Η Αργεντινή είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς σιτηρών σε όλον τον κόσμο. Τα τελευταία χρόνια υπέφερε όχι από οικονομική δυσπραγία που την έφερε στο χείλος της χρεοκοπίας, αλλά και από μία πρωτοφανή ξηρασία, που με τη σειρά της προκάλεσε σημαντικές δυσχέρειες στην αγροτική παραγωγή, επιδεινώνοντας το οικονομικό πρόβλημα της χώρας.
Τώρα η Αργεντινή επιστρατεύει τη βιοτεχνολογία, για να λύσει το πρόβλημα. Η νέα, γενετικά τροποποιημένη ποικιλία σιτηρών HB4 δεν μπορεί βέβαια να καταπολεμήσει την ξηρασία, μπορεί όμως να κάνει το φυτό πιο ανθεκτικό.
Η βιοχημικός Ρακίλ Καν, από τους πρωτοπόρους της βιοτεχνολογίας στην Αργεντινή, εξηγεί: «Έχουμε τροποποιήσει γενετικά το σιτάρι κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να γίνεται πιο ανθεκτικό. Επιπλέον, του έχουμε εμφυτεύσει ένα γονίδιο ηλιέλαιου, με αποτέλεσμα να προσαρμόζεται καλύτερα στην ξηρασία. Αυτό αποφέρει μεγαλύτερη σοδειά, ακόμη και σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις με λιγότερες βροχοπτώσεις».
Όπλο κατά της επισιτιστικής κρίσης;
Η βιοχημικός από την Αργεντινή έχει αναπτύξει τη νέα ποικιλία από κοινού με την εταιρεία βιοτεχνολογίας Bioceres και την κρατική επιστημονική ομάδα Conicet. O Κλαούντιο Ντουράν, διευθυντικό στέλεχος της Bioceres, υποστηρίζει ότι μία τόσο ανθεκτική ποικιλία σιταριού μπορεί να προσφέρει λύσεις σε εποχές επισιτιστικής κρίσης και δηλώνει ότι στόχος της επιχείρησης είναι να εξάγει τη ποικιλία σε όσο το δυνατόν περισσότερες ξένες αγορές. «Πρέπει να αξιοποιήσουμε τα ευρήματα της επιστήμης, για να διασφαλίσουμε την επάρκεια σε τρόφιμα», λέει ο ίδιος. «Σήμερα περισσότεροι από 800 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλον τον κόσμο υποσιτίζονται, ενώ πολλοί άλλοι δεν τρέφονται με τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά».
Τον Μάιο η κυβέρνηση της Αργεντινής παρείχε τις απαραίτητες άδειες για την καλλιέργεια και το εμπόριο της νέας ποικιλίας, προκαλώντας όμως έντονες αντιδράσεις από μικρούς παραγωγούς, από καλλιεργητές βιολογικών προϊόντων, αλλά ακόμη και από μεγάλες επιχειρήσεις που μέχρι σήμερα επενδύουν σε συμβατικά αγροτικά προϊόντα. Πολλοί φοβούνται ότι οι γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες θα επιμολύνουν άλλες, λιγότερο ανθεκτικές ποικιλίες. Κάποιοι απειλούν με μηνύσεις. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του προέδρου του Κέντρου Εξαγωγών Σιτηρών (Ciara-CEC) της Αργεντινής, Γκουστάβο Ιντίγκορας: «Λέμε ξεκάθαρα ότι δεν δεχόμαστε ούτε έναν σπόρο από γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες. Η αγορά δεν τις θέλει».
Ανησυχία για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον
Κι όμως, υπάρχουν αγορές που ενδιαφέρονται. Τη νέα ποικιλία καλλιεργούν ήδη στην Αργεντινή, σε ένα δοκιμαστικό στάδιο, 250 πιστοποιημένες επιχειρήσεις. Έγκριση έχει δώσει και η γειτονική Βραζιλία, που είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εισαγωγέας σιτηρών από την Αργεντινή. Ενδιαφέρον έχουν εκδηλώσει επίσης η Κολομβία, η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, ακόμη και οι ΗΠΑ. Αίτηση για αδειοδότηση έχει καταταθεί και στην ΕΕ. Πολλά θα εξαρτηθούν από την απόδοση της νέας ποικιλίας στην ίδια την Αργεντινή.
Και αυτό είναι και το πρόβλημα, λέει η Σεσίλια Γκαργκάνο, που εργάζεται επίσης στην επιστημονική ομάδα Conicet και υποστηρίζει ότι «για μία ακόμη φορά η Αργεντινή μετατρέπεται σε πειραματόζωο», ενώ τα συμπεράσματα από την προηγούμενη φορά δεν είναι και τόσο ενθαρρυντικά. «Πριν από 30 χρόνια η έγκριση της γενετικά τροποποιημένης σόγιας είχε επιβάλει στην Αργεντινή μία μονοκαλλιέργεια με υπερεντατική χρήση λιπασμάτων», λέει η Σεσίλια Γκαργκάνο. «Όλα αυτά προκάλεσαν μόλυνση των υπογείων υδάτων, υπερυλοτόμηση στα δάση, κινδύνους για την υγεία μας και τελικά περισσότερη φτώχεια...»
