Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Μια φορά κι έναν καιρό- στις αρχές αυτής της χιλιετίας- η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε δώσει μια μεγάλη υπόσχεση στους πολίτες της: η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας θα απελευθερωθεί και όλοι θα επωφεληθούν από την πτώση της τιμής. Έτσι, το ρεύμα θα γίνονταν όλο και πιο φθηνό.
Η Βρετανία ήταν τότε το μοντέλο. Οι άνθρωποι έλεγαν: Οι Βρετανοί είχαν πρώτοι απελευθερώσει την αγορά και οι τιμές είχαν πέσει. Ηταν η εποχή που η φιλελευθεροποίηση ήταν της μόδας στην Ευρώπη. Και φυσικά, ουδείς περίμενε ότι ένας πόλεμος στις παρυφές της Γηραιάς Ηπείρου θα οδηγούσε σε ακραία κρίση στον ενεργειακό εφοδιασμού.
Αποτέλεσμα; Οι ίδιοι οι Βρετανοί σήμερα, ζητούν την άμεση κρατικοποίηση των εταιρειών ενέργειας για την αναχαίτιση των υψηλών τιμών. Σίγουρα θα τρίζουν τα κόκκαλα της Μάργκαρετ Θάτσερ…
Ευτυχώς, η ΕΕ αποφάσισε να διακόψει την καλοκαιρινή ραστώνη.Με το φάσμα της ύφεσης να επικρέμεται πάνω από την Ευρώπη και τον πληθωρισμό να απειλεί νοικοκυριά και επιχειρήσεις, η Κομισιόν αποφάσισε να ασχοληθεί σοβαρά με την άνοδο των τιμών της ενέργειας.
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε πώς θέλει να μεταρρυθμίσει την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Δηλαδή; Θα σταματήσει το υφιστάμενο μοντέλο λειτουργίας των Χρηματιστηρίων Ενέργειας στην ΕΕ, που σχεδιάστηκε για κανονικές συνθήκες, να ευνοεί τον ανταγωνισμό και να πριμοδοτεί τις ανανεώσιμες πηγές και τις πράσινες τεχνολογίες ηλεκτροπαραγωγής; Θα μπει πλαφόν στις τιμές χονδρικής, όπως ισχύει κατ` εξαίρεση σε Ισπανία και Πορτογαλία;
Θα μπει φρένο σε μονοπωλιακή αγορά, η οποία ασχολείται με ένα βασικό, πολύ ευαίσθητο εμπόρευμα- ανθρώπινο δικαίωμα, μάλλον- που είναι ανάγκη ζωής για επιχειρήσεις και νοικοκυριά- αλλά δυστυχώς εκμεταλλεύονται σημαντικά οι κερδοσκόποι;
Και κάτι ακόμη εξ` ίσου σημαντικό: Η ΕΕ θα πρέπει να βάλει το δάκτυλο στην πληγή, που ευθύνεται κυρίως για την άνοδο των τιμών: Ποιόν πλήττουν οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας; Μήπως επιτέλους οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να βγουν από την παγίδα που έχουν πέσει και να αναζητήσουν συμβιβαστικές λύσεις με τη Μόσχα στην ενέργεια;
Η ώρα του Νότου
Ο Ευρωπαϊκός Νότος πιέζει εδώ και καιρό για μια θεμελιώδη μεταρρύθμιση: Να επιβληθεί ανώτατο όριο τιμών σε όλη την Ευρώπη. Ο Γάλλος υπουργός Οικονομίας Μπρουνό Λε Μερ προτείνει μάλιστα «έναν αυτόματο σταθεροποιητή τιμών που θα τεθεί σε ισχύ τη στιγμή που οι τιμές ανεβαίνουν πάνω από ένα ορισμένο επίπεδο - αποτρέποντας τη μετακύλιση της αύξησης της τιμής για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας σχεδόν απευθείας στους φορείς εκμετάλλευσης του δικτύου και τελικά σε ιδιώτες πελάτες και εταιρείες».
Αυτή θα ήταν μια θεμελιώδης μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Με την ΕΕ να επωμίζεται ενδεχομένως το κόστος των ανώτατων τιμών στο τέλος. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, αυτό δεν φαίνεται να αποτελεί πλειοψηφία μεταξύ των 27 κρατών μελών. Αλλά η παλίρροια θα μπορούσε να αλλάξει.
Στις συνόδους για την ενέργεια που αποφάσισαν οι 27 να πραγματοποιηθούν τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο, θα πρέπει να γίνει δυναμική επανεκκίνηση της πρωτοβουλίας «Next Generation Eu», που θα έδινε επίσης μεγάλη βοήθεια στο μέτωπο έκτακτης ανάγκης για το φυσικό αέριο. Η ΕΕ πρέπει να δώσει επιτέλους ,μια συντονισμένη και αξιόπιστη απάντηση, όπως το 2012 όταν ο Μάριο Ντράγκι είπε το περίφημο «Ο,τι χρειαστεί»
Να δείξει επιτέλους η ΕΕ ότι είναι «ενωμένη», όχι μόνο στην ενέργεια, αλλά και στην νομισματική και δημοσιονομική πολιτική. Αλλιώς θα ήταν άσκοπο να κλαίμε πάνω από την καρδάρα με το χυμένο γάλα…
