Η μεγάλη κυρία του παραδοσιακού μας τραγουδιού, η Δόμνα Σαμίου, έφυγε από την ζωή σε ηλικία 84 ετών, το βράδυ του Σαββάτου, μετά από προβλήματα υγείας που παρουσίαζε το τελευταίο διάστημα. Η σπουδαία ερμηνεύτρια νοσηλευόταν στο νοσοκομείο Αμαλία Φλέμινγκ, καθώς έπασχε από λευχαιμία.
Η Δόμνα Σαμίου θα κηδευθεί την Τρίτη στις 3 το απόγευμα από το νεκροταφείο της Νέας Σμύρνης .
«Δεν είμαι τραγουδίστρια με την επαγγελματική σημασία της λέξης, δεν τραγουδάω σε δημοτικά κέντρα ή σε πανηγύρια για τη διασκέδαση μιας ορισμένης πελατείας. Τραγουδώ μόνο όπου πιστεύω πως εξυπηρετώ τη διατήρηση και τη διάδοση του δημοτικού τραγουδιού, έτσι ατόφιο όπως έφτασε σε μας από την παράδοση. Προσπαθώ να μιμηθώ τον τρόπο που τραγουδάει ένας Μακεδόνας, ένας Θρακιώτης, ένας Ηπειρώτης ή ένας Κρητικός. Στην αρχή ξεκίνησα να κάνω αυτό που κάνω από αγάπη για το δημοτικό τραγούδι, και μάλιστα σε εποχή που ο κόσμος το περιφρονούσε και δεν έδινε σημασία. Αργότερα, η κακοποίηση που γινόταν σε βάρος του δημοτικού τραγουδιού και μάλιστα από τους ίδιους τους λαϊκούς μουσικούς και μετά από τους συνθέτες και τους ελαφρούς τραγουδιστές, με σπρώξανε να ασχοληθώ περισσότερο και να προσπαθήσω με όλες μου τις δυνάμεις να δώσω την ευκαιρία στον κόσμο να γνωρίσει το γνήσιο δημοτικό τραγούδι», έλεγε ίδια η Δόμνα Σαμίου, περιγράφοντας τη σχέση της με το τραγούδι.
Σύντομο βιογραφικό
Γεννήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 1928 στην Καισαριανή της Αθήνας. Οι γονείς της ήταν Μικρασιάτες πρόσφυγες από το Μπαϊντίρι, χωριό της περιοχής της Σμύρνης. Σε ηλικία 13 ετών, η Δόμνα Σαμίου έχει την πρώτη διδακτική επαφή με τη βυζαντινή και τη δημοτική μουσική αλλά και με τη λογική της επιτόπιας έρευνας, μαθητεύοντας κοντά στον Σίμωνα Καρά, στο «Σύλλογο προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής», ενώ παράλληλα φοιτά στο νυχτερινό Γυμνάσιο.
Ως μέλος της χορωδίας του Σίμωνα Καρά αρχίζει η σχέση της και με το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας/Ε.Ι.Ρ όπου αργότερα, το 1954, προσλαμβάνεται στο Τμήμα Εθνικής Μουσικής.
Το 1963 αρχίζει τα ταξίδια της στην επαρχία για επιτόπιες καταγραφές και συγκέντρωση μουσικού υλικού για το προσωπικό της αρχείο, με δικά της μηχανήματα. Το 1971, χρονιά ορόσημο για την μετέπειτα πορεία της, παρουσιάζεται δίπλα στον Διονύση Σαββόπουλο συνερμηνεύοντας παραδοσιακά τραγούδια επί σκηνής, δίνοντας μια μεγάλη στροφή στη σχέση των νέων της εποχής με την παραδοσιακή μουσική. Από το 1960 κυκλοφορούν δίσκοι της σε Ελλάδα, Γαλλία και Σουηδία, που σηματοδοτούν την απήχηση του έργου της στον κυρίως ελληνισμό και στην ελληνική ομογένεια.
Σημαντικοί σταθμοί του έργου της
Το 1979, ο σκηνοθέτης του Εθνικού Θεάτρου, Αλέξης Σολωμός, της ανέθεσε τη μουσική επιμέλεια για τους Όρνιθες του Αριστοφάνη που παρουσιάστηκαν πρώτα στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και στη συνέχεια στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού.
Το 1993, ο Γιώργος Θεοδοσιάδης της ανέθεσε την επιμέλεια της «ζωντανής» μουσικής του «Αγαπητικού της Βοσκοπούλας» που ανέβασε το Εθνικό Θέατρο.
Στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού τραγούδησε για τέσσερις συνεχείς χρονιές (1995-1998).
Μεγάλη αναγνώριση της δίδεται από το Μέγαρο Μουσικής, όπου παραδίδει συναυλίες με Ακριτικά Τραγούδια (Μάιος 1995) και ελληνικά παραδοσιακά κάλαντα (Χριστούγεννα 1996), καθώς και το αφιέρωμα που της έκανε ο ίδιος φορέας τον Οκτώβριο του 1998 για τα 70 της χρόνια.
Το 1981 δημιούργησε τον Καλλιτεχνικό Σύλλογο Δημοτικής Μουσικής «Δόμνα Σαμίου», όπου και συνέχιζε μέχρι τέλους την ίδια ποιοτική και αξιόλογη δισκογραφική της παραγωγή.
Παράλληλα, από το 1994 ως το 2001, παραδίδει μαθήματα δημοτικού τραγουδιού στο Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων.
Το έργο της έχει ξεπεράσει τα ελληνικά σύνορα και την ελληνική γλώσσα έχοντας παρουσιαστεί –μέσω συναυλιών- σε πολλές χώρες της Ευρώπης, της αμερικανικής ηπείρου και σε πόλεις της Αυστραλίας.
Για την προσφορά και την αφοσίωση της στην μουσική είδε το έργο της να αναγνωρίζεται πολλαπλά και τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις, με αποκορύφωση την απονομή μεταλλίου από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κ. Στεφανόπουλο, το 2005.
Επίσης, το 2006 της παραδίδεται, το βραβείο Αρίων για την συνολική προσφορά της στην διάσωση του δημοτικού τραγουδιού.
Η Δόμνα Σαμίου δεν σταμάτησε - έως και την τελευταία στιγμή- την έρευνα και την καταγραφή της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής.
K. Παπούλιας: Μεγάλη απώλεια για τον ελληνικό πολιτισμό
Η Δόμνα Σαμίου προστάτεψε και διέδωσε τον πλούτο της παραδοσιακής μουσικής και του δημοτικού μας τραγουδιού. Μέσα από τη φωνή της και την πολύτιμη τέχνη της, που αγαπήθηκε από νέους και μεγάλους, γνωρίσαμε τις ρίζες της παράδοσής μας. Ο θάνατός της είναι μια μεγάλη απώλεια για τον ελληνικό πολιτισμό», δήλωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας και πρόσθεσε:
«Θα τη θυμόμαστε με σεβασμό για την σπουδαία της προσφορά τη σημασία της οποίας οφείλουμε να διατηρήσουμε επίκαιρη και ζωντανή. Στους δικούς της ανθρώπους εκφράζω τα πιο θερμά μου συλλυπητήρια».
Ο Λ. Παπαδήμος για το θάνατο της Δόμνας Σαμίου
Τη βαθύτατη θλίψη του για το θάνατο της Δόμνας Σαμίου, «η οποία επί δεκαετίες ταύτισε τον εαυτό της με την διάσωση και την προβολή της μουσικής μας παράδοσης» εξέφρασε ο πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος.
«Έφερε στο φώς κρυμμένους λαϊκούς θησαυρούς και τους γνώρισε στις νεώτερες γενιές, συμβάλλοντας ουσιαστικά στη διαμόρφωση της σύγχρονης πολιτιστικής μας ταυτότητας. Στους οικείους της θερμά συλλυπητήρια», πρόσθεσε.
Π. Γερουλάνος: «Έφυγε μια σπάνια γυναίκα»
«Χάθηκε μια σπάνια γυναίκα, η οποία προσωποποίησε τη βαθιά αγάπη για τη λαϊκή παράδοση της χώρας μας, την ακούραστη και ενθουσιώδη έρευνα, το πάθος για τη διάσωση και προβολή ενός σπουδαίου - όσο και παραμελημένου- κεφαλαίου της πολιτιστικής μας κληρονομιάς».
Τα παραπάνω δήλωσε ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού Παύλος Γερουλάνος μόλις πληροφορήθηκε το θάνατο της Δόμνας Σαμίου.
«Για την προσφορά της Δόμνας Σαμίου στην ελληνική κοινωνία μπορεί κανείς να μιλήσει μόνο σε υπερθετικό βαθμό. Το έργο της και το ήθος της αποτελούν πηγή έμπνευσης για όλους μας. Της οφείλουμε πάρα πολλά και είναι βέβαιο πως ένα «ευχαριστώ», όσο εγκάρδιο κι αν είναι, δεν είναι αρκετό για να περικλείσει την ευγνωμοσύνη ενός ολόκληρου λαού. Καλοτάξιδη, και θερμά συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους της», πρόσθεσε ο κ. Γερουλάνος.
Γ. Παπανδρέου: Ανεκτίμητο κεφάλαιο της λαογραφίας μας η Δόμνα Σαμίου
Η Δόμνα Σαμίου «θα αποτελεί πάντα ανεκτίμητο κεφάλαιο της λαογραφίας μας», αναφέρει σε δήλωσή του ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Γιώργος Παπανδρέου, εκφράζοντας τα συλληπητήριά τους στους οικείους της Ελληνίδας ερμηνεύτριας.
«Η Δόμνα Σαμίου ερεύνησε, ερμήνευσε και συνέβαλε τα μέγιστα, ώστε να νιώσουμε όλοι μας την αξία και τη σημασία της λαϊκής μας παράδοσης, της παραδοσιακής μουσικής», σημειώνει ο κ. Παπανδρέου, τονίζο ντας πως η Δόμνα Σαμίου «εξέφρασε με τρόπο γνήσιο και μοναδικό ό,τι η ίδια βίωσε μέσα από την παράδοση και το κυριότερο, θέλησε και πέτυχε να μεταδώσει αυτή την εμπειρία και στις νεότερες γενιές».
«Με τη στάση της επιβεβαίωσε ότι, κάθε τι αυθεντικό είναι και σύγχρονο», προσθέτει ο κ. Παπανδρέου στην ανακοίνωσή του.
