«Επί τρία ολόκληρα χρόνια, ο πρόεδρος Μπασάρ ελ Ασαντ (στη φωτογραφία) κτυπούσε την πόρτα του Ισραήλ. Οταν τελικά του απάντησαν, ήταν σαν ένα θαύμα». Ο ισραηλινός διπλωμάτης Αλόν Λιέλ, πρώην γενικός διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών, διηγείται στον απεσταλμένο της «Ελ Παϊς» τον μακρύ δρόμο -γεμάτο αγκάθια ακόμα- που οδήγησε στην έναρξη διαπραγματεύσεων ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Συρία.
Στις 21 Μαϊου, οι δύο χώρες ανακοίνωσαν επισήμως την έναρξη του διαλόγου. Από τότε έχουν γίνει τέσσερις συναντήσεις. Η τελευταία στην Αγκυρα στις 29 Ιουλίου.
Ολα ξεκίνησαν με την επίσκεψη του Ασαντ στην Τουρκία το 2004. Ηταν η πρώτη φορά που ένας πρόεδρος της Συρίας επισκεπτόταν επισήμως τη χώρα. Ο Ασαντ ζήτησε από τον Ερντογάν να αξιοποιήσει τις άριστες σχέσεις της χώρας του με το Ισραήλ, για να ανοίξει και πάλι το διπλωματικό κανάλι που είχε διαφανεί για πρώτη φορά τέσσερα χρόνια νωρίτερα, όταν ο πατέρας του σημερινού σύρου προέδρου είχε συναντηθεί με τον Μπιλ Κλίντον.
Ο Ερντογάν έπιασε αμέσως δουλειά. Ο τούρκος πρεσβευτής στο Τελ Αβίβ Φεριντούν Σινιρλίογλου ήλθε σε επαφή με τον Λιέλ, πρώην πρεσβευτή στην Αγκυρα. Θα ενδιέφερε την ισραηλινή κυβέρνηση να ξαναρχίσουν οι διαπραγματεύσεις; «Ο Αριέλ Σαρόν αρνήθηκε. Δεν ήθελε να ενοχλήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες, που επιδίωκαν την απομόνωση της Συρίας», θυμάται ο Λιέλ. Η Δαμασκός είχε πάντως ήδη ορίσει τον δικό της μεσολαβητή: ήταν ο Ιμπραήμ Σουλεϊμάν, αμερικανός πολίτης συριακής καταγωγής, γεννημένος στην ίδια πόλη με τον Χαφέζ ελ Ασαντ. Η Αγκυρα ζήτησε αμέσως να μάθει αν ο Σουλεϊμάν ήταν αρκετά ψηλά στην ιεραρχία. Στην πρώτη συνάντησή του με τον αρχηγό της τουρκικής διπλωματικής αντιπροσωπείας στη Δαμασκό, κάθε αμφιβολία διαλύθηκε: ο Σουλεϊμάν αποβιβάστηκε από ένα επίσημο αυτοκίνητο που του είχε παραχωρήσει η συριακή προεδρία.
«Εγιναν επτά συναντήσεις ανάμεσα στον Ιανουάριο και τον Σεπτέμβριο του 2004», λέει ο Λιέλ. «Οι Τούρκοι πίεζαν να παραστεί κάποιος διπλωμάτης από τη χώρα μου, έστω και χαμηλόβαθμος». Αλλά το Ισραήλ αρνιόταν συστηματικά, και οι Τούρκοι εγκατέλειψαν προσωρινά την προσπάθεια. Λίγες εβδομάδες αργότερα, ύστερα από μια ομιλία που εκφώνησε ο Λιέλ στις Βρυξέλλες, τον πλησίασε ένας ελβετός διπλωμάτης και του πρότεινε να συναντηθεί με τον Νίκολας Λανγκ, απεσταλμένο της Ελβετίας στη Μέση Ανατολή και πρώην πρόξενο στην Ιερουσαλήμ.
Τα επόμενα δύο χρόνια, στη διάρκεια των οποίων ο Λανγκ επισκέφθηκε αρκετές φορές τη Συρία και συναντήθηκε με συμβούλους του Σαρόν και του Ολμερτ, ήταν άκαρπα. Στις αρχές Ιανουαρίου του 2007, ο ισραηλινός πρωθυπουργός πληροφορήθηκε ότι γίνονταν κάποιες επαφές και κατηγόρησε τον Λιέλ ότι μετείχε σε διαπραγματεύσεις χωρίς άδεια. «Φοβόταν μήπως δυσαρεστηθούν οι Αμερικανοί. Αλλά εγώ ήξερα ότι ο Ασαντ ήθελε να διαπραγματευθεί».
Τον ίδιο μήνα, ο Ολμερτ επισκέφθηκε την Αγκυρα και συναντήθηκε με τον Ερντογάν. Την ίδια εποχή, οι Τούρκοι επανέλαβαν τις μεσολαβητικές τους προσπάθειες. Και τον Μάιο, η στάση του ισραηλινού πρωθυπουργού άλλαξε. Οι επαφές συνεχίστηκαν, παρόλο που δεν έλειψαν τα απρόοπτα, όπως ο βομβαρδισμός στρατιωτικών εγκαταστάσεων στη βόρεια Συρία τον Σεπτέμβριο.
Οι διαπραγματεύσεις λοιπόν ξεκίνησαν. Αλλά αυτό που ακολουθεί, μοιάζει με ναρκοπέδιο. Η αντίθεση της ισραηλινής κοινής γνώμης είναι σθεναρή. «Οι Ισραηλινοί είναι ερωτευμένοι με το Γκολάν. Φαίνεται πως είναι ερωτευμένοι και με την αντιπαράθεση με τη Συρία, αφού δεν πληρώνουν κανένα τίμημα», σημειώνει ο Λιέλ. Πρόσφατα ψηφίστηκε στην Κνεσέτ νόμος που προβλέπει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την παραχώρηση ακόμη και ενός τετραγωνικού εκατοστού του Γκολάν - εκτός αν υπάρξει πλειοψηφία δύο τρίτων στη Βουλή.
Ο Ασαντ είναι ειλικρινής; Ο Λιέλ απαντά θετικά. «Αλλά δεν θα γίνει τίποτα πριν ολοκληρώσει ο Μπους τη θητεία του».
Το είπε και ο Ασαντ. Δεν περιμένει να αρχίσουν οι απευθείας συνομιλίες με το Ισραήλ τους επόμενους έξι μήνες.
Πηγή: El Pais, ΑΠΕ-ΜΠΕ
