Ιδού τα νέα από την Ισπανία, για την περίπτωση που κάποιος τα έχει χάσει: τεράστιες περικοπές στις κυβερνητικές δαπάνες, αύξηση της φορολογίας, σκληρή λιτότητα, ανεργία-ρεκόρ, διαδηλώσεις στη Μαδρίτη, συγκρούσεις με την αστυνομία και αέρας ανεξαρτησίας στην Καταλονία. Η μόνη ελπίδα στον ορίζοντα έγκειται στο πακέτο διάσωσης από τις πλουσιότερες χώρες του Βορρά, που θα συνοδεύεται από ακόμη μεγαλύτερη λιτότητα.
Η βοήθεια αυτή, γράφει ο Τζον Κάρλιν στην Γκάρντιαν, δεν θα προσφέρει παρά προσωρινή μόνο ανακούφιση, καθώς η Ισπανία έχει ένα βαθύτερο πρόβλημα που δεν μπορεί να λύσει, παρά μόνη της.
Ο Κάρλιν, που ζει στην Ισπανία εδώ και 12 χρόνια, αναφέρει το παράδειγμα δύο νεαρών που μετακόμισαν στα τριάντα τους στο Λονδίνο πριν από έξι χρόνια. Ο ένας ξεκίνησε ως γκαρσόνι και σήμερα είναι μάνατζερ μιας επιτυχημένης σειράς εστιατορίων. «Για να κάνω στην Ισπανία αυτό που έκανα στο Λονδίνο, χρειαζόμουν ένα θείο με καλές διασυνδέσεις», λέει. «Καθώς δεν είχα έναν τέτοιο θείο, σηκώθηκα κι έφυγα».
Ο άλλος εργάζεται στη βιομηχανία ψηφιακών βίντεο. Είχε υποβάλει μια ιδέα του σε ένα διαγωνισμό, αλλά είχε απέναντί του μια σειρά γνωστών βρετανικών εταιρειών κι έτσι δεν περίμενε να διακριθεί. Κι όμως, πήρε το πρώτο βραβείο. Με την αξία του! Το ενδεχόμενο ένας άνθρωπος χωρίς διασυνδέσεις σαν κι αυτόν να κερδίσει ένα ανάλογο βραβείο στην Ισπανία είναι απλώς αδιανόητο.
Τα μαθήματα από τις δύο αυτές ιστορίες είναι σαφή: οι Ισπανοί δεν είναι τεμπέληδες, η αγορά εργασίας στην Ισπανία όμως δεν ανταμείβει το ταλέντο και τη σκληρή δουλειά. Η ισπανική ασθένεια από την οποία διέφυγαν οι δύο αυτοί νεαροί λέγεται «amiguismo», ένα σύστημα δηλαδή όπου κάποιος προχωρά χάρις σ' αυτούς που γνωρίζει.
Πολλά άρθρα που δημοσιεύτηκαν τους τελευταίους μήνες στον ισπανικό Τύπο περιορίζουν αυτό το σύστημα στην πολιτική τάξη. Όμως οι διεφθαρμένοι, οι τεμπέληδες ή οι ανίκανοι πολιτικοί δεν ζουν σ' ένα κλειστό οικοσύστημα, συμπεριφέρονται με τρόπο που συμφωνεί με τη γενικότερη λειτουργία της κοινωνίας.
Είναι αλήθεια ότι η Ισπανία γνώρισε μια παρατεταμένη οικονομική άνθηση τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Η συνήθης εξήγηση είναι ότι η χώρα επωφελήθηκε από την εισροή φτηνών δανείων από τον Βορρά. Αυτό όμως δεν ήταν αρκετό. Υπήρξαν και ορισμένες πολύ επιτυχημένες ισπανικές εταιρείες, όπως η Inditex (στην οποία ανήκει η αλυσίδα Zara) και η Banco Santander. Αλλά αυτές ήταν οι εξαιρέσεις, όχι ο κανόνας.
Το βαθύτερο πρόβλημα της ισπανικής οικονομίας, τονίζει ο Κάρλιν, είναι ένα θεσμοθετημένο σύστημα όπου τόσο τα οικονομικά όσο και τα ηθικά κίνητρα υπονομεύονται από την αίσθηση ότι αν δεν γνωρίζεις τους σωστούς ανθρώπους δεν αξίζει τον κόπο να τα δίνεις όλα στη δουλειά σου.
Από πού προέρχεται αυτό το σύστημα; Θα μπορούσε να αναφέρει κανείς τον καθολικισμό, που βασιλεύει στην Ισπανία εδώ και μισή χιλιετία. Μια πιο ασφαλής εκτίμηση, όμως, έχει να κάνει με το εκπαιδευτικό σύστημα. Η δημιουργικότητα και η περιέργεια δεν επιβραβεύονται. Οι μαθητές μαθαίνουν από νωρίς ότι η δουλειά ισοδυναμεί με αγγαρεία. Ο Κάρλιν, που η μητέρα του είναι Ισπανίδα, είπε μια μέρα σ' έναν ξάδελφό του από τη Μαδρίτη ότι του αρέσει η δουλειά του. Εκείνος τον κοίταξε έκπληκτος: «Προφανώς κάνεις πλάκα, έτσι;» τον ρώτησε.
Για τον άνθρωπο αυτό, όπως και για πολλούς Ισπανούς, η δουλειά είναι ένα αναγκαίο κακό, μια καθημερινή υποχρέωση που πρέπει να τελειώνει όσο το δυνατόν γρηγορότερα για να μπορεί κανείς να αφοσιώνεται στις πραγματικές χαρές της ζωής: το ποτό, τους μεζέδες και το γλέντι.
Τώρα που η φούσκα έσκασε, η προσέγγιση των ανθρώπων για την εργασία έχει μεγάλη σημασία. Οι πιο έξυπνοι και πιο γενναίοι φεύγουν στο εξωτερικό για να κερδίσουν χρήματα. Οι υπόλοιποι, από τους οποίους οι μισοί είναι άνεργοι, μένουν στην πατρίδα τους και τα βάζουν με την κυβέρνηση.
Η κυβέρνηση ασφαλώς φέρει ευθύνη. Αλλά αυτό είναι το σύμπτωμα, όχι η αιτία. Αυτό που χρειάζεται η Ισπανία αν δεν θέλει να βυθιστεί σ' ένα είδος βουκολικής μεσογειακής φτώχειας του προηγούμενου αιώνα είναι μια επανάσταση στη στάση απέναντι στη δουλειά. Το σύστημα πρέπει να αντικατασταθεί από ένα άλλο που θα έχει κανόνες και θα ανταμείβει την αξία. Σε όλους τους τομείς.
Πηγή: The Guardian, ΑΠΕ-ΜΠΕ
