Eσβησε στις 10 το πρωί ο συγγραφέας του «Ζητείται ελπίς» και του «Λάθους», Αντώνης Σαμαράκης. Τα δύο εξέχοντα έργα του που διαβάζονται και ξαναδιαβάζονται στα τέσσερα σημεία του πλανήτη, μαρτυρούν αναντιρρήτως την αποτυχία των ολοκληρωτικών συστημάτων που προσπαθούν να αλλοτριώσουν το άτομο.

Ο Αντώνης Σαμαράκης δεν έπαψε ποτέ να ονειρεύεται, όπως ακριβώς ένα παιδί, έναν μελλοντικό κόσμο όπου τα ανθρώπινα πλάσματα θα ζουν εν αρμονία και εν ειρήνη. Οι κριτικοί έγραφαν ότι «είναι αδύνατο να διαβάσεις Σαμαράκη δίχως σαν νιώσεις δυνατή συγκίνηση. Είναι ένας συγγραφέας που δεν κάνει φιλολογία, και τραβάει κατευθείαν στο μεδούλι».

Ηταν έμπρακτος ανθρωπιστής, όχι ένας ανθρωπιστής δια του λόγου αλλά δια του καθημερινού του έργου. Το έργο του χαρακτήριζε η απουσία πεποιημένης «λογοτεχνικότητας», η απουσία επιτήδευσης, ο αυθορμητισμός του ταλέντου του, η γνησιότητα του λόγου του.

Το δεύτερο χαρακτηριστικό είναι ταυτόχρονα η βαθιά ελληνικότητα και η παγκοσμιότητα του έργου του. Ο Αντώνης Σαμαράκης, είναι παγκόσμιος και έχει τη μεγάλη αναγνώριση του πιο πολυμεταφρασμένου ίσως έλληνα συγγραφέα των τελευταίων δεκαετιών. Σημαίνει πως κομίζει ένα μήνυμα παγκόσμιο. Αυτό γίνεται όμως αντιληπτό ως μήνυμα έλληνα συγγραφέα, που έχει σταθερό σημείο αναφοράς και εθνική ταυτότητα.

Το τρίτο στοιχείο είναι ο ανθρωπισμός, αλλά με μια πολύ συγκεκριμένη μορφή. Ο Αντώνης Σαμαράκης είναι ο συγγραφέας του «έπους της καθημερινότητας». Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτό είναι μια μινιμαλιστική προσέγγιση. Ομως αυτό το έπος της καθημερινότητας είναι ουσιωδέστατο και βαθύτατα πολιτικό. Γι' αυτό ο Αντώνης Σαμαράκης, ουσιαστικά συνθέτει και εκπέμπει ένα βαθύτατα πολιτικό λόγο.

Και όλα αυτά ο ίδιος τα καθιστά αντιληπτά από τους τρίτους, οι οποίοι αντιλαμβάνονται, νοιώθουν και τελικά προσλαμβάνουν ως προνομιακοί και αβίαστοι αναγνώστες και το συγγραφέα και το έργο του. Εγκαθιδρύεται έτσι αυτή η «υπόγεια» και γοητευτική σχέση που συνδέει διανοητικά και συναισθηματικά το συγγραφέα με τον αναγνώστη.

Ο Αντώνης Σαμαράκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1919, φοίτησε στην ΑΣΟΕΕ και κατόπιν στη Νομική. Τον Ιούνιο του 1944, πιάστηκε από τους ναζί και καταδικάστηκε σε θάνατο. Υστερα από περιπέτειες, μπόρεσε να ξεφύγει.

Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε 30 γλώσσες, σε 101 ξένες εκδόσεις. Για τη συλλογή διηγημάτων «Αρνούμαι», τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος το 1962, και για το μυθιστόρημά του «Το λάθος», με δύο λογοτεχνικά βραβεία στην Ελλάδα και στη Γαλλία. Εξελέγη ομόφωνα επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Φιλολογίας των Πανεπιστημίων Αθηνών, Πατρών και Ιωαννίνων. Στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, τα έργα του διδάσκονται στη δημοτική και μέση εκπαίδευση και στα πανεπιστήμια.

Επίτιμος δημότης σε 37 πόλεις στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Χρυσό Μετάλλιο Αξίας της πόλεως των Αθηνών. Μεγαλόσταυρος του Τάγματος Εθνάρχου Μακαρίου Γ', Κύπρος.

Το 1989, η UNICEF Νέας Υόρκης τον ονόμασε πρώτο έλληνα πρεσβευτή καλής θέλησης για τα παιδιά του κόσμου.

Πνευματικός πρεσβευτής των Γιατρών χωρίς Σύνορα. Διάκριση Ειρήνης και μετάλλιο από την Έκκληση της Ακρόπολης για την Ειρήνη, τη Ζωή και τον Πολιτισμό. Ασχολήθηκε ενεργά πέντε χρόνια, με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Βουλής των Εφήβων, ως πρόεδρος της Επιτροπής που το κατεύθυνε.

Μυθιστορήματα

Σήμα κινδύνου, Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1959, Αθήνα, Καστανιώτης, 2000. Σελ. 120. ISBN: 960-03-2766-1

Το λάθος, Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1965, Αθήνα, Καστανιώτης, 2000. Σελ. 231. ISBN: 960-03-1669-4

Εν ονόματι, 1998, Αθήνα, Καστανιώτης, 1999. Σελ. 124. ISBN: 960-03-2349-6

Διηγήματα

Ζητείται ελπίς, Αθήνα, Ελευθερουδάκης 1954, Αθήνα, Καστανιώτης, 2001. Σελ. 71 ISBN: 960-03-1051-3

Αρνούμαι, Αθήνα, Ελευθερουδάκης 1961, Αθήνα, Καστανιώτης, 1999. Σελ. 193. ISBN: 960-03-2528-6.

Το διαβατήριο, Αθήνα, Ελευθερουδάκης 1973, Αθήνα, Καστανιώτης, 200. Σελ. 138. ISBN: 960-03-2767-Χ

Η κόντρα, Αθήνα, Ελευθερουδάκης 1992, Αθήνα, Καστανιώτης, 1999. Σελ. 134. ISBN: 960-03-2529-4

Αυτοβιογραφία 1919 -, 1996, Αθήνα, Καστανιώτης, 2000. Σελ. 133. ISBN: 960-03-2765-3

Μαρτυρίες για τον Αντώνη Σαμαράκη, Αθήνα, Καστανιώτης, 2000. Σελ. 256. ISBN: 960-03-2712-2

Μεταφράσεις

Στα Γερμανικά:

Der Fehler, [yr.by]: Hajo Muller, Berlin, Lothar Blanvalet Verlag, 1969. 295 pp.

Der Fehler, [tr.by]: Hajo Muller, Berlin, Ullstein Verlag, 1974. 160 pp. ΙSBN: 3-548-030599

Der Fehler, [tr.by]: Thomas Nicolaou, Berlin, Neues Leben Verlag, 1976. 184 pp. ISBN: 3-355-00727-7, 1983, 208 pp.

Der Fehler, [tr.by]: Thomas Nicolaou, Berlin, Volk und Welt Verlag, 1976. 112 pp.

Der Reisepass, [tr.by]: Thomas Nicolaou, Berlin, Volk und Welt Verlag, 1980, 1982. 372 pp.

Winter Festival, [tr.by]: Thomas Nicolaou, Bastei Lubbe, 1989, 848 pp.

Hoffnung gesucht, [tr.by]: A, Jochimsen, Zurich/Stuttgart, Flamerg Verlag, 1962.142 pp.

Der Reisepass, [tr.by]: Thomas Nicolaou, Berlin und Weimar, Aufbau Verlag, 1986. 264 pp. ISBN: 3-351-00255-6

Neugriechische Erzahlungen, [tr.by]: Efrossini Kalkasina-Korn und Elisabeth Weiler, Deutscher Taschenbuch Verlag, 1988 ISBN: 3-423-09248-3

Der Pass, [tr.by]: Argyris Sfountouris, Zurich, Propylaa, 1973, 72 pp. ISBN: 3-260-03568-0

Die Notbremse, [tr.by]: Thomas Nicolaou, Berlin, Volk und Welt, 1981, 120 pp.

Aus 40 Jahren, [tr.by]: Thomas Nicolaou, Berlin, Volk und Welt, 1987 ISBN: 3-353-00191-3

Στα αγγλικά:

The Flaw, [tr.by]: Peter Mansfield and Richard Burns, London, Hutchinson of London, 1969, 208 pp. ISBN: 09-096790-9

The Flaw, [tr.by]: Peter Mansfield and Richard Burns, London, Hutchinson of London, 1969, 208 pp. ISBN: 09-096790-9

The Flaw, [tr.by]: Peter Mansfield, New York, Weybright and Talley

The Passport, [tr.by]: Gavin Betts, Melbourne, Longman Cheshire, 1980,1981, 112 pp. ISBN: 0-582-68691-1

Στα γαλλικά:

La Faille, [tr.by]: Sophie Le Bret, Paris, Editions Stock, 1970, 216 pp. ISBN: 70 V-304-930-1580

La Faille, [tr.by]: Sophie Le Bret, Paris-Lausanne-Bruxelles, La Guide du Livre, 1971, 206 pp.

La Faille, [tr.by]: Sophie Le Bret, Paris, Le Livre de Poche

Στα ισπανικά:

El fallo, [tr.by]: Francisco Miranda, Barcelona, Editorial Seix Barral, 1971, 1972, 209 pp.

El fallo, [tr.by]: Margarita Ramirez-Montesinos and Rufino Cuesta Moreno, Madrid, Ediciones Clasicas, 1996, 287 pp. ISBN: 84-7882-214-3

El fallo, Fundacion Tsakos, Montevideo, 1997,200 pp.

Se busca esperanza, [tr.by]: Elias Danelis, Madrid, Ediciones Clasicas, 1998, 78 pp. ISBN: 84-7882-008-6

Βιβλία του έχουν επίσης μεταφραστεί στα ιταλικά, πορτογαλικά, αλβανικά, σερβοκροάτικα, τούρκικα, φλαμανδικά, δανικά, νορβηγικά, φιλανδικά, σουηδικά, ρουμάνικα, ουγγρικά, πολωνικά, τσεχοσλοβάκικα, ιαπωνικά, αραβικά, εβραϊκά, κινέζικα και ρώσικα.

K.T.