Έπειτα από εβδομάδες αποκλεισμών δρόμων, καταλήψεων πετρελαϊκών εγκαταστάσεων, διαδηλώσεων και βίαιων επεισοδίων με έξι νεκρούς, η κυβέρνηση και οι ηγέτες των αυτοχθόνων οι οποίοι πρωτοστάτησαν στις μαζικές κινητοποιήσεις κατέληξαν χθες Πέμπτη σε συμφωνία για να τερματιστεί η διαμαρτυρία για το κύμα ακρίβειας, που είχε προκαλέσει παράλυση στον Ισημερινό.

Η συμφωνία, η οποία κλείστηκε με τη μεσολάβηση της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας, προβλέπει μείωση κατά 15 σεντς (του δολαρίου ΗΠΑ) των τιμών των καυσίμων, κάτι που αποτελούσε μια από τις βασικές διεκδικήσεις των διαδηλωτών, αφού οι περισσότεροι είναι αγρότες και ζουν στα όρη, στις Άνδεις, και σε τομείς της χώρας που καλύπτονται από το δάσος του Αμαζονίου.

«Θα αναστείλουμε το κίνημα» διαμαρτυρίας, είπε ο Λεωνίδας Ίσα, επικεφαλής της ισχυρής Συνομοσπονδίας Αυτοχθόνων Εθνοτήτων του Ισημερινού (CONAIE), αιχμής του δόρατος στις κινητοποιήσεις. «Καταφέραμε να εξασφαλίσουμε την ύψιστη αξία που ποθούμε όλοι: την ειρήνη στη χώρα μας. Η κινητοποίηση τερματίστηκε», επιβεβαίωσε μέσω Twitter ο συντηρητικός πρόεδρος Γκιγιέρμο Λάσο. Δεσμεύθηκε να ριχτεί στο έργο «της μεταμόρφωσης αυτής της ειρήνης σε πρόοδο, ευημερία και ευκαιρίες για όλους».

Με τη μείωση των τιμών των καυσίμων κατά 15 σεντς, οι αυτόχθονες απέσπασαν άλλα 5 σεντς, που προστέθηκαν στα 10 που είχε ανακοινώσει την Κυριακή η κυβέρνηση ότι θα ήταν η μείωση. Ζητούσαν, όταν άρχιζαν την «paro», τη μαζική κινητοποίησή τους, μείωση κατά 40 σεντς. Αφού τεθεί σε εφαρμογή το μέτρο, το γαλόνι (τα 3,8 λίτρα) ντίζελ θα κοστίζει 1,8 δολάρια, αυτό της βενζίνης 2,4.

Η συμφωνία προβλέπει επίσης τη δημιουργία επιτροπής διαπραγματεύσεων, τον τερματισμό των αποκλεισμών, των καταλήψεων και των διαδηλώσεων σε όλη τη χώρα και την άρση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε σε τέσσερις επαρχίες. Ακόμη, συμπεριέλαβε αντίστοιχα την κατάργηση και την αναθεώρηση δύο προεδρικών διαταγμάτων, το πρώτο από τα οποία αφορά την επέκταση της εκμετάλλευσης κοιτασμάτων πετρελαίου στην περιοχή του Αμαζονίου και το δεύτερο την εξόρυξη μεταλλευμάτων.

Η κινητοποίηση «τερματίστηκε»

«Το ιθαγενικό κίνημα θεωρεί επίσημα ότι το πρώτο στάδιο της εθνικής κινητοποίησης στον Ισημερινό τερματίστηκε», ανέφερε η CONAIE μέσω Twitter, υπογραμμίζοντας ότι η «τήρηση των συμφωνιών και των δεσμεύσεων που υπογράφτηκαν θα εκτιμηθεί σε 90 ημέρες». Η υπογραφή της συμφωνίας έγινε δεκτή με κραυγές χαράς στην έδρα της συνόδου των επισκόπων στο Κίτο, όπου αντιπροσωπείες των δύο πλευρών διαπραγματεύονταν από το πρωί χθες Πέμπτη.

Η κυβέρνηση ανέστειλε τον διάλογο με τους αυτόχθονες την Τρίτη, έπειτα από επίθεση στον Αμαζόνιο στην οποία σκοτώθηκε στρατιώτης. Το βράδυ προχθές Τετάρτη, εντέλει ανακοίνωσε την επιστροφή της στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων την επομένη, με τη μεσολάβηση της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Χθες Πέμπτη, την κυβέρνηση αντιπροσώπευσε κυρίως ο υπουργός Κυβερνητικών Υποθέσεων Φρανσίσκο Χιμένες. Απέναντί του ήταν παρόντες τουλάχιστον τέσσερις αντιπρόσωποι των indígenos, ανάμεσά τους ο αναπόδραστος Λεωνίδας Ίσα, με το κόκκινο πόντσο του και το τσόχινο μαύρο καπέλο του.

Απ’ έξω ήταν συγκεντρωμένοι χιλιάδες ιθαγενείς, που έκαναν νωρίτερα πορεία –χωρίς να σημειωθούν επεισόδια– στο κέντρο του Κίτο. Έπειτα από μια σύντομη στιγμή αναβρασμού, το πλήθος πήρε τον δρόμο προς το Σπίτι του Πολιτισμού, αχανές κέντρο που χρησιμοποιούν συχνά ως τόπο συγκέντρωσης και αρχηγείο, όπου γιόρτασαν τη συμφωνία με συνθήματα όπως «ζήτω ο αγώνας» και ηχώντας βουβουζέλες.

Η μείωση των 15 σεντς «δεν είναι μικρό πράγμα», διαβεβαίωσε ο κ. Ίσα το ετερόκλιτο πλήθος, αποτελούμενο από μέλη των 13 αναγνωρισμένων «εθνοτήτων» των ιθαγενών, που ανέμιζε μια θάλασσα σημαιών του Ισημερινού. «Οι επιδοτήσεις θα φθάσουν σε όλους όσοι τις χρειάζονται περισσότερο. Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα σύστημα που θα ωφελεί στ’ αλήθεια τους φτωχότερους (...). Ζήτω ο αγώνας! Ζήτω η εξέγερση!», πρόσθεσε.

«Καιρός να πάμε σπίτι»

Κλάξον ακούστηκαν σε όλη την πρωτεύουσα, όπου πολλοί κάτοικοι, ειδικά στις βόρειες, πιο ευκατάστατες συνοικίες, εξέφραζαν τελευταία την απελπισία τους εξαιτίας των αποκλεισμών, της παράλυσης της οικονομίας και των επεισοδίων. Σε δεκαοκτώ ημέρες κινητοποιήσεων στο Κίτο και σε όλη τη χώρα, τα επεισόδια είχαν απολογισμό έξι νεκρούς και άλλους περίπου 600 τραυματίες.

Μακριά από τις τηλεοπτικές κάμερες, ο Αμαζόνιος, με τις πολλές πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του, ήταν το έτερο επίκεντρο της κινητοποίησης η οποία μείωσε κατά σχεδόν το ήμισυ την παραγωγή μαύρου χρυσού, του κυριότερου εξαγωγικού προϊόντος της χώρας.

Το κίνημα παρέλυσε στην οικονομική δραστηριότητα απελπίζοντας αρκετούς κατοίκους, ήδη αντιμέτωπους με αύξηση των τιμών και –στο αρχικό στάδιο των κινητοποιήσεων– με ελλείψεις τροφίμων, ιδίως αγροτικών προϊόντων.

Παρελθούσες μαζικές κινητοποιήσεις των ιθαγενών οδήγησαν στην πτώση τριών προέδρων του Ισημερινού από το 1997 ως το 2005. Τον Οκτώβριο του 2019, μια εβδομάδα μαζικών κινητοποιήσεων εναντίον του τερματισμού της κρατικής επιδότησης των καυσίμων είχε σημαδευτεί από βίαιες συγκρούσεις διαδηλωτών και αστυνομίας, με απολογισμό 11 νεκρούς και χιλιάδες τραυματίες. Ο τότε πρόεδρος Λενίν Μορένο εντέλει αναγκάστηκε να πάρει πίσω μέτρα που είχε διαπραγματευτεί η κυβέρνησή του με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

Ο νυν πρόεδρος Λάσο, που εξελέγη τον Μάιο του 2021, ξεπέρασε την Τρίτη τον κίνδυνο να παυθεί από το κοινοβούλιο, όπου είχε κατατεθεί σχέδιο ψηφίσματος που τον καθιστούσε υπεύθυνο για την τρέχουσα πολιτική κρίση από το κόμμα του σοσιαλιστή προκατόχου του Ραφαέλ Κορέα (2007-2017). Χθες βράδυ, ομάδες αυτοχθόνων μάζευαν τα πράγματά τους για να επιστρέψουν στις κοινότητές τους, όπως τους προέτρεψε ο ηγέτης τους: «είμαστε όλοι κουρασμένοι (...), καιρός να πάμε σπίτι».

Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ, AFP