Εκλεισαν οι κάλπες των βουλευτικών εκλογών στην Τουρκία, με το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να προβάλλει ως αδιαμφισβήτητος νικητής.
Οι δημοσκοπήσεις μέχρι την τελευταία στιγμή έδιναν προβάδισμα στο ΑΚΡ με ποσοστά 45%-50%. Ακολουθούσαν το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (25-30%), το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (10-13%) και το φιλοκουρδικό Κόμμα Ειρήνης και Δημοκρατίας (5-7%) που υποστηρίζει ανεξάρτητους βουλευτές.
Λίγο μετά τις 9 το βράδυ θα αρχίσουν να φαίνονται τα πρώτα αποτελέσματα.
Τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα θα καθυστερήσουν, στο βαθμό που θα καθυστερεί η ενσωμάτωση των ψήφων στα μεγάλα αστικά κέντρα, τα οποία και θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το τελικό αποτέλεσμα.
Σημαντικό στοίχημα των εκλογών είναι το αν το ακροδεξιό κόμμα θα καταφέρει να ξεπεράσει το 10%, που είναι η προϋπόθεση για εκπροσώπηση στην εθνοσυνέλευση. Από το αν θα μπουν οι ακροδεξιοί στη βουλή, θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό το μέγεθος της νίκης του κυβερνώντος κόμματος. Δεύτερος παράγοντας που θα επηρεάσει το μέγεθος αυτό, θα είναι το κατά πόσο θα αυξηθεί η δύναμη του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος σε σχέση με τις εκλογές του 2007. Τρίτος παράγοντας είναι ο αριθμός των ανεξάρτητων βουλευτών που θα εκλεγούν. Όλες οι δημοσκοπήσεις πάντως έδειχναν ότι ειδικά στη Νοτιοανατολική Τουρκία, το κυβερνών κόμμα θα χάσει σημαντικό μέρος από τις ψήφους που είχε πάρει το 2007 από τους κούρδους της περιοχής.
Το AKΡ πιστώνεται την βελτίωση της κατάστασης της οικονομίας και ότι τερμάτισε δεκαετίες χαοτικών κυβερνητικών συνασπισμών, στρατιωτικών πραξικοπημάτων και αποτυχημένων ξένων δανείων.
Το ενδιαφέρον στην έκταση της διαφοράς
Το μόνο ερώτημα στις σημερινές εκλογές είναι πόσο μεγάλη θα είναι η διαφορά. Στον Ερντογάν δεν αρκεί μία απλή πλειοψηφία για να προωθήσει το σχέδιο του για την κατάρτιση νέου Συντάγματος, αντικαθιστώντας εκείνο του 1982 που είχε ψηφιστεί μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του Σεπτεμβρίου του 1980. Όπως υποστηρίζει ο Τούρκος Πρωθυπουργός, το νέο Σύνταγμα θα βασίζεται σε δημοκρατικές και πλουραλιστικές αρχές που θα φέρουν την Τουρκία πιο κοντά στα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Πολλοί ξένοι επενδυτές χαρακτηρίζουν το συντηρητικό AKΡ ως το πιο φίλα προσκείμενο στις αγορές κόμμα στην Τουρκία, αλλά οι επικριτές του Ερντογάν τον θεωρούν απολυταρχικό και εκφράζουν φόβους ότι θα αποπειραθεί να μετατρέψει το πολιτικό σύστημα σε προεδρικό και θα επιδιώξει να εκλεγεί ο ίδιος πρόεδρος στο μέλλον. Αντίπαλοι του Ερντογάν επισημαίνουν ακόμη τις παρακολουθήσεις τηλεφωνικών συνδιαλέξεων από κρατικές υπηρεσίες, τις συλλήψεις δημοσιογράφων που επικρίνουν την κυβέρνηση, το νεποτισμό, το διευρυνόμενο χάσμα πλουσίων-φτωχών.
Στην απερχόμενη βουλή το AKΡ είχε εξασφαλίσει 331 από τις 550 έδρες και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι θα τις διατηρήσει αν δεν τις αυξήσει. Το AKΡ χρειάζεται τουλάχιστον 330 έδρες για να αποκτήσει τη δυνατότητα να προκηρύξει δημοψήφισμα για την κατάρτιση νέου Συντάγματος. Στην περίπτωση που αποσπάσει πλειοψηφία δύο τρίτων (απόλυτη πλειοψηφία 367 εδρών) θα είναι σε θέση να τροποποιήσει το Σύνταγμα χωρίς να χρειάζεται καν δημοψήφισμα.
«Οι εκλογές αυτές δεν αφορούν το ποιος θα κερδίσει, αλλά το εάν και κατά πόσον το AKΡ θα κερδίσει με αρκετά μεγάλη πλειοψηφία ώστε να αλλάξει το Σύνταγμα», σημειώνει ο Σινάν Ιλγκέν του Κέντρου Μελετών για την Οικονομία και την Εξωτερική Πολιτική της Κωνσταντινούπολης.
Εάν μετά τις σημερινές εκλογές σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, ο Ερντογάν θα είναι ο δεύτερος πολιτικός και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης το δεύτερο κόμμα που θα έχουν καταφέρει κάτι τέτοιο σε τρεις συνεχόμενες εκλογικές αναμετρήσεις στην ιστορία της Τουρκίας, από το 1946 που ισχύει το πολυκομματικό σύστημα. Το πρώτο κόμμα που το είχε καταφέρει ήταν το Δημοκρατικό Κόμμα του Αντνάν Μεντερές με ποσοστά 55,2 - 57,5 και 47,91 στις εκλογές του 1950, του 1954 και του 1957.
Η αντιπολίτευση από την πλευρά της, αναζήτησε νέα ταυτότητα μετά τη συντριβή των παλιών μεγάλων κομμάτων που είχαν σαρωθεί από το AKΡ εν μέσω σκανδάλων και των συνεπειών της οικονομικής κρίσης το 2002. Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), το άλλοτε κυρίαρχο κόμμα των κοσμικών, προσκείμενων στην Δύση ελίτ, έχει αναζωογονηθεί υπό το νέο του ηγέτη Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου. Οι δημοσκοπήσεις το φέρουν ικανό να συγκεντρώσει από 25% ως 30% των ψήφων. Ο Κιλιτσντάρογλου άφησε κατά μέρος την παλιότερη ρητορική του CHP, που κατηγορούσε το AKΡ ότι ήθελε να μετατρέψει την Τουρκία σε ισλαμικό κράτος τύπου Ιράν, και επικεντρώθηκε σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στις ανισότητες, ενώ προειδοποίησε για την αυξανόμενη δύναμη του Ερντογάν.
Οι επιδόσεις των ανεξάρτητων υποψηφιοτήτων του κουρδικού κόμματος της Ειρήνης και της Δημοκρατίας (BDP) αλλά και του ακροδεξιού κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) ίσως αποδειχθούν αυτές που θα κρίνουν εάν το κόμμα του Ερντογάν θα εκλέξει τον αριθμό βουλευτών που επιδιώκει.
Αναλυτές επισημαίνουν ότι η επόμενη κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα, καθώς το δημοσιονομικό έλλειμμα έχει διογκωθεί, η οικονομία έχει υπερθερμανθεί και η ανεργία μεταξύ των νέων είναι υψηλή, σε μια χώρα όπου ο μέσος όρος ηλικίας φθάνει τα 28 χρόνια.
