Κάτι εντυπωσιακό συμβαίνει στην Κίνα. Πρόκειται για μια σειρά διαλέξεων από τον φιλόσοφο του Χάρβαρντ Μάικλ Σάντελ. Διατίθεται στο NetEase, ένα από τα πιο δημοφιλή πόρταλ της Κίνας. Και την έχουν παρακολουθήσει ως τώρα τρία εκατομμύρια άνθρωποι.
Οι διαλέξεις αυτές δεν αφορούν το μάρκετινγκ ή τις πωλήσεις, αλλά την ευθύνη, τη δημοκρατία και τα όρια των αγορών.
Οι διαλέξεις του Σάντελ (του οποίου τα βιβλία «Ο Φιλελευθερισμός και τα όρια της δικαιοσύνης» και «Δικαιοσύνη. Τι είναι το σωστό;» κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ) δεν δίνουν απαντήσεις. Διατυπώνουν ερωτήματα. Πώς είναι δυνατόν, για παράδειγμα, όταν όλοι έχουμε δικαιώματα στη ζωή, την ελευθερία και την ιδιοκτησία, μια κυβέρνηση να μπορεί να επιβάλει νόμους για τη φορολογία. Υπάρχουν δικαιολογίες για τα βασανιστήρια; Πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί το γεγονός ότι οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές ιδέες για το τι είναι καλό;
Οπως γράφει η Κριστίνα Πάτερσον στην «Ιντιπέντεντ», είναι ενδιαφέρον ότι σε μια χώρα που δεν θέλησε ποτέ να μιλήσει για ιστορία, και που εξακολουθεί να μην αφήνει τους πολίτες της να ενημερώνονται ελεύθερα, τρία εκατομμύρια άνθρωποι να επιλέγουν να παρακολουθήσουν μέσω του Διαδικτύου διαλέξεις για τα ατομικά δικαιώματα και την ελευθερία της επιλογής. Η για το τι συμβαίνει όταν οι υποχρεώσεις μας απέναντι στην οικογένεια ή την κοινότητα συγκρούονται με τις υποχρεώσεις μας απέναντι στην ανθρωπότητα. Η για το αν πρέπει ένας λαός να αποζημιώνεται για «ιστορικές αδικίες».
Τρία εκατομμύρια άνθρωποι σε σύνολο 1,3 δισεκατομμυρίων είναι βέβαια πάντα μια μικρή μειοψηφία. Είναι όμως πολύ περισσότεροι από αυτούς που τους τελευταίους έξι μήνες έμαθαν πώς να πυροβολούν και να πετούν βόμβες και χειροβομβίδες στη Λιβύη. Δεν ξέρουμε τι σκέφτονται αυτοί οι τελευταίοι για το δικαίωμα στη ζωή, την ελευθερία και την ιδιοκτησία, ξέρουμε όμως πως πολλοί απ' αυτούς θεωρούν πως ό,τι βρίσκουν μετά τον πόλεμο είναι δικό τους. Ξέρουμε ότι ήθελαν να απαλλαγούν από ένα δικτάτορα, και ότι τους αρέσει η ιδέα της δημοκρατίας, δεν ξέρουμε όμως αν ξέρουν τι δημοκρατία θέλουν, και πώς να την αποκτήσουν.
Θα ήταν καλό αυτοί οι άνθρωποι, που όπως οι Κινέζοι δεν είναι εξοικειωμένοι σε πολιτικές συζητήσεις, να μπορούσαν να παρακολουθήσουν αυτές τις διαλέξεις, και να μάθουν ότι ο καλύτερος τρόπος να ζήσουν οι άνθρωποι μαζί, με κάποια ελευθερία και κάποια ευθύνη, είναι να ζυγίζουν συνέχεια τα πράγματα, να ρωτούν τους άλλους τι πιστεύουν και τι θέλουν, και να αποφασίζουν αναλόγως.
Θα ήταν καλό επίσης όλοι εμείς που ζούμε σε δημοκρατίες, αλλά προτιμάμε τα εύκολα και αποφεύγουμε τα δύσκολα, να παρακολουθήσουμε επίσης αυτές τις διαλέξεις (στην ιστοσελίδα www.justiceharvard.org ). Αν το κάνουμε, θα συνειδητοποιήσουμε ότι ελάχιστα πράγματα στη ζωή είναι «απλά και καθαρά». Κι ότι παρόλο που η κατάσταση της οικονομίας είναι κάτι πολύ σοβαρό, υπάρχουν κι άλλα πολύ σοβαρά πράγματα. Οπως οι επιλογές που κάνουμε καθημερινά.
Θα συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε στη ζωή μας, και με την ψήφο μας, που θα βελτιώσουν τη ζωή άλλων ανθρώπων, και πράγματα που δεν θα τη βελτιώσουν. Αυτό είναι που ο Σάντελ αποκαλεί «ηθική φιλοσοφία», και η «ηθική φιλοσοφία» έχει σημασία. Αν μερικές χιλιάδες άνθρωποι μπορούν να ανατρέψουν ένα δικτάτορα, τότε μερικά εκατομμύρια άνθρωποι που σκέπτονται, και συνεχίζουν να σκέπτονται, ίσως να μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο.
Πηγή: The Independent, ΑΠΕ-ΜΠΕ
