Η επί δεκαετίες διαμάχη της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν εξελίχθηκε σε αιματηρή σύγκρουση - μία σύγκρουση που έρχεται να περιπλέξει περαιτέρω την ήδη άκρως σύνθετη και επώδυνη ενεργειακή κρίση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι δυνατότητες παρέμβασης της κοινότητας είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Και τούτο γιατί σε μία περίοδο κατά την οποία προσπαθεί να απεξαρτηθεί από τα ρωσικά καύσιμα και ζητάει θυσίες από τους πολίτες, της είναι άκρως πολύτιμη η ενεργειακή συμμαχία με το πλούσιο σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο Αζερμπαϊτζάν.
Τη νύχτα της Δευτέρας και τα ξημερώματα της Τρίτης οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν βομβάρδισαν αρμενικά στρατεύματα σε τρεις τοποθεσίες κατά μήκος των συνόρων των δύο χωρών. Το Αζερμπαϊτζάν είπε ότι απαντάει στη συσσώρευση αρμενικών ναρκών ξηράς και όπλων κοντά στα σύνορα. Η Αρμενία ανταπέδωσε τα πυρά. Περίπου 49 Αρμένιοι στρατιώτες και 50 Αζέροι στρατιώτες σκοτώθηκαν στις συνοριακές συγκρούσεις, ανέφεραν και οι δύο πλευρές.
Ειδικοί αποδίδουν τις επιθέσεις στην αυξανόμενη αυτοπεποίθηση του Μπακού, που πηγάζει τόσο από τους στενότερους δεσμούς του με την ΕΕ όσο και από την την αυξανόμενη αδυναμία της Ρωσίας να αστυνομεύσει την πρώην σφαίρα επιρροής της, αφού παραμένει απασχολημένη στον καταστροφικό της πόλεμο στην Ουκρανία.
«Η αντίδραση της ΕΕ, καθώς και άλλων παγκόσμιων παραγόντων, σε αυτήν την κρίση είναι πολύ σημαντική», δήλωσε στο Politico ο Γκέχαμ Στεπανιάν, διαμεσολαβητής ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τη Δημοκρατία του Αρτσάχ, τον εθνοτικό Αρμενικό θύλακα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ο Στεπανιάν είπε ότι η αυξανόμενη εξάρτηση της Δύσης την οδηγεί στα να έχει «δύο μέτρα και δύο σταθμά» στη στάση της. «Δυστυχώς, όταν πρόκειται για επιθετικότητα από το Αζερμπαϊτζάν, βλέπουμε διεθνείς παράγοντες να αποφεύγουν να κάνουν στοχευμένες δηλώσεις ή να επιβάλλουν κυρώσεις», υποστηρίζει Στεπανιάν.
Η Ρωσία είναι παραδοσιακός σύμμαχος της Αρμενίας και τα στρατεύματά της υποτίθεται ότι εγγυώνται μια ισχνή κατάπαυση του πυρός μεταξύ της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν μετά από έναν πόλεμο - αστραπή το 2020 που είδε το Αζερμπαϊτζάν να ανακαταλαμβάνει μεγάλο μέρος της αμφισβητούμενης επικράτειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η Αρμενία ζήτησε από τη Μόσχα να παρέμβει, επικαλούμενη αμοιβαία αμυντική συμφωνία. Ο σύμβουλος του Ρώσου προέδρου Γιούρι Ουσάκοφ δήλωσε ότι η Μόσχα είναι «εξαιρετικά ανήσυχη» για τις μάχες, αλλά η Ρωσία δεν ενεργοποιεί τα στρατεύματά της.
Το Μπακού κατηγορεί από την πλευρά του την Αρμενία. «Η Αρμενία παραβιάζει τις δεσμεύσεις της κατάπαυσης του πυρός — τοποθετεί προσωπικό στο έδαφός μας, βάζει νάρκες και δημιουργεί προβλήματα στο άνοιγμα όλων των οικονομικών και συγκοινωνιακών συνδέσεων», δήλωσε η Λέιλα Αμπντουλάγιεβα, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν. «Δεν μας ενδιαφέρουν οι εντάσεις στην περιοχή – μας ενδιαφέρει η ειρήνη και η ομαλοποίηση και η αρμενική πλευρά δεν ανταποκρίθηκε» πρόσθεσε.
Οι Βρυξέλλες καλούν και τις δύο πλευρές να υποχωρήσουν και μένουν εκεί. «Ζητούμε την άμεση παύση των εχθροπραξιών και την επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», δήλωσε ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ. Το Ερεβάν ανησυχεί ότι η στενή σχέση της ΕΕ με το Μπακού θα μπορούσε να είναι πρόβλημα. Και η ΕΕ από την πλευρά της ανησυχεί πως οι εντάσεις στην περιοχή θα της στερήσουν πολύτιμες εισαγωγές ενέργειας σε μία εξαιρετικά δύσκολη περίοδο.
Οι ενεργειακοί δεσμοί ΕΕ - Αζερμπαϊτζάν
Τον Μάιο, οι Βρυξέλλες αποκάλυψαν τη στρατηγική REPowerEU, δεσμεύοντας τις χώρες-μέλη να αποεπενδύσουν πλήρως από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες μέσα στα επόμενα οκτώ χρόνια και να επιδοθούν σε έναν αγώνα για να εξασφαλίσουν εναλλακτικές λύσεις.
Στις 18 Ιουλίου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έφτασε στο Μπακού για να υπογράψει μια συμφωνία σύμφωνα με την οποία το Αζερμπαϊτζάν θα παρέχει στην ΕΕ ετησίως 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου έως το 2027.
Εκτός από την ενίσχυση των εξαγωγών φυσικού αερίου, το Μπακού έχει επίσης υπογράψει μια σειρά από έργα ηλιακής ενέργειας και project υδρογόνου για να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση της ΕΕ για καθαρή ενέργεια.
«Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομία μας ώστε να διασφαλιστεί η εισροή «πράσινων» επενδύσεων για τις μελλοντικές γενιές», δήλωσε στο Politico ο Ορκάν Ζεϊνάλοφ, επικεφαλής διεθνούς συνεργασίας στο υπουργείο Ενέργειας του Αζερμπαϊτζάν.
Τον Αύγουστο, οι συνάδελφοί του υπέγραψαν σύμβαση πολλών εκατομμυρίων δολαρίων με την εταιρεία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων Masdar για την κατασκευή μιας ηλιακής μονάδας 230 μεγαβάτ κοντά στο Μπακού, λίγες μόλις εβδομάδες αφότου όρισε την ίδια εταιρεία να βοηθήσει στην κατασκευή μιας υπεράκτιας μονάδας αερίου αιολικής ενέργειας 2 γιγαβάτ. Η ΕΕ έχει σχέδια να εισάγει περίπου 10 εκατομμύρια τόνους υδρογόνου έως το 2030 και σύμφωνα με τον Ζεϊνάλοφ, οι συμφωνίες αυτές είναι μόνο η αρχή. Η Αρμενία έχει πολύ λιγότερα να προσφέρει. Εισάγει όλο το φυσικό αέριο της και είναι στριμωγμένη από μια εχθρική Τουρκία, καθιστώντας δύσκολη την πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές.
Η ΕΕ ωστόσο γνωρίζει ότι από την αιματηρή σύγκρουση των δύο χωρών δεν θα βγει κανείς κερδισμένος και εκείνη έχει πολλά να χάσει.
Με πληροφορίες από Politico
