Η Ρωσία θέλει να ενισχύσει τις θέσεις της στην Αρκτική, τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά, σύμφωνα με ένα νέο ναυτικό δόγμα, που υπέγραψε σήμερα ο Βλαντιμίρ Πούτιν με την ευκαιρία της «Ημέρας του Ρωσικού Στόλου».

Η Αρκτική βρίσκεται στη διαδικασία «μετατροπής σε μια περιοχή διεθνούς ανταγωνισμού, όχι μόνο από οικονομική αλλά και από στρατιωτική άποψη», ορίζει το δόγμα Πούτιν ,που περιγράφεται σε ένα έγγραφο 55 σελίδων, το οποίο ανακοινώθηκε με τυμπανοκρουσίες στο πλαίσιο ναυτικής παρέλασης στην Αγία Πετρούπολη. Η Ρωσία θα ενισχύσει «τις ηγετικές της θέσεις στην εξερεύνηση και κατάκτηση της Αρκτικής» και των ορυκτών κοιτασμάτων της και θα εξασφαλίσει τη «στρατηγική της σταθερότητα» στην περιοχή ενισχύοντας το στρατιωτικό δυναμικό των ρωσικών στόλων του Βορρά και του Ειρηνικού, αναφέρεται στο έγγραφο.

Στην Αρκτική, Μόσχα  θέλει επίσης να «αναπτύξει πλήρως τη διαδρομή της Βόρειας Θάλασσας», όπως ονομάζεται το Βορειοανατολικό Πέρασμα που συνδέει την Ευρώπη με την Ασία κατά μήκος της ρωσικής ακτής, για να τη μετατρέψει σε μια «ασφαλή» και ανταγωνιστική διαδρομή που θα λειτουργεί  όλο το χρόνο », σύμφωνα με το δόγμα. Το έγγραφο καταγγέλλει επίσης την επιθυμία των Ηνωμένων Πολιτειών να «κυριαρχήσουν στα παγκόσμια ύδατα» και την «προσέγγιση των στρατιωτικών υποδομών του ΝΑΤΟ στα ρωσικά σύνορα», περιγράφοντας αυτά τα φαινόμενα ως «κύριες απειλές» για τη Ρωσία.

Το αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ

Πρόσφατα ανέβηκαν οι τόνοι μεταξύ Ρωσίας και Νορβηγίας στην καρδιά της Αρκτικής, στο νορβηγικό αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ, που περιγράφεται ως «Αχίλλειος πτέρνα του ΝΑΤΟ στην Αρκτική». Λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Νορβηγία είχε μπλοκάρει στα σύνορα στα μέσα Ιουνίου μια αποστολή που προοριζόταν για Ρώσους ανθρακωρύχους από το Μπάρεντσμπουργκ, μια μικρή πόλη στο αρχιπέλαγος Σβάλμπαρντ , της οποίας το ανθρακωρυχείο διαχειρίζεται μια ρωσική εταιρεία. Η απόφαση αυτή είχε προκαλέσει την οργή της Μόσχας, η οποία είχε ζητήσει τελευταία από το Όσλο να διευθετήσει «το συντομότερο δυνατό» αυτό το ζήτημα, προειδοποιώντας με αντίποινα . Τελικά βρέθηκε λύση στις αρχές Ιουλίου.

Η κατάσταση στο Σβάλμπαρντ είναι πολύπλοκη. Βρίσκεται χίλια χιλιόμετρα από τον Βόρειο Πόλο και διέπεται από μια συνθήκη που συνήφθη το 1920 στο Παρίσι. Αυτή αναγνωρίζει την κυριαρχία της Νορβηγίας, αλλά και εγγυάται στους υπηκόους των κρατών που την  υπογράφουν την ελευθερία να εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους με καθεστώς τέλειας ισότητας. Τη συνθήκη αυτή έχουν υπογράψει σήμερα 46 χώρες, μεταξύ των οποίων η Ρωσία, η Κίνα, η  Ινδία ακόμη και οι δύο Κορέες.

Με αυτή την ιδιότητα, για δεκαετίες, η Ρωσία -όπως και η ΕΣΣΔ πριν από αυτήν- εξήγαγε άνθρακα από αυτά τα εδάφη.
Αναπόφευκτα, η συνθήκη υπόκειται σε αποκλίνουσες ερμηνείες, ιδίως το γεωγραφικό της πεδίο. Σχεδόν μόνη εναντίον όλων, η Νορβηγία ισχυρίζεται ότι στη θάλασσα αυτή μόνο το Οσλο έχει χωρικά ύδατα, περιορίζοντας έτσι την ίση πρόσβαση στους πόρους στη ζώνη των 12 ναυτικών μιλίων γύρω από το Σβάλμπαρντ.

Η Ρωσία και οι δυτικές χώρες πιστεύουν ότι ισχύουν τα 200 μίλια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), μια έννοια όμως δεν υπήρχε το 1920. Για να παρακάμψει το εμπόδιο, η Νορβηγία δεν έχει καθιερώσει ΑΟΖ αλλά έχει καθιερώσει Ζώνη Προστασίας Αλιείας (ΖΑΣ) που της επιτρέπει να ρυθμίζει την αλιεία σε αυτά τα ύδατα.