Συχνά οι συζητήσεις για την ελληνικότητα είναι θεωρητικές αναζητήσεις. Θα ήταν ίσως πιο πρακτικό να συναγάγει κανείς συμπεράσματα από την πραγματικότητα, να μετατρέψει δηλαδή σε θεωρία το υπαρκτό, και όχι το επιθυμητό.
Μπαίνουμε σε ένα πολυτελές σούπερ μάρκετ στην Κολωνία, εκεί όπου η ακρίβεια δεν επηρεάζει τις επιλογές των αγοραστών. Σε ένα ράφι με ελιές από τη Γαλλία. Διάφορες ποικιλίες. Eνα βαζάκι με μαύρες ελιές γράφει απ’ έξω: a la grecque, όπως τις κάνουν οι Eλληνες. Ναι, είναι νοστιμότατες θρούμπες, κατάμαυρες, μικροσκοπικές, σταφιδιασμένες, γλυκές με ένα ελάχιστο απομεινάρι πικρίλας. A la grecque λοιπόν. Για να καταλαβαίνει η καλοβαλμένη νοικοκυρά της Κεντρικής Ευρώπης.
Αν της έλεγαν να πάει στο μουσείο, όπου έχει εγκαίνια μια έκθεση με Eλληνες ζωγράφους μάλλον θα το απέφευγε, αφού δεν έχει καμιά εικόνα για το τι ή πως ζωγραφίζουν οι Eλληνες.
Αν της πρότειναν να πάει σε μια βραδιά ελληνικής λογοτεχνίας, δεν θα το ριψοκινδύνευε, ξέρει τον Λατινοαμερικάνο Μάρκες, ξέρει τον Ιταλό Eκο, αλλά Eλληνα ομόλογό τους η συλλογική συνείδηση δεν έχει καταγράψει πρόσφατα.
Οι ελιές a la grecque όμως είναι μία συγκεκριμένη έννοια από τη σημερινή Ελλάδα, απόλυτα απτή, απόλυτα κατατασσόμενη στην πλούσια παλέτα των πολιτιστικών αγαθών από την ενωμένη Ευρώπη.
Να το πάρουμε στα σοβαρά. Μήπως η νεοελληνική ταυτότητα που την κάναμε χίμαιρα και την αναζητούμε πότε στην αρχαιότητα και πότε στον χριστιανισμό ή στην επιμιξία αυτών των δύο, εντοπίζεται καλύτερα και ακριβέστερα σε μια θρούμπα; Τι το ιδιαίτερο και μοναδικό έχει η μαύρη χαμάδα που έχει προσβληθεί κιόλας από ένα μύκητα, ο οποίος όμως της αφαιρεί την πικρίλα με τρόπο φυσικό; Είναι φαινομενικά ασήμαντη, αλλά περικλείει μια απρόσμενη νοστιμιά.
Πώς να το διατυπώσει κανείς; Να το πούμε «ο απειράριθμος πλούτος του απέριττου» και να αφήσουμε να παρελάσουν στο μυαλό μας άλλες εικόνες νεοελληνικές, παρεμφερείς με την πεσμένη στο χώμα θρούμπα. Ο απειράριθμος πλούτος του απέριττου, να μια σημαντική παράμετρος της νεοελληνικής ζωής και ταυτότητας. Τόσο αυτονόητη και δεδομένη για μας που μάλλον την παραβλέψαμε, την αγνοήσαμε την καίρια στιγμή, και πήραμε λάθος δρόμο αναζητώντας ανύπαρκτα παλάτια που θα επικύρωναν και θα δικαίωναν καλύτερα την παρουσία μας στο σημερινό κόσμο. Λάθος. Το καλύτερο παλάτι είναι το απλό μας σπίτι. Να το ξαναγεμίσουμε με μυρωδιές και ζεστασιά και ωραία παραμύθια, γιατί από λιποψυχία και μόνο το αφήσαμε και χορτάριασε. Λίγο σθένος χρειαζόμαστε και θα ξαναβρεθούμε στο σωστό δρόμο, τον δικό μας.
DEUTSCHE WELLE
