Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Όταν ο Εμανουέλ Μακρόν μιλούσε τον περασμένο Μάιο για τη δημιουργία μίας Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας, που θα φέρνει πιο κοντά χώρες της γηραιάς ηπείρου εντός και εκτός Ε.Ε., ίσως και ο ίδιος δεν θα πίστευε ότι 6 μήνες αργότερα η κοινότητα αυτή θα κάνει το ντεμπούτο της. Σε ένα παραμυθένιο κάστρο της Πράγας οι ηγέτες 44 χωρών θα συναντηθούν για να συζητήσουν τις προκλήσεις της νέας εποχής. To «παραμύθι» όμως ίσως κρύβει και «δράκους». Αν και η τόσο υψηλή συμμετοχή από μόνη της μπορεί να θεωρηθεί επιτυχία για τον Γάλλο πρόεδρο, το να φέρνεις στο τραπέζι χώρες με πολύ διαφορετικό προφίλ, αντικρουόμενα συμφέροντα, ακόμη και επιθετικές τάσεις έναντι των άλλων μελών ενέχει ρίσκο.
Ρωσία και Λευκορωσία έχουν αποκλειστεί από το νέο φόρουμ για προφανείς λόγους. Αλλά η Τουρκία, που έχει χάσει κάθε μέτρο στις προκλήσεις έναντι Ελλάδας, Κύπρου, και που αρνείται πεισματικά να επιβάλλει κυρώσεις στη Μόσχα θα είναι εκεί. Και εάν εμείς περιμένουμε με αγωνία την παρουσία των Κυριάκου Μητσοτάκη και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, οι περισσότεροι θα έχουν στραμμένο το βλέμμα σε μία άλλη συνάντηση, αυτή των ηγετών του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας. Το Ισραήλ, σημαντικός σύμμαχός μας στην Ανατολική Μεσόγειο, θα δώσει επίσης το «παρών». Στους πρωταγωνιστές της συνάντησης και η Βρετανία - με ορισμένους να διαβλέπουν μία ευκαιρία για καλύτερο συντονισμό με την Ε.Ε. μετά την πολυετή, πικρή διαμάχη του Brexit, αν και η Λιζ Τρας έχει μάλλον άλλα προβλήματα να λύσει. Πρόσκληση έλαβε ακόμη και το Κόσοβο, παρόλο που δεν έχει αναγνωριστεί επισήμως ως κράτος από πολλές από τις συμμετέχουσες χώρες.
Επί τάπητος θα τεθούν ο πόλεμος στην Ουκρανία και ο παράλληλος ενεργειακός πόλεμος, οι μεγάλες προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και της ασφάλειας, ενώ θα γίνει σίγουρα αρκετός λόγος για τη λεγόμενη «στρατηγική αυτονομία» της Ευρώπης απέναντι όχι μόνο στη Ρωσία, που έχει κλιμακώσει τις απειλές της, αλλά και σε άλλες μεγάλες αναδυόμενες δυνάμεις, με τις οποίες επιχειρείται να τηρηθούν ισορροπίες και συνεργασία, όπως είναι η Κίνα. Πέρα από τις συζητήσεις και τις όποιες διακηρήξεις για "το κοινό μας μέλλον" και την αξία του "διαλόγου και της συνεργασίας", όμως μπορούμε να περιμένουμε αποφάσεις ουσίας; Η συνύπαρξη 44 ηγετών στον ίδιο χώρο έχει συμβολική αξία, στέλνει ένα θετικό μήνυμα σε μία περίοδο γεωπολιτικών αναταράξεων και αβεβαιτότητας, λένε οι υποστηρικτές της ιδέας. Η πολιτική (και οι γεωπολιτικές προκλήσεις) όμως δεν είναι Eurovision, όπως σχολιάζει και η γερμανική Handelsblatt. Η καλή διάθεση και τα ωραία λόγια δεν αρκούν.
Όταν οι 27 ηγέτες της Ε.Ε. καθυστερούν τόσο πολύ στη λήψη καθοριστικών για την επιβίωση της κοινότητας αποφάσεων, θα ήταν μάλλον αφελές να περιμένουμε αποφάσεις από ένα φόρουμ, στο οποίο έρχονται να προστεθούν επιπλέον 17 αρχηγοί κρατών. Πιθανότατα δεν θα έχουμε καν επίσημο κοινό ανακοινωθέν. Τι θα μπορούσε να επιτευχθεί; Ορισμένοι διατηρούν καποιες ελπίδες για συγκρότηση ενός ενιαίου μετώπου κατά του Πούτιν. Ο Ερντογάν και ορισμένοι ακόμη μάλλον θα διαφωνήσουν.
Οι πραγματικές προθέσεις και επιδιώξεις του Μακρόν έχουν μπει επίσης στο στόχαστρο. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι η Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα δεν είναι παρά μία προσπάθεια να κρατήσει τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, την Τουρκία και άλλα κράτη κοντά στην Ένωση (ή πιο μακριά τουλάχιστον από τη ρωσική και κινεζική επιρροή), αλλά οπωσδήποτε εκτός Ένωσης. Δεν είναι μυστικό άλλωστε πως το Παρίσι φοβάται ότι η περαιτέρω διεύρυνση της κοινότητας θα περιόριζε ακόμη περισσότερο τις δυνατότητες για βαθύτερη ενοποίηση. Οι Γάλλοι αρνούνται κατηγορηματικά ότι αυτός είναι ο στόχος τους και υποστηρίζουν ότι η συμμετοχή στην EPC θα είναι παράγοντας επιτάχυνσης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και όχι το αντίθετο. Αυτό θα το δείξει ο χρόνος.
Ο χρόνος θα δείξει και εάν αυτή η νέα Κοινότητα θα μπορεί να έχει κάποιο ρόλο και λόγο στη διεθνή διπλωματική σκηνή. Προς το παρόνθα είναι ένας «συνεργατικός χώρος» για τους Ευρωπαίους ηγέτες, όπως το έθεσε και Ευρωπαίος αξιωματούχος στο Euronews, που θα περιοριστεί σε εν πολλοίς ανώδυνες κινήσεις, όπως η επαναβεβαίωση των αρχών του Ελσίνκι 1975, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού της κυριαρχίας του κάθε κράτους. Αν τα βήματά της είναι άτολμα, όμως, θα μπορούσε αντί για ένα νέο φόρουμ λύσεων να καταντήσει απλά ένα "φύλλο συκής" για τα προβλήματα της Ευρώπης, όπως προειδοποιεί και ο επικεφαλής του ECFR Warsaw, Πιοτρ Μπούρας.
