Διπλωματία ή η τέχνη της κατασκοπείας; Στο ερώτημα αυτό θα μπορούσε να συμπυκνωθεί το συμπέρασμα των αποκαλύψεων από τη δημοσιοποίηση χιλιάδων απόρρητων εγγράφων από το WikiLeaks.

Όπως διαπιστώνεται, σε πολλές περιπτώσεις οι ΗΠΑ απαιτούν από τους διπλωμάτες τους να παίζουν τον ρόλο των κατασκόπων. Ξεχωρίζει η «εντολή κατασκοπείας» για τις δραστηριότητες του ΟΗΕ και ειδικότερα για τον «τρόπο που εργάζεται και παίρνει αποφάσεις ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν», όπως γράφει η βρετανική εφημερίδα Guardian. Μάλιστα, απόρρητη οδηγία που υπέγραψε τον Ιούλιο του 2009 η αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών, Χίλαρι Κλίντον, ζητεί τεχνικές λεπτομέρειες για το σύστημα επικοινωνίας που χρησιμοποιούν αξιωματούχοι του ΟΗΕ, κωδικούς πρόσβασης και μυστικούς κώδικες. Στο στόχαστρο, ακριβείς πληροφορίες για τους εργαζόμενους στον ΟΗΕ, αριθμοί τραπεζικών καρτών, ηλεκτρονικές διευθύνσεις, αριθμοί τηλεφώνων, ακόμα και αριθμοί καρτών αεροπορικών εταιριών για καλούς πελάτες, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα.

Όπως γράφουν οι εφημερίδες New York Times και Guardian ανάμεσα στα 250.000 αμερικανικά διπλωματικά τηλεγραφήματα, υπάρχουν πολλά με παραλήπτες αμερικανικές πρεσβείες από τις οποίες η Ουάσινγκτον ζητεί να αναλάβουν αποστολές που σε γενικές γραμμές συνδέονται με τη δραστηριότητα της CIA. Η εθνική αυτή οδηγία για τη συλλογή πληροφοριών εστάλη σε αμερικανικά πόστα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, την Βιέννη και τη Ρώμη, καθώς και σε 33 πρεσβείες και προξενεία στη Μέση Ανατολή, την ανατολική Ευρώπη, την Λατινική Αμερική και την Αφρική.

Από την πλευρά του ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Φίλιπ Κρόουλι διαβεβαίωσε πως οι συνάδελφοί του δεν είναι κατάσκοποι. «Αντίθετα με ορισμένες πληροφορίες του WikiLeaks, οι διπλωμάτες μας είναι διπλωμάτες. Δεν είναι βοηθητικό προσωπικό στον τομέα των πληροφοριών», υποστήριξε στο Twitter.

Aνακούφιση στο Ισραήλ

Εν τω μεταξύ ανακούφιση επικρατεί στο Ισραήλ για τις αποκαλύψεις του Wikileaks, μετά τους αρχικούς φόβους ότι το εβραϊκό κράτος θα βρισκόταν σε εξαιρετικά δυσχερή θέση μετά τη δημοσιοποίηση αμερικανικών διπλωματικών εγγράφων.

«Τα βγάλαμε πέρα πολύ καλά», εκτίμησε Ισραηλινός αξιωματούχος που ζήτησε να μην κατονομαστεί, και πρόσθεσε: «Αποδεικνύεται ότι όλη η Μέση Ανατολή είναι τρομοκρατημένη από την προοπτική ενός πυρηνικού Ιράν. Οι αραβικές χώρες ωθούν τις ΗΠΑ προς μια στρατιωτική δράση κατά τρόπο πολύ πιο έντονο σε σχέση με τη Ισραήλ».

Σύμφωνα με το Wikileaks οι ΗΠΑ δέχθηκαν πιέσεις-παροτρύνσεις τόσο από το Ισραήλ όσο και τις χώρες του Κόλπου για έναν πιο αποφασιστικό ρόλο απέναντι στο Ιράν, με τον βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας να υποστηρίζει ακόμη και τη στρατιωτική επιλογή.

Βάσει των εγγράφων του Wikileaks που δημοσιεύονται στον ισραηλινό Τύπο, το Ισραήλ επεδίωξε να εξασφαλίσει την υποστήριξη της Αιγύπτου και της οργάνωσης Φατάχ, του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς, στη στρατιωτική επιχείρηση κατά της Λωρίδας της Γάζας που τελεί υπό τον έλεγχο της Χαμάς.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται σε τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στο Τελ Αβίβ, ο υπουργός Aμυνας του Ισραήλ Εχούντ Μπαράκ ενημέρωσε αντιπροσωπεία του Κογκρέσου το 2009 ότι το Ισραήλ βρισκόταν σε επαφή με την Αίγυπτο και την Παλαιστινιακή Αρχή πριν από την επίθεση εναντίον της Λωρίδας της Γάζας. Σύμφωνα με το τηλεγράφημα, ο Εχούντ Μπαράκ εξήγησε (στην αντιπροσωπεία) ότι η ισραηλινή κυβέρνηση είχε διαβουλεύσεις με την Αίγυπτο και τη Φάταχ, ερωτώντας τους εάν είναι έτοιμοι να αναλάβουν τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας, μετά την ήττα της Χαμάς, λαμβάνοντας ωστόσο αρνητική απάντηση.

Σύμφωνα εξάλλου με άλλο έγγραφο που αποκαλύπτει το Wikileaks, τον περασμένο Φεβρουάριο ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας Ρόμπερτ Γκέιτς είχε πει στο Γάλλο ομόλογό του, Ερβέ Μορέν, ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να πραγματοποιήσει μία στρατιωτική επιχείρηση κατά του Ιράν χωρίς τη συνδρομή των ΗΠΑ, χωρίς όμως η επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος να είναι εγγυημένη.

Εκτίμηση του Αμερικανού υπουργού αναφορικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ήταν πως «ένα συμβατικό πλήγμα από μία οποιαδήποτε χώρα δεν θα κατόρθωνε τίποτε άλλο παρά να καθυστερήσει τα σχέδια του Ιράν για ένα έως τρία χρόνια, αλλά θα είχε σαν αποτέλεσμα να συσπειρώσει τον ιρανικό λαό κατά του επιτιθέμενου».

Προβληματική η πειθώ των Αμερικανών

Σε κάθε περίπτωση, τα έγγραφα που φέρνει στο φως το Wikileaks, δείχνουν τα προβλήματα που είχαν δύο Αμερικανοί πρόεδροι να πείσουν τους συμμάχους τους για αποφασιστική δράση κατά του Ιράν, παρά το γεγονός ότι οι οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών ήταν πεπεισμένες πως το Ιράν έλαβε από τη Βόρεια Κορέα προηγμένης τεχνολογίας πυραύλους, ικανούς να πλήξουν την Ευρώπη.

Όπως διαπιστώνεται, η κυβέρνηση Μπους δεν μπόρεσε ποτέ να συγκροτήσει την παγκόσμια συμμαχία που θα επέβαλλε πραγματικά οδυνηρά μέτρα σε βάρος της Τεχεράνης. Ενώ η Γαλλία και η Βρετανία στήριζαν την Ουάσινγκτον, χώρες όπως η Γερμανία, η Ρωσία και η Κίνα εμφανίζονταν απρόθυμες να περιορίσουν τις εμπορικές τους σχέσεις με το Ιράν.

Μάλιστα, όπως αποκαλύπτεται από έγγραφα Wikileaks που δημοσιεύει η βρετανική εφημερίδα Guardian, οι ΗΠΑ ζήτησαν από την Κίνα να εμποδίσει τις παραδόσεις τμημάτων πυραύλων της Βόρειας Κορέας στο Ιράν και απογοητεύτηκαν από την αντίδραση του Πεκίνου.

Επίσης, η Ουάσινγκτον προσπάθησε να πείσει τις ξένες τράπεζες ότι ήταν προς το συμφέρον τους να σταματήσουν τις συναλλαγές με το Ιράν. Τα έγγραφα δείχνουν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις τα κατάφερναν. Ταυτοχρόνως όμως, καθιστούν σαφές ότι το να παρεμποδιστεί το Ιράν να αποκτήσει την τεχνολογία που χρειαζόταν ήταν κάτι εξαιρετικά δύσκολο, με κατασκόπους και ειδικούς να προσπαθούν να εντοπίσουν αποστολές και κρυφούς λογαριασμούς.

Οι πληροφορίες των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών για το πυραυλικό πρόγραμμα του Ιράν ανάγκαζαν την Ουάσινγκτον να κινηθεί γρήγορα. Καθώς αξιολογούσε τη σημασία των πληροφοριών που λάμβανε, η αμερικανική κυβέρνηση προσπαθούσε να αποσπάσει την υποστήριξη της Ρωσίας προς τις κυρώσεις. Την ίδια ώρα, εγκατέλειπε τα σχέδια του αντιπυραυλικής άμυνας στην Πολωνία –κάτι που η Μόσχα θεωρούσε ότι στρεφόταν εναντίον της – και τα αντικαθιστούσε με εγκαταστάσεις πιο κοντά στο Ιράν. Απ΄ό,τι φαίνεται, η κίνηση αυτή έφερε αποτελέσματα.

Τα έγγραφα αποκαλύπτουν ακόμη ένα αμερικανικής έμπνευσης σχέδιο να προσφέρουν οι Σαουδάραβες στους Κινέζους μια σταθερή παροχή πετρελαίου, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση των τελευταίων από το Ιράν. Δείχνουν επίσης πώς η άνοδος του Ιράν ένωσε το Ισραήλ και πολλούς παραδοσιακούς άραβες αντιπάλους του, όπως τους Σαουδάραβες. Δημοσίως, τα αραβικά κράτη απέφευγαν τις δηλώσεις για να μην εξοργίσουν την κοινή τους γνώμη και προκαλέσουν αντίποινα από τον ισχυρό γείτονά τους. Ιδιωτικά, ζητούσαν αποφασιστική δράση – αρκεί να την αναλάμβανε κάποιος άλλος.

Τα ίδια κράτη δεν ήξεραν επίσης ποιος ήταν ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπιστεί το Ιράν: η διπλωματία, η υπόγεια δράση ή η ισχύς. Σε ένα χαρακτηριστικό του τηλεγράφημα, ένας ανώτατος στρατιωτικός αξιωματούχος του Ομάν δεν ξέρει τι είναι χειρότερο: «μια επιδρομή εναντίον των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν με τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει ή η απραξία και η συμβίωση με ένα πυρηνικό Ιράν».

Διάχυτη πάντως, είναι η πεποίθηση πολλών ηγετών ότι αν δεν πέσει η κυβέρνηση Αχμαντινεζάντ, το Ιράν θα αποκτήσει αργά ή γρήγορα πυρηνική βόμβα, και η κυβέρνηση Ομπάμα μοιάζει να αμφιβάλλει για το κατά πόσον η ανάληψη στρατιωτικής δράσης θα μπορούσε να μεταβάλει αυτό το δεδομένο.