Του Νίκου Ταμπακίδη
- Πρώην δήμαρχου Αγίων Αναργύρων
- Πρώην γ.γ. Περιφέρειας Ιονίων Νήσων
Αποκλειστικές ευθύνες: ναι! Αποκλειστικές αρμοδιότητες: όχι!
Είναι πλέον ελάχιστες οι περιπτώσεις που η διαφανής και αποτελεσματική λειτουργία της σύγχρονης Δημόσιας Διοίκησης δικαιολογεί τις αποκλειστικές αρμοδιότητες ενός υπαλλήλου ή ενός Τμήματος της διοικητικής μηχανής.
Η δικτυακή λειτουργία στις διοικητικές υπηρεσίες προϋποθέτει μια κορυφαία οργανωτική επιλογή: την κατάργηση των αποκλειστικών αρμοδιοτήτων! Αυτό είναι μια πρόταση που προκαλεί αυτόματες αντιδράσεις ανασφάλειας στους (συνειδητούς και μη) οπαδούς και φορείς του εξουσιαστικού διοικητισμού. Συνήθως, η άρνηση αυτή έρχεται σε συσκευασία ψευδοεμπεριστατωμένης κριτικής.
Αυτοί που προβάλλουν το επιχείρημα της δυσκολίας αναζήτησης ευθυνών ή της αδυναμίας συντονισμού από την ύπαρξη πολλών αρμοδίων, θα πρέπει να μας πουν ποιο πρόβλημα δημιουργεί η δυνατότητα ενός πολίτη να ζητήσει βεβαίωση για το γνήσιο της υπογραφής από υπάλληλο του ΚΕΠ, ή από τον αξιωματικό υπηρεσίας ενός αστυνομικού τμήματος, ή από τη δημοτική αστυνομία ή από οποιονδήποτε δημοτικό υπάλληλο που έχει εξουσιοδότηση από το Δήμαρχο.
Πέρα από ένα δικαιολογημένο αίσθημα αρχικής επιφύλαξης και ανησυχίας που προκαλούν οι αλλαγές σε παγιωμένες δομές και διαδικασίες, είναι βέβαιο πως υπάρχουν και άλλοι λόγοι άρνησης της κατάργησης των αποκλειστικών αρμοδιοτήτων: Ο όρος «Αρμοδιότητα» εμπεριέχει το στοιχείο της εξουσιοδότησης. Με την έννοια αυτή, ο υπάλληλος που έχει αποκλειστικές αρμοδιότητες έχει και σημαντική εξουσία. Η εξουσία αυτή, σε ορισμένες περιπτώσεις, επηρεάζει την ίδια την απόδοση της πολιτικής ηγεσίας του φορέα. Δραστική μείωση των αποκλειστικών αρμοδιοτήτων μεταφράζεται σε δραστική μείωση της εξουσίας του κρατικού λειτουργού. Δε θα αρέσει. Αλλά πρέπει - οπωσδήποτε - να γίνει.
Η αποκλειστική αρμοδιότητα πρέπει - κατ’ αρχήν - να αποφεύγεται γιατί μπορεί εύκολα να οδηγήσει (και συχνά οδηγεί):
- Σε σημαντικές καθυστερήσεις αν ο «αρμόδιος υπάλληλος» επικαλεσθεί φόρτο εργασίας ή αν απουσιάζει.
- Σε αδιαφάνεια.
- Σε δημιουργία λειτουργικών μονοπωλίων.
- Σε αδυναμία αξιοποίησης σχολάζοντος προσωπικού καθώς μπορεί κάποιος υπάλληλος να επικαλεστεί «αναρμοδιότητα» και να έχουμε το φαινόμενο κάποιοι υπάλληλοι - συνήθως στενοί συνεργάτες της ηγεσίας του φορέα - να εργάζονται υπερβολικά και κάποιοι - θεσμικά κατοχυρωμένοι - να κάθονται ή να υπολειτουργούν προκλητικά.
Κατάργηση των «Γραφείων» από τους ΟΕΥ
Απαιτείται παρέμβαση στην αρχιτεκτονική των δομών των ΟΕΥ (Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας) για την κατάργηση μικρών και δύσκαμπτων λειτουργικών μονάδων όπως είναι η έννοια των «Γραφείων» που προβλέπονται σε διάφορους ΟΕΥ φορέων της Δημόσιας Διοίκησης.
Πρέπει να γίνει σαφές ότι σε οποιοδήποτε διοικητικό φορέα του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα, πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον τρεις διαθέσιμοι υπάλληλοι για οποιαδήποτε 8ωρη λειτουργία! Ο λόγος είναι ότι ο πολίτης πρέπει να εξυπηρετηθεί ακόμα και αν ο υπάλληλος Χ του Γραφείου Α έχει άδεια και ο αντικαταστάτης του αρρώστησε για 3-4 ημέρες· ένα πολύ πιθανό και ρεαλιστικό σενάριο. Συνεπώς, πρέπει να υπάρχει διαθέσιμος και ένας τρίτος υπάλληλος. Με τι θα ασχολούνται οι άλλοι δύο υπάλληλοι του Γραφείου Α όταν ο υπάλληλος Χ βρίσκεται κανονικά στην εργασία του;
Η πρόβλεψη «Γραφείων» στους ΟΕΥ δεν ανταποκρίνεται σε καμία λειτουργική - επιχειρησιακή ανάγκη. Η κατάργηση των Γραφείων είναι επιβεβλημένη και θα βοηθήσει στη δημιουργία μεγαλύτερων λειτουργικών μονάδων με ευρύτητα αρμοδιοτήτων, κάτι που θα οδηγήσει σε υπαλληλικές ομάδες με μεγάλη αυτορρυθμιστική ικανότητα (buffering capacity) και ουσιαστική εφαρμογή μη αποκλειστικών αρμοδιοτήτων. Η προσέγγιση αυτή αποτελεί τον πυρήνα της φιλοσοφίας για seamless services («Υπηρεσίες χωρίς ραφές», δηλαδή απρόσκοπτη παροχή υπηρεσιών) - ουσιαστικά εκεί στηρίζεται και η λειτουργία ‘no wrong door’ (δεν υπάρχει λάθος πόρτα για την εξυπηρέτηση των πολιτών) - που βελτιώνει κατακόρυφα την εξυπηρέτηση των πολιτών, προωθεί την υλοποίηση των αποφάσεων και μειώνει τις διοικητικές δαπάνες. Είναι μια προσέγγιση που εφαρμόζεται - με διάφορες παραλλαγές - σε πολλούς δημόσιους φορείς ανεπτυγμένων κρατών. Γιατί όχι και εδώ;
