«Εχουμε τα χρήματα, έχουμε την επιστημονική γνώση - έχουμε όμως τη βούληση; Εχουμε τη βούληση να νικήσουμε τη φτώχεια;» Αυτό το ερώτημα έθεσε πρόσφατα ο τραγουδιστής των U2, Μπόνο, γνωστός για τις κοινωνικές ευαισθησίες του.
Η καταπολέμηση της φτώχειας θα κυριαρχήσει στην πολιτική ατζέντα το 2005. Τον Ιανουάριο θα δοθεί στη δημοσιότητα μια έκθεση του Τζέφρι Σακς για τα Ηνωμένα Εθνη και δύο μήνες αργότερα θα δημοσιοποιηθεί η αντίστοιχη έκθεση της Επιτροπής του Τόνι Μπλερ για την Αφρική. Τον Ιούλιο, αν δεν έχει υποστεί μια απροσδόκητη ήττα στις εκλογές που θα έχουν προηγηθεί, ο Μπλερ θα ηγηθεί μιας συνόδου του ομίλου G8 που θα ασχοληθεί με την καταπολέμηση της φτώχειας, ειδικά στην Αφρική. Τον Σεπτέμβριο, θα πραγματοποιηθεί μια ειδική σύνοδος της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ που θα εξετάσει την πορεία των στόχων οι οποίοι ετέθησαν το 2000 για την τρίτη χιλιετία. Ο πρώτος από εκείνους τους στόχους ήταν να μειωθεί στο μισό, μέχρι το 2015, το ποσοστό του παγκοσμίου πληθυσμού που ζει σε συνθήκες φτώχειας.
Τον Δεκέμβριο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου που θα συνεδριάσει στο Χονγκ Κονγκ αναμένεται να αποφασίσει περαιτέρω φιλελευθεροποίηση του παγκοσμίου εμπορίου που θα τονώσει τις οικονομίες των φτωχών χωρών.
Ποιος μας λέει όμως -διερωτάται το περιοδικό Εκόνομιστ- ότι όλες αυτές οι εκθέσεις και οι σύνοδοι δεν θα οδηγήσουν για άλλη μια φορά σε παχιά λόγια και ελάχιστες πράξεις;
Κάποια αισιοδοξία είναι δικαιολογημένη. Η συνέχιση των υψηλών ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης στην Ινδία και την Κίνα υπόσχεται να απαλλάξει την ερχόμενη δεκαετία εκατοντάδες εκατομμύρια ακόμη ανθρώπους από τη φτώχεια.
Η μείωση της φτώχειας στις δύο αυτές χώρες δεν είναι όμως αποτέλεσμα της φιλανθρωπίας των πλουσίων χωρών, αλλά της ίδιας της διακυβέρνησής τους, και κυρίως της παροχής εκπαίδευσης και υγείας, καθώς και της φιλελευθεροποίησης των αγορών. Και στις δύο χώρες, μια ακόμα καλύτερη διακυβέρνηση θα μειώσει ακόμη περισσότερο τη φτώχεια. Για παράδειγμα, η διαφθορά παραμένει εκτεταμένη στην Κίνα και την Ινδία, στερώντας τους φτωχούς από βασικές υπηρεσίες και δυσκολεύοντας την πρόσβασή τους στις αγορές και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Αντιστοίχως, στις περιοχές του κόσμου όπου έχει σημειωθεί μικρή πρόοδος στην καταπολέμηση της φτώχειας -και ιδιαίτερα στην Αφρική- ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης το φέρουν οι κυβερνήσεις. Και εδώ, οι δυνατότητες παρέμβασης του υπολοίπου κόσμου είναι περιορισμένες.
Παρά ταύτα, συνεχίζει ο Εκόνομιστ, πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι. Υπάρχουν πολλά βήματα που μπορούν να γίνουν. Τρεις ιδέες αναμένεται να τεθούν στο τραπέζι την ερχόμενη χρονιά: μια μεγάλη αύξηση της βοήθειας των πλουσίων χωρών προς τις φτωχές· μια μαζική παραγραφή του χρέους των φτωχών χωρών· και η φιλελευθεροποίηση του εμπορίου, ιδιαίτερα για τα γεωργικά προϊόντα που παίζουν σημαντικό ρόλο στις οικονομίες πολλών φτωχών χωρών.
Η οργάνωση Oxfam υπολογίζει ότι μια αύξηση κατά 1% του μεριδίου της Αφρικής στις παγκόσμιες εξαγωγές είναι πέντε φορές σημαντικότερη από μια αντίστοιχη αύξηση της βοήθειας προς την ήπειρο. Η φιλελευθεροποίηση του εμπορίου προϋποθέτει όμως σύγκρουση των ηγετών με τις παραγωγικές τάξεις στις χώρες τους. Η σύγκρουση αυτή είναι οδυνηρή και έχει πολιτικό κόστος, άρα χρειάζεται θάρρος. Ετσι, η πρόοδος που θα σημειωθεί στη σύνοδο του ερχόμενου Δεκεμβρίου στο Χονγκ Κονγκ θα δείξει αν υπάρχει πράγματι η βούληση για την καταπολέμηση της φτώχειας.
Πηγή: The Economist, ΑΠΕ
