Tις βασικές ρυθμίσεις του νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας ανακοίνωσε το υπουργείο Δικαισοσύνης.
Όπως σημειώνεται στη σχετική ανακοίνωση του υπουργείου, η φιλοσοφία του σχεδίου του νέου νομοθετήματος έχει ως αφετηρία τον απόλυτο σεβασμό στα δικαιώματα των διαδίκων και στον καθοριστικό ρόλο των δικαστικών λειτουργών, των δικηγόρων, των δικαστικών υπαλλήλων και των δικαστικών επιμελητών στη διαδικασία της απονομής της δικαιοσύνης.
Οι ρυθμίσεις των διατάξεών του βασίζονται τόσο στο παραδεδομένο δόγμα και στην παραδεδομένη θεωρία, ελληνική και αλλοδαπή, του αστικού δικονομικού δικαίου, όσο και στη νομολογία των δικαστηρίων, ιδίως δε -όπως επισημαίνεται- του Αρείου Πάγου, «που συμπληρώνει φέτος 173 χρόνια επιτυχούς δικαιοδοτικής λειτουργίας στην ορθοτομία του δικαίου».
Με τις διατάξεις του εισάγονται οι ακόλουθες βασικές νομοθετικές τροποποιήσεις:
1. Διευρύνεται η υλική αρμοδιότητα του Ειρηνοδικείου και του Μονομελούς Πρωτοδικείου. Τούτο θα συντελέσει στη μείωση του φόρτου του Πολυμελούς Πρωτοδικείου και στην επιτάχυνση της απονομής της πολιτικής δικαιοσύνης.
2. Τα απαράδεκτα που προβλέπονται για λόγους φορολογικούς ή για άλλες υποχρεώσεις ή για μη καταβολή δικαστικού ενσήμου περιορίζονται μόνο στο απαράδεκτο της συζητήσεως και όχι στο απαράδεκτο της αγωγής, προσφυγής, η άλλου ενδίκου μέσου ή διαδικαστικής πράξεως. Τούτο θα έχει ως αποτέλεσμα να μη χάνονται τα ουσιαστικά δικαιώματα των διαδίκων από τυπικές παραλείψεις.
3. Στην περίπτωση που απουσιάζει, αν και κλητεύθηκε, ο ένας από τους διαδίκους και προκειμένου να αποφεύγεται η (στην πραγματικότητα μονομερής) διεξαγωγή της αποδεικτικής διαδικασίας, αφού είναι γνωστό, ότι τα δικαστήρια ουδέποτε αξιοποιούν τη δυνατότητα αυτεπάγγελτης ενέργειας σε περίπτωση απουσίας διαδίκου, καθώς και η επιβάρυνση των δικαστηρίων κατά την διεξαγωγή των αποδείξεων και κατά την εκτίμησή τους (αφού ούτως ή άλλως η δίκη και οι αποδείξεις θα διεξαχθούν εκ νέου στο πλαίσιο ανακοπής ερημοδικίας ή εφέσεως), επαναφέρεται το τεκμήριο ομολογίας σε περίπτωση απουσίας του εναγόμενου και η απόρριψη της αγωγής σε περίπτωση απουσίας του ενάγοντος. Έτσι, με την άσκηση ανακοπής ερημοδικίας η διαφορά θα κρίνεται, πλέον, εξαρχής και στην ουσία της και θα αποτρέπεται η έκδοση αποφάσεως με μόνο τα αποδεικτικά μέσα της μιας πλευράς των διαδίκων.
4. Θεσπίζεται το νομοθετικό πλαίσιο για την ηλεκτρονική κατάθεση και επίδοση των δικογράφων. Η ρύθμιση αυτή θα ενεργοποιηθεί στην πράξη και θα ισχύσει μετά από έκδοση ειδικού Προεδρικού Διατάγματος, που θα ορίζει και τις λεπτομέρειες. Με το μέτρο αυτό θα διευκολύνονται οι δικηγόροι και οι διάδικοι στην κατάθεση δικογράφων, με τον πλέον ασφαλή τρόπο, χωρίς να είναι υποχρεωμένοι να προσέρχονται οι ίδιοι, για το σκοπό αυτό, στα αρμόδια δικαστήρια, ενώ θα αποσυμφορηθούν και θα διευκολυνθούν σε μεγάλο βαθμό οι συναλλαγές στις γραμματείες των δικαστηρίων.
5. Αξιοποιείται και ενισχύεται, με ρητές και πιο σαφείς διατάξεις, η δυνατότητα επιλύσεως των διαφορών με τη διαμεσολάβηση, για την οποία βελτιώνεται (με αξιοποίηση του ισχύοντος) το απαραίτητο νομοθετικό πλαίσιο, ώστε εμπεδωθεί η εμπιστοσύνη των διαδίκων σ’ αυτό το σύστημα και να επιλύεται μέσω αυτού μεγαλύτερος, απ’ ότι σήμερα, αριθμός υποθέσεων. Ευνόητο είναι ότι η επιτυχία του συστήματος αυτού θα οδηγήσει σε σημαντική μείωση του φόρτου των δικαστηρίων και, συνεπώς, στην επιτάχυνση της απονομής της πολιτικής δικαιοσύνης.
6. Προκειμένου να διευκολυνθεί και επιταχυνθεί η διεξαγωγή των δικών και κατά τη διάρκεια εκκρεμούς δίκης ή κατά την εκτέλεση ώστε να μην εμφανίζονται προβλήματα στην επίδοση δικογράφων, βελτιώνονται οι διατάξεις που αφορούν τους αντικλήτους στο πλαίσιο και της δίκης και στην εκτέλεση. Έτσι, οι επιδόσεις θα μπορούν να γίνονται στους υποχρεωτικά οριζόμενους αντικλήτους και δεν θα ταλαιπωρούνται, πλέον, δικηγόροι και διάδικοι για την αναζήτηση και ανεύρεση του προσώπου προς το οποίο πρέπει να κάνουν την επίδοση δικογράφων, ούτε θα προκύπτουν δικονομικά απαράδεκτα.
7. Καθιερώνεται ο Αύγουστος ως μήνας αναπαύσεως των προσώπων που ασκούν το δικηγορικό λειτούργημα. Κατά τη διάρκειά του δεν θα συμπληρώνονται οι προθεσμίες ενεργείας για την άσκηση ενδίκων μέσων και βοηθημάτων. Έτσι, οι δικηγόροι δεν θα αναγκάζονται να στερούνται του στοιχειώδους δικαιώματος της ετήσιας ανάπαυσής τους για να καταθέσουν π. χ. ένα δικόγραφο γιατί τότε θα λήγει η σχετική προθεσμία.
8. Καθιερώνεται η υποχρέωση του Αρείου Πάγου να διακρατεί την υπόθεση για ουσιαστική κρίση μετά από δεύτερη αναίρεση. Με τη ρύθμιση αυτή αποφεύγεται νέα, κατ’ έφεση και επ’ αυτής νέα αναιρετική δίκη. Το αποτέλεσμα θα είναι η συντόμευση, σε σημαντικό βαθμό, του χρόνου διατύπωσης της τελικής δικαστικής κρίσης για κάθε υπόθεση.
9. Θεσπίζεται η δυνατότητα εκδόσεως Διαταγής Πληρωμής και κατά προσώπων γνωστής διαμονής στο εξωτερικό. Με αυτό τον τρόπο αυτή η ταχύτατη διαδικασία (που μπορεί να χρησιμοποιηθεί αν μια απαίτηση αποδεικνύεται από έγγραφα) επεκτείνεται και για κατοίκους εξωτερικού, αφού με τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας δεν δικαιολογείται πλέον διαφοροποίηση. Με βάση αυτή την προτεινόμενη ρύθμιση και η νομοθεσία μας συντονίζεται προς την Ευρωπαϊκή, που προβλέπει δυνατότητα εκδόσεως διαταγής πληρωμής σε διευρωπαϊκό επίπεδο.
10. Στα ασφαλιστικά μέτρα εισάγονται διατάξεις, οι οποίες ρυθμίζουν πληρέστερα το καθεστώς εκδόσεως των προσωρινών διαταγών και ενισχύεται με σαφείς διατάξεις η ήδη προβλεπόμενη βασική απαγόρευση ικανοποιήσεως δικαιώματος μέσω των αποφάσεων των ασφαλιστικών μέτρων (ώστε να μη καταστρατηγείται αυτός ο βασικός κανόνας της διαδικασίας των ασφαλιστικών μέτρων). Τέλος ικανοποιείται παλαιό αίτημα της θεωρίας, αλλά και του δικηγορικού κόσμου να επιτρέπεται και κατά των αποφάσεων των ασφαλιστικών μέτρων η άσκηση αναιρέσεως για ευθεία παραβίαση του νόμου, η οποία (θα) εκδικάζεται από το τριμελές συμβούλιο του Αρείου Πάγου.
11. Ενισχύεται ο ρόλος του Ειρηνοδικείου στις υποθέσεις της Εκούσιας Δικαιοδοσίας με τη μεταφορά σ’ αυτό υποθέσεων, στις οποίες απουσιάζει το στοιχείο της αντιδικίας. Αποτέλεσμα, η αποσυμφόρηση των ήδη βεβαρημένων Μονομελών Πρωτοδικείων.
12. Προτείνεται η αλλαγή του τρόπου διενεργείας του αναγκαστικού πλειστηριασμού προς το σκοπό της εξαλείψεως των νοσηρών φαινομένων και των «στημένων παιχνιδιών» που παρατηρούνται σήμερα πολλές φορές κατά τη διεξαγωγή των πλειστηριασμών, ιδίως και κατά κύριο λόγο των ακινήτων, και να «κτυπηθούν» αποτελεσματικά τα κυκλώματα («κοράκια») που λυμαίνονται πολλές φορές τους πλειστηριασμούς ακινήτων.
13. Προτείνονται επίσης ρυθμίσεις για να υπάρχουν/ διευκολυνθούν δυνατότητες ταχείας εισπράξεως του εκπλειστηριάσματος, κάτι, που όπως είναι αυτονόητο, αποβαίνει προς όφελος τόσο των δανειστών όσο και του οφειλέτη.
Το σχέδιο του νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας παρεδόθη στον υπουργό Δικαιοσύνης, Σωτήρη Χατζηγάκη, από τον πρόεδρο της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής για την αναμόρφωση του Κώδικα, καθηγητή της Νομικής Αθηνών, Νικόλαος Κλαμαρής, σε ειδική εκδήλωση στο υπουργείο Δικαιοσύνης.
Όπως επισημάνθηκε, πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό νομοθέτημα, το οποίο εντάσσεται στα πλαίσια της προσπάθειας του υπουργείου για την επιτάχυνση και ορθή απονομή της Δικαιοσύνης και ακολουθεί την ψήφιση του νόμου για την επιτάχυνση της διοικητικής δίκης. Πρόκειται -σημειώνεται- για ένα ιδιαίτερο σημαντικό έργο, αφού για πρώτη φορά μετά 35, περίπου, χρόνια τροποποιούνται, στο σύνολό τους, οι διατάξεις για τη διεξαγωγή της πολιτικής δίκης.
Στόχος και προσδοκία είναι να επιτευχθούν οι δύο βασικότεροι άξονες στην απονομή της πολιτικής δικαιοσύνης :
α. η επιτάχυνση της πολιτικής δίκης και
β. η ουσιαστική και ορθή απονομή δικαιοσύνης σ’ αυτήν.
