Περιορισμένο ενδιαφέρον γονέων για την υιοθεσία ασυνόδευτων παιδιών, κενά στην εκπαίδευση και επιμόρφωση επαγγελματιών πεδίου, υποψήφιων αναδόχων και βιολογικών γονέων, αλλά και σύγχυση για τις διαφορές αναδοχής και υιοθεσίας, συγκαταλέγονται στα σημαντικότερα προβλήματα που εντοπίζονται στη διαδικασία αναδοχής ασυνόδευτων ανηλίκων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Πληροφοριακού Συστήματος για την Αναδοχή και Υιοθεσία www.anynet.gr, το πρώτο τρίμηνο του 2022 το σύνολο των ανηλίκων στις μονάδες παιδικής προστασίας ανερχόταν στις 2 Απριλίου σε 1.482. Το σύνολο των αιτήσεων που έχουν κατατεθεί από υποψήφιους γονείς και είναι σε διαδικασία εξέτασης είναι 377 για αναδοχή και 2.332 για υιοθεσία.
Ωστόσο, από το σύστημα δεν μπορούν να εξαχθούν συγκεντρωτικά στοιχεία που αφορούν συγκεκριμένα στην αναδοχή ασυνόδευτων ανηλίκων, όπως επισήμαναν η προϊσταμένη του Τμήματος Ασυνόδευτων Ανηλίκων του υπουργείου Εργασίας, Βούλα Αρούκατου, και η προϊσταμένη του Τμήματος Αναδοχής και Υιοθεσίας του ίδιου υπουργείου, Ελένη Απουσίδου, κατά τη διάρκεια ημερίδας για την αναδοχή ασυνόδευτων παιδιών που διοργάνωσε σήμερα το ΚΜΟΠ- Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας, με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Αναδοχής. Ευρεία αναβάθμιση του συστήματος που αναμένεται εντός του καλοκαιριού θα επιτρέψει στις αρμόδιες υπηρεσίες να εξάγουν στοιχεία για επιμέρους ομάδες παιδιών.
Οι προκλήσεις
Οι κ. Αρούκατου και Απουσίδου ανέφεραν μερικές από τις προκλήσεις ένταξης των ασυνόδευτων ανηλίκων στο Εθνικό Σύστημα Αναδοχής, όπως η έλλειψη ενδιαφέροντος από ανάδοχους γονείς, αλλά και το γεγονός ότι η αναδοχή αντιμετωπίζεται ως προστάδιο της υιοθεσίας, οπότε δεν είναι ξεκάθαρο το πλαίσιο αναδοχής, ούτε στους υποψήφιους αναδόχους, ούτε στους επαγγελματίες πεδίου. Την ίδια ώρα υπάρχει έλλειψη επαγγελματιών στο πεδίο που να κάνουν εποπτεία της αναδοχής.
Η νομική σύμβουλος της Ειδικής Γραμματείας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, Μαρία Πατρή, ανέφερε ότι την 1η Μαΐου 2022 βρίσκονταν στη χώρα 2.037 ασυνόδευτα παιδιά. Καθώς η αναδοχή αφορά στα ασυνόδευτα παιδιά ηλικίας 0-11 ετών, η κ. Πατρή ανέφερε ότι σε αυτό το ηλικιακό φάσμα εντάσσονται 86 παιδιά. Σχεδιάζεται πάντως η επέκταση του προγράμματος αναδοχής ασυνόδευτων ως 15 ετών (134 παιδιά αυτή τη στιγμή εντάσσονται στις ηλικίες 12-14 ετών).
Εξαίρεση για τα παιδιά από την Ουκρανία
Σχετικά με τα ασυνόδευτα παιδιά από την Ουκρανία, η ίδια εξήγησε ότι οι ουκρανικές αρχές έχουν ζητήσει οι ανήλικοι που βρίσκονται στην Ελλάδα να διαμένουν μαζί ως πληθυσμός και να μην εντάσσονται σε συστήματα αναδοχής και υιοθεσίας και υπάρχει σχετική δέσμευση των ελληνικών απέναντι στις ουκρανικές αρχές.
Τέλος, η κ. Πατρή τόνισε ότι στη διαδικασία αναδοχής ασυνόδευτων παιδιών πρέπει να διασφαλιστούν η περιοδική αξιολόγηση του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού, η νομική εκπροσώπηση των ασυνόδευτων παιδιών, ιδίως στο πλαίσιο της επιτροπείας, της οποίας σχεδιάζεται η αναμόρφωση, η ψυχοκοινωνική στήριξη και η διασφάλιση της πρόσβασης σε διαδικασίες, όπως η έκδοση άδειας διαμονής που διασφαλίζει και πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Πλημμελώς πληροφορημένοι οι υποψήφιοι ανάδοχοι
Η ψυχολόγος του ΚΜΟΠ , Ηλιάνα Κωνσταντοπούλου επισήμανε ότι κατά τη διάρκεια συναντήσεων των εμπλεκόμενων με την αναδοχή ασυνόδευτων φορέων και οργανώσεων, στο πλαίσιο του προγράμματος FAB , διαπιστώθηκαν κενά και προκλήσεις σε πολλαπλά επίπεδα, με κυριότερο το κενό πληροφόρησης και ενημέρωσης βιολογικών γονιών και υποψήφιων αναδόχων.
Μεταξύ άλλων εξήγησε ότι οι υποψήφιοι ανάδοχοι μπορεί να φτάνουν στο επίπεδο της έγκρισης της αίτησης τους και να μην ξέρουν ότι το παιδί στο οποίο θα παρέχουν φροντίδα μπορεί να είναι παιδί πρόσφυγας ή μπορεί να έχει βιολογική οικογένεια και να χρειάζεται επαφή με την οικογένειά του.
Απορρίψεις των προσφυγόπουλων
Η Ιωάννα Τοπάλη και ο Ηλίας Δροσάκης, κοινωνικοί λειτουργοί στα Παιδικά Χωριά SOS περιέγραψαν την εμπειρία τους από την διαδικασία τοποθέτησης τεσσάρων ασυνόδευτων παιδιών από το Αφγανιστάν και το Ιράν σε ανάδοχες οικογένειες. Όπως ανέφεραν, η διαδικασία ενημέρωσης της βιολογικής οικογένειας για τη διαδικασία της αναδοχής ήταν δύσκολη, ενώ υπήρχαν πολλές απορρίψεις από υποψήφιους γονείς κυρίως λόγω του προσφυγικού προφίλ και του ενδοιασμού για τα ψυχολογικά τραύματα μπορεί να φέρουν τα παιδιά ή για το πως θα μπορούσαν να τα υποστηρίξουν όταν έχουν διαφορετικό πολιτιστικό προφίλ ή διαφορετική θρησκεία.
Επίσης, οι υποψήφιοι ανάδοχοι εξέφρασαν ανησυχία για την απουσία ιατρικού ιστορικού των παιδιών, αλλά και για το πώς θα υποδεχτούν τα παιδιά στα σχολεία οι συνομήλικοί τους.
Οι φορείς, κατά τις συναντήσεις τους στο πλαίσιο του έργου FAB, κατέθεσαν προτάσεις, όπως η προσέλκυση αλλοδαπών οικογενειών με μεταναστευτικό ή προσφυγικό υπόβαθρο για αναδοχή και η άμεση ένταξη ασυνόδευτων παιδιών άνω των 12 ετών στο Εθνικό Σύστημα Αναδοχής και Υιοθεσίας, καθώς η καθυστέρηση προκαλεί διακρίσεις εντός της ίδιας δομής φιλοξενίας, σύμφωνα με την κ. Κωνσταντοπούλου. Επίσης, η συμπερίληψη των ασυνόδευτων στο θεσμό της επαγγελματικής αναδοχής και η θέσπιση περισσότερων κινήτρων για τους αναδόχους.
Τέλος, η θεσμοθέτηση ξεχωριστού εκπαιδευτικού προγράμματος για τους υποψήφιους αναδόχους που ενδιαφέρονται για ασυνόδευτα παιδιά με έμφαση στις διαπολιτισμικές δεξιότητες και η πρόσληψη εξειδικευμένων κοινωνικών λειτουργών, νομικών και πολιτισμικών διαμεσολαβητών, που θα εργάζονται στο κομμάτι της αναδοχής και υιοθεσίας.
