Η ενίσχυση της ελληνομάθειας στη διασπορά, αλλά στην αντιμετώπιση των φαινομένων κακοδιοίκησης και σπατάλης, είναι οι βασικοί στόχοι του σχεδίου νόμου για την Ελληνόγλωσση Εκπαίδευση στο εξωτερικό, η συζήτηση του οποίου ξεκινά την Τρίτη στην Ολομέλεια της Βουλής.
Όπως επισημαίνει σε σχετική του ανακοίνωση το υπουργείο Παιδείας, ήδη το κόστος και ο αριθμός των αποσπασμένων εκπαιδευτικών έχει μειωθεί, χωρίς να επηρεαστεί η λειτουργία των σχολείων.
Σύμφωνα με την ηγεσία του υπουργείου, οι αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί στα ελληνικά σχολεία του εξωτερικού ήταν 2350 το σχολικό έτος 2009-2010, 1850 το σχολικό έτος 2010-2011, ενώ φέτος ο αριθμός τους έχει μειωθεί στους 1430.
Όσον αφορά στις δαπάνες, το οικονομικό έτος 2009 ανέρχονταν σε 106 εκατομμύρια ευρώ, το 2010 σε 88 εκατομμύρια, το 2011 προβλέπεται να ανέλθουν σε 73 εκατομμύρια, ενώ με την πλήρη εφαρμογή του νόμου οι δαπάνες θα μειωθούν στο μισό σε σχέση με το 2009.
Πιο αναλυτικά, οι κύριοι άξονες του σχεδίου νόμου είναι οι εξής:
Α. ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ ΣΤΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ
Α1. Ενταγμένα και δίγλωσσα εκπαιδευτικά συστήματα
Το Υπουργείο Παιδείας επενδύει σε πραγματικούς και όχι εικονικούς χώρους εκπαίδευσης στο εξωτερικό. Η σπατάλη πόρων σε εκπαιδευτικές μονάδες αμφιβόλου ποιότητας σταματά. Με το νέο νόμο ενισχύονται κατά απόλυτη προτεραιότητα και στοχευμένα -με πόρους, εκπαιδευτικούς και επιχορηγήσεις- μόνο μορφές ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης κάθε βαθμίδας που είναι ενταγμένες σε εκπαιδευτικά συστήματα είτε της Ελλάδας, είτε των χωρών εγκατάστασης ή αναγνωρίζονται και επιχορηγούνται από αυτά. Στο πλαίσιο αυτό δίνεται απόλυτη προτεραιότητα και στήριξη σε δίγλωσσες μορφές εκπαίδευσης που και την ελληνική ταυτότητα καλλιεργούν και εντάσσουν πραγματικά τα παιδιά στη χώρα που θα μεγαλώσουν και θα εργαστούν.
Εξασφαλίζεται με άλλα λόγια αφενός ότι η οργάνωση της διδασκαλίας τελεί υπό τον έλεγχο, την εποπτεία και την εγγύηση οργανωμένων εκπαιδευτικών συστημάτων και αφετέρου ότι ο τίτλος που χορηγείται στους αποφοίτους επιτρέπει την πρόσβασή τους στην επόμενη βαθμίδα του ίδιου εκπαιδευτικού συστήματος χωρίς διακρίσεις.
Α2. Τμήματα ελληνικής γλώσσας (τι γίνονται)
Υιοθετώντας αυτή την πολιτική δεν σημαίνει ότι αγνοούνται οι μορφές ελληνικής παιδείας στο εξωτερικό που δεν είναι ενταγμένες σε εκπαιδευτικά συστήματα. Αυτές θα εξακολουθήσουν να ιδρύονται ή να στηρίζονται από τους φορείς της ελληνικής διασποράς αποτελώντας πεδίο ανάπτυξης πρωτοβουλιών ενίσχυσης και υποβοήθησης των πολιτικών της ελληνικής πολιτείας.
Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα σε αυτές τις μορφές να αναβαθμίσουν την ποιότητά τους και να ενταχθούν σταδιακά στα οικεία εκπαιδευτικά συστήματα ή να αναγνωριστούν από την Ελλάδα ως Κέντρα αριστείας «Λόγος».
Τι γίνεται, όμως, μέχρι σήμερα; Το 73% των εκπαιδευτικών μονάδων στο εξωτερικό είναι τμήματα ελληνικής γλώσσας. Τα τμήματα αυτά, δεν τα έχει ιδρύσει το ελληνικό κράτος. Δεν είναι φορείς του ελληνικού κράτους και της ελληνικής πολιτείας. Είναι ιδιώτες, σύλλογοι γονέων, κοινότητες και η Εκκλησία, ενώ σε μερικές περιπτώσεις δεν είναι κανείς. Το Υπουργείο Παιδείας έστελνε εκπαιδευτικούς και επιχορηγήσεις σε χώρους που δεν έχουν φορέα. Το 73% των μονάδων ήταν σε αυτή την κατάσταση. Εκπαιδευτικοί και χρήματα στο πουθενά, χωρίς συγκεκριμένο πρόγραμμα σπουδών, χωρίς το Υπουργείο Παιδείας να γνωρίζει πόσοι μαθητές πραγματικά παρακολουθούσαν.
Εγγράφονταν αρκετοί μαθητές στην αρχή της σχολικής χρονιάς και ποτέ το Υπουργείο Παιδείας δεν γνώριζε ποιοί τελείωναν. Τί μάθαιναν αυτά τα παιδιά. Ποιό ήταν το εκπαιδευτικό αποτέλεσμα όλης αυτής της διαδικασίας. Πόσες ώρες εργάζονταν οι εκπαιδευτικοί που πήγαιναν εκεί. Συνήθως, εργάζονταν ένα 2ωρο το Σάββατο και μερικές φορές ένα 2ωρο κατά τη διάρκεια της εβδομάδας. Αυτή ήταν η κατάσταση που πρέπει να αλλάξει.
Βεβαίως, εάν θέλουν οι γονείς, η κοινότητα και η Εκκλησία να οργανώσουν τέτοιου είδους μονάδες θα μπορούν και θα έχουν τη δυνατότητα να το πραγματοποιήσουν με υπευθυνότητα.
Β. ΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΩΝ ΠΟΙΟΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ
Β1. Στήριξη μονάδων αριστείας
Το Υπουργείο Παιδείας στηρίζει, προβάλλει και επιβραβεύει όλες εκείνες τις εκπαιδευτικές μονάδες και πρακτικές που ενισχύουν την παρουσία της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού στο εξωτερικό. Υπάρχουν υποδειγματικές μονάδες που είναι ήδη ενταγμένες σε συστήματα άλλων χωρών (όπως τα σχολεία Charter στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, το πρότυπο πολύγλωσσο σχολείο του Βερολίνου, τα πολύ υψηλού επιπέδου δίγλωσσα σχολεία σε όλο τον κόσμο και οι ελληνόγλωσσες τάξεις της Αυστραλίας και άλλες ανάλογες μονάδες).
Β2.Κέντρα «Λόγος»
Στο πλαίσιο αυτό με το νέο νόμο θεσμοθετούνται τα Κέντρα «Λόγος», δηλαδή αναγνωρίζονται κέντρα αριστείας και τίθενται υπό την αιγίδα του Υπουργείου μορφές και φορείς ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης, ακόμη και μη ενταγμένοι σε εκπαιδευτικό σύστημα, που παρουσιάζουν ιδιαίτερα και εξαιρετικά χαρακτηριστικά μακροχρόνιου και ποιοτικού έργου. Με τον τρόπο αυτό, σημαντικοί για τον ελληνισμό της διασποράς, αλλά και για τους πολίτες των άλλων χωρών, κόμβοι της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό, αναγνωρίζονται για το έργο και τη σημασία τους, συνδέονται θεσμικά με την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στο εξωτερικό και αποτελούν έγκυρα και βαρύνοντα σημεία αναφοράς της.
Το πρώτο κέντρο «Λόγος», ήδη, λειτούργει στο πανεπιστήμιο Flinders της Αδελαΐδας στην Αυστραλία. Το Υπουργείο έθεσε υπό την αιγίδα του μια προσπάθεια που επιχορηγείται ήδη από την κυβέρνηση της Νοτίου Αυστραλίας με 600.000 δολάρια για την επιμόρφωση εκπαιδευτικών ελληνικής γλώσσας, που στηρίζεται από ένα πανεπιστήμιο και το αντίστοιχο Πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών.
Β3. Τριτοβάθμια εκπαίδευση στο εξωτερικό
Μια ξεχωριστή στρατηγική επιλογή είναι η υποστήριξη φορέων, προγραμμάτων και δράσεων που αφορούν στην ελληνόγλωσση εκπαίδευση και στην έρευνα για την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό στο πλαίσιο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης του εξωτερικού.
• Ενισχύονται με επιχορηγήσεις και προσωπικό οι Έδρες και τα Προγράμματα Ελληνικών Σπουδών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης του εξωτερικού
• Προτεραιότητα δίνεται σε αυτές που εκπαιδεύουν τη νέα γενιά ομογενών εκπαιδευτικών
• Θεσπίζεται Εισηγητική Επιτροπή συναρμόδιων υπουργείων που εισηγείται την εξειδίκευση της πολιτικής στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης
• Ελέγχονται και αξιολογούνται οι πόροι και το ανθρώπινο δυναμικό που διατίθενται μέσα από την καταχώρησή τους στη Βάση Δεδομένων του Υπουργείου
Γ. ΝΟΙΚΟΚΥΡΕΜΑ ΚΑΙ ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΣΠΑΤΑΛΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΚΟΔΙΟΙΚΗΣΗ
Γ1. Ειδική βάση δεδομένων
Βασική επιλογή του Υπουργείου είναι να απογράφει, να παρακολουθεί και να ελέγχει λεπτομερώς (με την ίδρυση και λειτουργία ειδικής Βάσης Δεδομένων) όλα τα δεδομένα που αφορούν τα «Μέσα Ενίσχυσης» της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης στο εξωτερικό, δηλαδή διατιθέμενους πόρους, αποσπώμενους εκπαιδευτικούς, επιχορηγήσεις και κάθε είδους δαπάνες, που πραγματοποιούνται για την ενίσχυση των παραπάνω εκπαιδευτικών μονάδων.
Με τη βοήθεια αυτής της βάσης δεδομένων παρέχεται στο Υπουργείο για πρώτη φορά η δυνατότητα να διαπιστώνει αξιόπιστα και έγκαιρα την ύπαρξη υπηρεσιακών αναγκών απόσπασης εκπαιδευτικών σε εκπαιδευτικές μονάδες του εξωτερικού, να σχεδιάζει ολοκληρωμένη πολιτική για την ορθή και ποιοτική κάλυψή τους, να τις καλύπτει με διαφάνεια, να διαπιστώνει τα αποτελέσματα της πολιτικής του και να ασκεί έλεγχο στη διάθεση χρημάτων και εν γένει πόρων που παρέχονται σε φορείς.
Γ2. Σύνοδος Συνεργασίας
Επιπλέον, θεσμοθετείται Σύνοδος Συνεργασίας ως όργανο μόνιμης και συντονισμένης συνεργασίας μεταξύ των Υπουργείων Παιδείας, Πολιτισμού και Εξωτερικών με έργο τον ετήσιο προγραμματισμό και απολογισμό κοινών δράσεων για την ελληνική παιδεία και τον πολιτισμό στο εξωτερικό, ώστε να καθίσταται δυνατός ο κοινός σχεδιασμός και η ενοποίηση των ασκούμενων πολιτικών.
Γ3. Συντονιστές-Αξιολόγηση
Η αξιολόγηση είναι σημαντικό κομμάτι της βελτίωσης της εκπαίδευσης και προβλέπεται ρητά στο νόμο για όλα τα αποσπασμένα στελέχη και τους εκπαιδευτικούς. Όλοι αξιολογούνται βάσει κριτηρίων για την παρουσία τους και την ικανότητά τους (διοικητική, εκπαιδευτική, παιδαγωγική, κτλ).
Ειδικότερα, όσον αφορά στον τρόπο λειτουργίας των συντονιστών που είχε εντοπιστεί ως κομβικός ως προς τα προβλήματα που είχαν σημειωθεί και στο πλαίσιο της διαβούλευσης:
• Γίνονται πιο αυστηρά τα κριτήρια και οι διαδικασίες επιλογής και αξιολόγησης των 15 ΣΕ.
• Ο ρόλος του πλέον ορίζεται με σαφήνεια και αφορά στη λειτουργία των μονάδων εκπαίδευσης που ιδρύθηκαν από την Ελλάδα, στην εποπτεία των αποσπασμένων εκπαιδευτικών και στο συντονισμό δράσεων της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης.
• Αποκτά εργαλεία σχεδιασμού, άσκησης και απολογισμού του έργου του με την υποστήριξη της βάσης δεδομένων στην οποία καταχωρούνται τα πάντα.
• Αναλαμβάνει την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και την οργάνωση ενδοσχολικής επιμόρφωσης. Εργάζεται με βάση προδιαγραφές που μπαίνουν από του Υπουργείο και εξειδικεύονται ανά περιοχή ευθύνης.
• Υπόκειται σε ετήσια διαδικασία αξιολόγησης από τριμελή επιτροπή με βάση συγκεκριμένα κριτήρια αποδοτικότητας
Γ4. Χρήση νέων τεχνολογιών και υποστήριξη φορέων
Μια άλλη σημαντική επιλογή είναι η χρήση των νέων τεχνολογιών. Για παράδειγμα:
- Θεσμοθετείται η εξ αποστάσεως ψηφιακή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών πριν αναλάβουν καθήκοντα σε εκπαιδευτικές μονάδες και η υποχρεωτική ενδοσχολική επιμόρφωση
- Οργανώνεται μια ενιαία Πύλη Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης αφενός για την υποστήριξη της ηλεκτρονικής και εξ αποστάσεως μάθησης με την ανάδειξη καλών πρακτικών στο χώρο της διασποράς και αφετέρου για τη δημιουργία ηλεκτρονικών κοινοτήτων μάθησης και πολιτισμικών δικτύων.
