση του Μαρκ Τουέην πως «δεν είναι αυτό που δε γνωρίζεις που μπορεί να σου δημιουργήσει πρόβλημα αλλά αυτό για το οποίο είσαι σίγουρος και εντέλει αποδεικνύεται λανθασμένο».
Τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα στη λίστα του Λεμπ είναι με χρονολογική σειρά τα παρακάτω:
Το 1908 ο Έντουαρντ Πίκερινγκ, διευθυντής τότε του αστεροσκοπείου του Χάρβαρντ παρουσίασε τα επιχειρήματά του υπέρ της άποψης πως δεν υπήρχε κανένας λόγος για την αύξηση του μεγέθους των τηλεσκοπίων. Σύμφωνα με τον Πίκερινγκ θα έπρεπε πλέον να δοθεί έμφαση σε άλλες παραμέτρους όπως το κλίμα της περιοχής που θα γινόταν η εγκατάσταση του εκάστοτε τηλεσκοπίου, αφού στο θέμα του μεγέθους είχε επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
Οι απόψεις αυτές είχαν βαρύ αντίκτυπο στην ιστορία της αστρονομίας και χρειάστηκαν μερικές δεκαετίες για να γίνει εμφανές πως ήταν άστοχες. Εν τω μεταξύ, στα επιστημονικά κέντρα που ακολούθησαν αντίθετη πορεία έγιναν τις επόμενες δεκαετίες οι μεγάλες ανακαλύψεις της διαστολής του Σύμπαντος, των ραδιο-γαλαξιών και των κβάζαρς ενώ πλέον τα μεγάλα τηλεσκόπια κυριαρχούν στον τομέα της αστρονομίας.
Τη δεκαετία του ’60, η NASA ερευνούσε το ενδεχόμενο μιας διαστημικής επιστημονικής αποστολής που θα εκτελούσε παρατηρήσεις σε ακτινοβολία ακτινών χ. Η βασική ιδέα του εγχειρήματος ήταν πως από τη στιγμή που η ατμόσφαιρα της Γης εμπόδιζε τις ακτίνες χ να εισέλθουν ένα παρατηρητήριο σε τροχιά θα μπορούσε να εγκαινιάσει ένα νέο κλάδο της αστρονομίας.
Το επιστημονικό συμβούλιο έκρινε τότε πως δεν υπήρχε σημαντικός λόγος για μια τέτοια αποστολή κάνοντας ένα μνημειώδες λάθος το οποίο καθυστέρησε την αστρονομία ακτινών χ κατά τουλάχιστον μισή δεκαετία. Όταν η πρώτη αποστολή εκτοξεύτηκε το 1970 έκανε ένα πλήθος από ανακαλύψεις μεταξύ των οποίων και η ανακάλυψη του Κύκνου Χ-1, της πρώτης υποψήφιας μαύρης τρύπας στο Σύμπαν, ενώ έκτοτε έχει εκτοξευτεί πλήθος από άλλες παρόμοιες αποστολές.
Μία ακόμη λάθος διαπίστωση αφορά στην έρευνα για πλανήτες όμοιους με τη Γη, η οποία αποτελεί σήμερα έναν από τους κινητήριους μοχλούς της αστρονομίας. Σύμφωνα με το Λεμπ δεν είναι τόσο δύσκολο τεχνικά να ανακαλυφθεί ένας πλανήτης, καθώς κάθε φορά που παρεμβάλλεται μεταξύ της Γης και του άστρου του προκαλεί μία μεταβολή στην ακτινοβολία του άστρου που φτάνει στη Γη. Ο Όττο Στρούβε μάλιστα είχε προτείνει κάτι ανάλογο το 1952, αλλά η πρόταση του έπεσε στο κενό εξαιτίας της επιστημονικής προκατάληψης πως κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο. Ακόμη και η πρώτη ανακάλυψη εξωπλανήτη, αυτή του HD114762b το 1989, καθυστέρησε έξι χρόνια να αναγνωριστεί εξαιτίας της δυσπιστίας της επιστημονικής κοινότητας.
Ο λόγος για τον οποίο ο συγγραφέας ασχολήθηκε με το ζήτημα έχει να κάνει με την ευχή πως τέτοια λάθη θα αποφευχθούν στο μέλλον, εάν υπάρχει γνώση των σφαλμάτων του παρελθόντος.
