Στη σκιά των «επώδυνων» αλλά «αναγκαίων» αλλαγών στο οικονομικό σύστημα που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός σε διάγγελμά του για την οικονομία στις 2 Φεβρουαρίου έρχεται μια πρόσφατη μελέτη για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα από μεγάλη επενδυτική τράπεζα του εξωτερικού, με σκοπό να δώσει μια διαφορετική και αισιόδοξη προοπτική στην προσπάθεια της κυβέρνησης να πείσει τους εταίρους της ευρωζώνης για ένα σχέδιο που στοχεύει στη μείωση του εθνικού χρέους και στον περιορισμό του ελλείμματος,
Δεν αποτελεί είδηση πως ένα σημαντικό μέρος του δημοσίου χρέους (sovereign debt) συγκεντρώνεται στις ελληνικές τράπεζες, αφού αυτές έχουν κατά καιρούς επενδύσει σε υψηλό βαθμό στα «εγγυημένα» κρατικά ομολόγα (GGB). Συγκεκριμένα, χωρίς να υπολογίζεται η πρόσφατη χορήγηση 5ετών ομολόγων, που με τη συμμετοχή της Εθνικής και της Eurobank από ελληνικής πλευράς, οδήγησε στην άντληση 8 δισεκατομμυρίων ευρώ με υψηλότατο επιτόκιο 6.20%, το σύνολο των ελληνικών τραπεζών κρατά περί του 20% του συνόλου των χορηγημένων κρατικών ομολόγων με την Εθνική Τράπεζα να διαθέτει σε αυτά τα ομόλογα 18 δισεκατομμύρια ευρώ το Νοέμβριο του 2009, 3 δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερα απΆ ότι στο τέλος του 2008. Η σχέση λοιπόν που υφίσταται μεταξύ του δημοσίου χρέους και των ελληνικών τραπεζών αποτελεί το λόγο για τον οποίο το σύνολο των ελληνικών τραπεζών βρίσκεται στο επίκεντρο της επικαιρότητας τις τελευταίες εβδομάδες και έκδηλα προκύπτει πως η ικανότητα της Ελλάδας να ανταπεξέλθει στις πρόσφατες προκλήσεις είναι άμεσα συνδεδεμένη με την υγεία του τραπεζικού της συστήματος. Αντίστροφα και ισοδύναμα, ενδεχόμενη κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας θα οδηγούσε σε κατάρρευση των τραπεζών.
Μελετώντας τα θεμελιώδη μεγέθη και τα λογιστικά στοιχεία των ισολογισμών των τραπεζών διαφαίνεται πως τα επίπεδα ιδιωτικών χορηγημένων δανείων ισοδυναμούν με το 80% των ιδιωτικών καταθέσεων για τις ελληνικές τράπεζες, νούμερο ιδιαίτερα πιο ευνοϊκό σε σύγκριση με το μέσο ευρωπαϊκό όρο του 110% (Ιρλανδία 168%, Πορτογαλία και Ιταλία 134%, Γαλλία 123%, Ισπανία 112%, Γερμανία 89%). Σε αντίστοιχη κατεύθυνση, οι ελληνικές τράπεζες είναι σε καλύτερη θέση από άποψη κεφαλαιακής/ομολογιακής χρηματοδότησης, δεδομένου ότι ο λόγος των ιδίων κεφαλαίων προς το μετοχικό κεφάλαιο βρίσκεται στο 13, νούμερο επίσης μικρότερο του ευρωπαϊκού μέσου όρου, 17 (Γερμανία 20, Ιρλανδία 19, Γαλλία 18, Ιταλία και Ισπανία 13, Πορτογαλία 12), γεγονός που καταδεικνύει πως οι ελληνικές τράπεζες βασίζονται σε μικρότερο ποσοστό σε ομολογιακή χρηματοδότηση και επομένως βρίσκονται σε καλύτερη συγκριτικά θέση αναφορικά με τις όποιες υποχρεώσεις προς τους χρηματοδότες/οφειλέτες.
Εξάλλου, με βάση στοιχεία του ΔΝΤ για το 2008, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα ανήκει σε ποσοστό 33% σε ξένους επενδυτές με μεγαλύτερα μερίδια να κατέχουν γαλλικοί (14% από το συνολικό 33%, με την Credit Agricole να κατέχει το 84% της Εμπορικής Τράπεζας και τη Societe Generale να κατέχει το 54% Γενική Τράπεζα) και γερμανικοί οργανισμοί (7%) ακολουθούμενοι από βελγικά (3.2%) και ολλανδικά (2.4%) κεφάλαια. Τα στοιχεία αυτά ίσως τελικά δικαιολογούν τα κίνητρα του προ λίγων ημερών δημοσιεύματος στην ιστοσελίδα της εφημερίδας Le Monde αναφορικά με επικείμενη διάσωση της ελληνικής οικονομίας από κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων η Γαλλία και η Γερμανία, έστω και αν τα αρμόδια υπουργεία των χωρών αυτών έσπευσαν άμεσα να το διαψεύσουν. Σε κάθε περίπτωση πάντως, το ενδεχόμενο χρεοκοπίας του ελληνικού κράτους και κατΆ επέκταση των ελληνικών τραπεζών θα οδηγούσε σε αλυσιδωτές αντιδράσεις στα υπόλοιπα κράτη-μέλη, πέραν της δεδομένης εγχώριας αναταραχής που ένα τέτοιο δυσμενές σενάριο θα προκαλούσε. Εύλογα λοιπόν, όσο αμέτοχη θέλει ή προσπαθεί να παραμείνει η διεθνής κοινότητα στις τελευταίες εξελίξεις στην Ελλάδα, τόσο έμμεσα συσχετισμένη είναι με την ανάγκη αναδιάταξης του ελληνικού τραπεζικού και οικονομικού συστήματος.
Εν κατακλείδι, ίσως τελικά η κατάσταση να μην είναι τόσο δυσοίωνη όπως αρχικά είχε εκτιμηθεί, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει πως όλα βαίνουν και θα συνεχίσουν να βαίνουν καλώς εάν δεν παρθούν σοβαρά μέτρα αναδιάρθρωσης του συστήματος στο σύνολό του. Σε κάθε περίπτωση πάντως η -κατά τα θεμελιώδη μεγέθη- διαφαινόμενη υγεία των ελληνικών τραπεζών ίσως είναι το πρόσκαιρο «απάγκιο» της κυβέρνησης στην πρόσφατη φουρτούνα των πολλών ομολογουμένως μποφόρ.
Ακίνδυνος-Νικόλαος Μπαλτάς ([email protected])
Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Η/Υ, ΕΜΠ
Υποψήφιος Διδάκτορας Financial Engineering του Imperial College Business School, Λονδίνο.
