Του Yasar Yakis*
Μετάφραση: Σάββας Καλεντερίδης
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν πρότεινε στον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τη δημιουργία κόμβου φυσικού αερίου στη ανατολική Θράκη, στην ευρωπαϊκή πλευρά της Τουρκίας.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η πρόταση αυτή έγινε πρωτοσέλιδο στα τουρκικά ΜΜΕ, αλλά το περιεχόμενό της δεν έχει ακόμη αναλυθεί. (Αυτή η πρόταση) μπορεί να έχει σχεδιαστεί μόνο ως κόμβος για την κάλυψη της εθνικής ζήτησης φυσικού αερίου της Τουρκίας.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν τέσσερις αγωγοί φυσικού αερίου που τροφοδοτούν το εθνικό δίκτυο διανομής φυσικού αερίου της Τουρκίας. Ένας από αυτούς είναι ο αγωγός Blue Stream, ο οποίος μεταφέρει 16 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως από τη Ρωσία στο λιμάνι της Σαμψούντας, στην τουρκική ακτή του Ευξείνου Πόντου.
Ο δεύτερος είναι ο αγωγός Ιράν-Τουρκίας, ο οποίος έχει χωρητικότητα 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως. Προμηθεύει αέριο στο Ερζερούμ και την Άγκυρα μαζί με τις επαρχίες της Ανατολικής Ανατολίας στη διαδρομή του.
Ο τρίτος είναι ο αγωγός φυσικού αερίου Trans-Anatolian, ο οποίος μεταφέρει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στο Μπρίντιζι της Ιταλίας. Εκτείνεται από το ανατολικότερο έως το δυτικότερο άκρο της ηπειρωτικής χώρας της Ανατολίας. Έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει 16 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως και θα αυξηθεί στα 23 δισεκατομμύρια το επόμενο έτος.
Η ικανότητα μεταφοράς αυτού του αγωγού θα αυξηθεί επίσης ακόμη δύο φορές. Η πρώτη το 2026, τότε που η χωρητικότητά του θα αυξηθεί στα 31 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως. Η δεύτερη αύξηση θα συμβεί εάν το Τουρκμενιστάν κατασκευάσει έναν επιπλέον αγωγό που θα διασχίζει την Κασπία Θάλασσα. Με αυτή την αύξηση, η χωρητικότητά του θα φτάσει τα 60 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως.
Μερικές λεπτομέρειες σχετικά με τη διάμετρο του αγωγού Trans- Anatolian δίνουν μια ιδέα για τη διανομή φυσικού αερίου στη δυτική Τουρκία. Η διάμετρος του αγωγού είναι 56 ίντσες από την πηγή του στο Αζερμπαϊτζάν μέχρι την πόλη Eskişehir στη Δυτική Ανατολία, αλλά στη συνέχεια μειώνεται στις 48 ίντσες, πράγμα που σημαίνει ότι η μεταφορική του ικανότητα μειώνεται και διανέμεται στο τοπικό δίκτυο: αφού διασχίσει τη Θάλασσα της Μαρμαρά, η διάμετρος μειώνεται περαιτέρω στις 36 ίντσες στη Θράκη.
Αυτό σημαίνει επίσης ότι τμήματα της Δυτικής Ανατολίας και της Θράκης καταναλώνουν αζερικό αέριο και όχι ρωσικό.
Δεν γνωρίζουμε πώς η αναμενόμενη σταδιακή αύξηση της χωρητικότητας του αγωγού θα επηρεάσει την πρόταση Πούτιν. Καθώς δεν υπάρχει σχέδιο για τη μείωση της εξάρτησης της Ε.Ε. από το αζερικό αέριο, η Ρωσία μπορεί να μην είναι χαρούμενη που το φυσικό της αέριο αντιμετωπίζει τον ανταγωνισμό από το Αζερμπαϊτζάν.
Εάν η Μόσχα δεν δημιουργήσει νέα εμπόδια για το αέριο του Τουρκμενιστάν να διασχίσει την Κασπία Θάλασσα, οι χώρες της Ε.Ε. ενδέχεται να προσπαθήσουν να καλύψουν τα ελλείμματά τους με αέριο από το Τουρκμενιστάν.
Ο τέταρτος αγωγός είναι ο κύριος αγωγός που μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Ρωσία απευθείας στη Θράκη. Αυτό το έργο είχε αρχικά σχεδιαστεί ως ένα σύνολο τεσσάρων αγωγών, καθένας από τους οποίους θα μετέφερε 15,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από τη Ρωσία στη Βουλγαρία και στη συνέχεια στην Ε.Ε.. Ωστόσο, η Βουλγαρία αντιμετώπισε δυσκολίες στην επίλυση προβλημάτων που προκύπτουν από τη νομοθεσία της Ε.Ε., η οποία απαιτεί οι εταιρείες που μεταφέρουν και διανέμουν φυσικό αέριο να μην είναι ίδιες.
Ο Πούτιν ήταν θυμωμένος με τον χειρισμό του θέματος από τη Βουλγαρία και αποφάσισε να αλλάξει το σημείο προσγείωσης του αγωγού από τις βουλγαρικές ακτές στην Τουρκία. Άλλαξε επίσης το όνομα του αγωγού και τον ονόμασε TurkStream.
Ως εκ τούτου, δύο από τους τέσσερις αγωγούς έπρεπε να αποκλειστούν από το πρόγραμμα, καθώς η Βουλγαρία δεν θα ήταν ένας από τους δικαιούχους. Από τους δύο εναπομείναντες αγωγούς, ο ένας θα τροφοδοτούσε τον κόμβο στην Τουρκία και ο δεύτερος θα πήγαινε στην Ελλάδα.
Υπό το πρίσμα της πρόθεσης της ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από το φυσικό αέριο από τη Ρωσία, θα δούμε τι θα συμβεί στον αγωγό που χρησιμοποιείται επί του παρόντος για την μεταφορά φυσικού αερίου στην Ελλάδα.
Ενώ η δυνατότητα δημιουργίας κόμβου φυσικού αερίου στην Τουρκία είναι μια πτυχή του προβλήματος, δεν μπορεί να διαχωριστεί από τα σχέδια της ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο. Η Γερμανία ήταν η πρώτη χώρα που έκανε ένα συγκεκριμένο βήμα σε αυτόν τον τομέα. Ανέστειλε τη διαδικασία πιστοποίησης του αγωγού Nord Stream 2.
Οι χώρες της ΕΕ διχάζονται ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης αυτού του κρίσιμου ζητήματος. Η μείωση της παροχής φυσικού αερίου δεν είναι εύκολη πρακτική, γιατί χρειάζονται εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Η Ρωσία έχει συμφωνίες για το φυσικό αέριο με πολλές χώρες της ΕΕ, μερικές από τις οποίες περιλαμβάνουν ρήτρες «πάρε το ή πλήρωσε».
Επιπλέον, τα συμβόλαια για 15 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα μεταξύ της Ρωσίας και ορισμένων χωρών της ΕΕ λήγουν στο τέλος του τρέχοντος έτους. Το αν θα ανανεωθούν ή όχι θα εξαρτάται από την απόφαση της κάθε χώρας. Σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, το σύνολο των συμβάσεων με τη Ρωσία είναι 40 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως και αυτές οι συμβάσεις δεσμεύουν τόσο τη Ρωσία όσο και τις χώρες της Ε.Ε. έως το 2030.
Επομένως, εάν μιλάμε για σταδιακή μείωση των προμηθειών ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, πρέπει να περιμένουμε τουλάχιστον άλλα οκτώ χρόνια.
Η κρίση της Ουκρανίας έχει αλλάξει πολλά στις διεθνείς σχέσεις και η πρόταση της Ρωσίας θα μπορούσε να είναι η προσπάθεια της Τουρκίας να διεισδύσει περαιτέρω στην αγορά φυσικού αερίου.
*Ο Γιασάρ Γιακίς είναι συνταξιούχος διπλωμάτης και διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών στην πρώτη κυβέρνηση του ΑΚΡ
Πηγή: ahvalnews.com/tr
