Επιτέλους, ο Μπαράκ Ομπάμα φαίνεται να κατέληξε σε κάποιες αποφάσεις. Υστερα από πολύμηνο, αγωνιώδη προβληματισμό, είναι έτοιμος να αναγγείλει ότι θα στείλει ενισχύσεις στο Αφγανιστάν. Και παρόλο που έχει ασχοληθεί ελάχιστα με την κλιματική αλλαγή από τότε που ανέλαβε την εξουσία, δήλωσε ότι θα πάει στη σύνοδο της Κοπεγχάγης. Επιπλέον, δεσμεύτηκε ότι η χώρα του, ο μεγαλύτερος ρυπαντής του πλανήτη, θα μειώσει τις εκπομπές της.
Οι αποφάσεις αυτές είναι γενναίες, σχολιάζει ο Economist. Δείχνουν όμως και την αδυναμία που χαρακτηρίζει την αμερικανική εξωτερική πολιτική. Για παράδειγμα, στο θέμα της κλιματικής αλλαγής, η παρουσία του αμερικανού προέδρου στην Κοπεγχάγη χωρίς να υπάρχει κάποιο σχέδιο νόμου που θα υποβληθεί στο Κογκρέσο αποπνέει κάποια απελπισία.
Οι εξελίξεις αυτές θέτουν το βασικό ερώτημα για τη διπλωματία του Ομπάμα: είναι έξυπνη ή αδύναμη; Εχει αυτός ο πρόεδρος κάποια στρατηγική για μια νέα τάξη πραγμάτων στον κόσμο; 'Η αποτελεί απλώς μια προεδρική εκδοχή του Αλντεν Πάιλ, του έξυπνου, ιδεαλιστή Ηρεμου Αμερικανού του Γκράχαμ Γκριν, ο οποίος θέλει να αλλάξει τον κόσμο αλλά δεν έχει ιδέα πόσο κακός είναι, και καταλήγει τελικά, αντί για καλό, να κάνει κακό;
Αυτόν το μήνα, αφού ο πρόεδρος υποχώρησε στις πιέσεις της Κίνας και αρνήθηκε να δει τον Δαλάι Λάμα, δέχθηκε και την επιπλέον απαίτηση της Κίνας να απαγορευτούν οι ερωτήσεις στη συνέντευξη Τύπου με τον Χου Τζιντάο. Όταν ο Ομπάμα ζήτησε από τον Νετανιάχου να σταματήσει ο εποικισμός των κατεχομένων εδαφών, ο ισραηλινός πρωθυπουργός τον αγνόησε - για να λάβει τα εύσημα της Χίλαρι Κλίντον.
Κάθε φορά, λένε αυτοί που αμφισβητούν τον Ομπάμα, τα ανοίγματά του πέφτουν στο κενό. Το Ιράν εξακολουθεί να προωθεί το πυρηνικό του πρόγραμμα. Ο στρατός του Πακιστάν εξακολουθεί να είναι απρόθυμος να πατάξει τους Ταλιμπάν, οι οποίοι περνούν από το βόρειο Πακιστάν στο Αφγανιστάν. Η στάση του Καρζάι απέναντι στην υπερδύναμη ήταν εξευτελιστική.
Μα η διπλωματία δεν είχε ποτέ άμεσα αποτελέσματα, απαντά το «έξυπνο» στρατόπεδο. Ο Ομπάμα έχει αρχίσει να αποσύρει στρατεύματα από το Ιράκ και να βελτιώνει τις σχέσεις της χώρας του με τη Ρωσία. Εδωσε ώθηση στην ομάδα G20, μετατρέποντάς την σε παγκόσμιο φόρουμ. Το Ισραήλ ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ένα μερικό πάγωμα των οικισμών. Μόλις ψηφιστεί η μεταρρύθμιση της υγείας, ο Ομπάμα θα μπορέσει να στραφεί προς τις παγκόσμιες υποθέσεις με το κύρος του ενισχυμένο.
Ατολμος ο πρόεδρος; Μα σε τρεις ομιλίες του, στην Πράγα, το Κάιρο και την Ακρα, έθεσε τις βάσεις μιας νέας εξωτερικής πολιτικής που απορρίπτει τον μανιχαϊσμό του προκατόχου του. Επιτέλους, πόσα πράγματα μπορεί κανείς να ζητήσει σε μια χρονιά πολέμου και ύφεσης;
Τα επιχειρήματα αυτά είναι σωστά. Οσο περνά ο καιρός, όμως, το στρατόπεδο των επικριτών κερδίζει έδαφος. Ο Ομπάμα πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να αντιμετωπίσει έναν επικίνδυνο, πεισματάρη και συχνά κακό κόσμο. Στο θέμα της Μέσης Ανατολής, για παράδειγμα, κάθε άλλο παρά έχει
εκπληρώσει την υπόσχεσή του να εργαστεί «με όλη την υπομονή και αφοσίωση που απαιτεί αυτό το καθήκον». Σε ένα ζήτημα έδειξε πυγμή: την επιβολή δασμών στα κινεζικά λάστιχα.
Ο ήρεμος και συμφιλιωτικός πραγματισμός είναι ευπρόσδεκτος μετά την περιπέτεια του Μπους, ενέχει όμως και κινδύνους. Ο Ομπάμα μοιάζει συχνά πιο ευγενικός απέναντι στους εχθρούς της Αμερικής απ' ό,τι απέναντι στους φίλους της. Οι σύμμαχοί του στην ανατολική Ευρώπη, που χάνουν συνεχώς στρατιώτες στο Αφγανιστάν, θα ήθελαν κάτι περισσότερο από το να αποκαλούνται «εταίροι».
Η «πολυμερής» πολιτική του σημερινού προέδρου δεν είναι και πολύ αποτελεσματική. Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν είναι σε θέση να τον βοηθήσει να αστυνομεύσει τον πλανήτη. Η Κίνα, η Ινδία και η Ρωσία δεν θέλουν να το κάνουν.
Τις επόμενες εβδομάδες, ο Ομπάμα ίσως να διαψεύσει τους επικριτές του. Ισως οδηγήσει τον πλανήτη σε μια γενναία συμφωνία για το κλίμα. Ισως πείσει το Ιράν να διαπραγματευθεί το πυρηνικό του πρόγραμμα ή τη Ρωσία να συμφωνήσει στην επιβολή νέων κυρώσεων. Ισως φέρει τους Παλαιστίνιους και τον Νετανιάχου στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ισως συμφωνήσει με τη Ρωσία στο θέμα του περιορισμού των πυρηνικών όπλων. Αν πετύχει ακόμη και σε ένα μέρος αυτού του καταλόγου, θα μπορεί να λέει ότι έχει μια αποτελεσματική εξωτερική πολιτική.
Σε αντίθετη περίπτωση, θα δικαιώσει τους επικριτές του. Όπως είπε σε μια ομιλία του, «οι κανόνες πρέπει να είναι δεσμευτικοί, οι παραβιάσεις να τιμωρούνται, τα λόγια να σημαίνουν κάτι».
Πηγή: The Economist, ΑΠΕ-ΜΠΕ
