Του Παναγιώτη Ψαριανού
Προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας οικονομικών συμβούλων και ελεγκτών Γραφείο Ψαριανού Α.Ε.

Οι φορολογικοί έλεγχοι είναι ένα δύσκολο κεφάλαιο από πολλές απόψεις. Κατ' αρχάς, πρέπει να γίνονται ή όχι, σε ποια έκταση και ποιους πρέπει να αφορούν; Οι απαντήσεις είναι ανάλογες με την παιδεία και την κοινωνική συνείδηση των πολιτών, σχετικά με τον ρόλο και τη συμβολή τους στη λειτουργία ενός σύγχρονου κράτους δικαίου. Μα είναι και συνάρτηση της κρατικής ευθύνης, αφού θεωρείται απόλυτα φυσικό οι πολίτες να αμύνονται απέναντι σε ένα άδικο κράτος ή ακόμα και να το εκδικούνται για τα δεινά που τους προκαλεί.

Στη χώρα μας οι πολίτες διαθέτουν ελλειμματική γνώση για την υπόσταση και τη λειτουργία του κράτους, καθώς και την αλληλεπίδραση κράτους-πολίτη.

Και αυτό το καθοριστικό έλλειμμα καταγράφεται σε διάφορες μετρήσεις εγχώριων και διεθνών οργανισμών, αλλά επιβεβαιώνεται καθημερινά και στην πράξη από τις συμπεριφορές των φορολογουμένων.

Το κράτος λειτουργεί με τα έσοδα των φόρων. Με αυτούς καλύπτει τις δαπάνες του και, αν δεν φτάνουν, δανείζεται. Μείζον θέμα είναι η μείωση των δαπανών και των δανείων, αλλά και η ανάπτυξη, ώστε να εισρέουν στα δημόσια ταμεία περισσότερα έσοδα. Δαπάνες - δάνεια - έσοδα είναι το τρίπτυχο κι ο μαγικός κανόνας της επιτυχίας του κράτους και της ευημερίας των πολιτών. Και στις τρεις αυτές παραμέτρους, η χώρα μας απέτυχε παταγωδώς και το βιώσαμε με δραματικό τρόπο, που όμοιό του δεν συνέβη σε καμία χώρα του κόσμου.

Και δεν είναι τυχαίο ότι η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Κύπρος μέσα σε τρία χρόνια βγήκαν από το μνημόνιο με ανάπτυξη και αυξημένο ΑΕΠ, ενώ εμείς για να φτάσουμε το ΑΕΠ του 2008, θα περάσουν σχεδόν είκοσι χρόνια από τότε.

Ο σκοπός του άρθρου αυτού είναι οι φορολογικοί έλεγχοι, που αποτελούν κρίσιμο μέρος κάθε φορολογικού συστήματος. Τα άλλα ανήκουν σε διαφορετικά πεδία. Θεωρούμε ότι οι δίκαιοι και βάσει σωστών διατάξεων φορολογικοί έλεγχοι επιβάλλεται να γίνονται, αφού διαφορετικά η οικονομία παραπαίει λόγω της έλλειψης κανόνων διεξαγωγής των εμπορικών συναλλαγών.

Αν μια επιχείρηση αποκρύπτει έσοδα, αποφεύγοντας την πληρωμή φόρων, τότε την πληρώνουν και οι ανταγωνίστριες εταιρίες που, αναγκαστικά, πουλάνε ακριβότερα, μα και οι άλλοι φορολογούμενοι που καλούνται να καταβάλουν τα απολεσθέντα έσοδα των συγκεκριμένων φόρων. Άρα, είναι δίκαιο και απαραίτητο να ελέγχονται οι επιχειρήσεις.

Εξάλλου αυτός είναι και ο ρόλος του σύγχρονου κράτους: να θέτει τους κανόνες λειτουργίας των επιχειρήσεων, στη συγκεκριμένη περίπτωση, και να ελέγχει την εφαρμογή τους. Και αυτό πρέπει να το καταλάβουν καλά οι επιχειρήσεις πριν είναι αργά, αφού το ελεγκτικό σύστημα οργανώνεται προς αυτή την κατεύθυνση, όπως αποδεικνύουν τα My Data και οι άλλες μηχανογραφικές εξελίξεις του αρμόδιου υπουργείου.

Η προηγούμενη δεκαετία για την Ελλάδα ήταν δραματική και θα μείνει στην ιστορία σαν παράδειγμα προς αποφυγήν. Ένα από τα πολλά και μεγάλα λάθη που έγιναν ήταν και η ουσιαστική αδρανοποίηση του ελεγκτικού μηχανισμού, με την κατάργηση των ελεγκτικών κέντρων, ΤΕΚ (Τοπικά Ελεγκτικά Κέντρα), ΠΕΚ (Περιφερειακά Ελεγκτικά Κέντρα) και ΔΕΚ (Διαπεριφερειακά Ελεγκτικά Κέντρα).

Με τον Ν.2343/1995, περί αναδιοργάνωσης υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομικών, συστάθηκαν τα ΠΕΚ και ΕΘΕΚ (Εθνικό Ελεγκτικό Κέντρο, που αργότερα έγινε ΔΕΚ), και με τον Ν.2771/1999 τα ΤΕΚ, που, κατά την άποψή μας, αποτέλεσαν μία, πραγματικά, σημαντική μεταρρύθμιση του φορολογικού μας συστήματος. ΤΑ ΠΕΚ έλεγχαν επιχειρήσεις με ετήσια ακαθάριστα έσοδα από 1.500.001 έως 9.000.000 € και τα ΔΕΚ από 9.000.001 και πάνω, ενώ τα ΤΕΚ έλεγχαν τις μικρότερες επιχειρήσεις.

Αυτό το σύστημα ελέγχου είχε αποδώσει τα μέγιστα, αφού καμία επιχείρηση δεν έμενε ανέλεγκτη, παρά ελεγχόταν κάθε δύο με τρία χρόνια, με αποτέλεσμα να έχουν παραγραφεί ελάχιστες φορολογικές υποθέσεις, σε αντίθεση με την περίοδο μετά την κατάργησή τους, που πλήθος φορολογικών υποθέσεων παραγράφονταν κάθε χρόνο αδικαιολόγητα, λόγω αδυναμίας ελέγχου τους, με απώλειες δημοσίων εσόδων, στην κυριολεξία, δισεκατομμυρίων ευρώ - τα οποία, βέβαια, κατέβαλλαν οι συνεπείς και εξουθενωμένοι πολίτες και επιχειρηματίες, με τη μορφή πρόσθετων φόρων.

Και ενώ το ελεγκτικό αυτό σύστημα απέδιδε σημαντικά -και ήταν καλό για κράτος και επιχειρήσεις-, τελείως αναίτια και ανεξήγητα, άρχισε το ξήλωμά του. Με τον Ν.3283/2004 καταργούνται πρώτα τα ΤΕΚ -στο πλαίσιο της… αναδιάρθρωσης των ΔΟΥ και άλλων οργανωτικών ρυθμίσεων υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών!-, και οι αρμοδιότητές τους περιέρχονται στις ΔΟΥ -δηλαδή εκεί που ήταν πριν από λίγα χρόνια- και αυτό λεγόταν αναδιάρθρωση!
 

Και όλα αυτά, πάντα, με στόχο την… αναδιοργάνωση των υπηρεσιών του αρμόδιου υπουργείου!

Η ίδια τακτική συνεχίστηκε, για να μείνει, τελικά, μόνο το ΚΕΜΕΠ, που έλεγχε επιχειρήσεις από 20.000.000 € και πάνω. (Επειδή το θέμα είναι σημαντικό, και με τη σύσταση των νέων ελεγκτικών κέντρων, από 29/07/2022, θα επανέλθουμε.)