Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]

«Η Τουρκία εξελίσσεται σε πολύ ισχυρό προμηθευτή  όπλων», γράφει η βρετανική εφημερίδα «The Independent». Υπό τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, «η Άγκυρα αντικατέστησε μάλιστα την Κίνα ως τον μεγαλύτερο εξαγωγέα μαχητικών drones στον κόσμο, αλλάζοντας την την ισορροπία δυνάμεων σε αρκετές ένοπλες συγκρούσεις», τονίζει η βρετανική εφημερίδα. Σημειώνει με έμφαση πως δεν υπάρχει κανένας φραγμός: Σε διάφορες συγκρούσεις δεν διστάζει να παραδώσει μαχητικά drones και στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές, ταυτόχρονα.

Το μη επανδρωμένο μαχητικό αεροσκάφος drone μπορεί να πετάξει χωρίς να γίνει αντιληπτό πολλές φορές από συστήματα ραντάρ και να εκτοξεύσει έως και τέσσερις πυραύλους 250 κιλών. Δεδομένου ότι είναι αρκετά φθηνό σε σύγκριση με άλλα όπλα, το μαχητικό drone είναι επίσης προσιτό για τις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου ο κίνδυνος κλιμάκωσης των συγκρούσεων είναι μερικές φορές υψηλός.

«Στον πόλεμο της Ουκρανίας, μακράν το πιο επικίνδυνο όπλο στο οπλοστάσιο του Κιέβου δεν προέρχεται από την ΕΕ ή τις ΗΠΑ, αλλά είναι το μαχητικό drone Baykar Bayraktar TB2 προέρχεται από την Τουρκία. Μια χώρα που δεν είναι γνωστή για τις εξαγωγές της υψηλής τεχνολογίας», γράφει το γερμανικό περιοδικό Stern.Σύμφωνα με πληροφορίες της Ουκρανίας, ένα TB2 έπαιξε επίσης καθοριστικό ρόλο στην επίθεση και στη βύθιση του ρωσικού καταδρομικού  Moskva.

Επταπλάσιες εξαγωγές

Τα drones έχουν συμβάλει πάντως στην απογείωση της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας.«Οι εξαγωγές της αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας αυξήθηκαν από περίπου 250 εκατομμύρια δολάρια το 2002 σε πάνω από 3 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι και θα μπορούσαν να φτάσουν τα 4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022», δήλωσε ο Ισμαήλ Ντεμίρ, επικεφαλής της Τουρκικής Διεύθυνσης Αμυντικής Βιομηχανίας (SSB), πρόσφατα στην τουρκική τηλεόραση. Η εξαγωγή των τουρκικών drones υπόκειται σε ορισμένους νομικούς ελέγχους: η πώληση πρέπει να εγκριθεί από το Υπουργείο Άμυνας και το γραφείο του Τούρκου προέδρου Ερντογάν- αλλά δεν είναι ακριβώς γνωστό ποια ακριβώς κριτήρια πρέπει να πληρούν οι αγοραστές.

Οικογενειακή υπόθεση

Ειδικά από τη στιγμή που το μαχητικό drone αναπτύσσεται και κατασκευάζεται από τον Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, γαμπρό του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και την οικογένειά του.

Η μικρή εταιρεία που ιδρύθηκε το 1984 έγινε ένας πραγματικός γίγαντας στους εξοπλισμούς  κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του Ερντογάν. Ο πατέρας του Σελτζούκ,ήταν ο Οζντεμίρ Μπαϊρακτάρ, πρώην Διευθύνων Σύμβουλος της τουρκικής εταιρείας κατασκευής drone Baykar, η οποία παράγει επίσης το Bayraktar TB2. Οταν απεβίωσε ο Οζντεμίρ, ο μεγαλύτερος γιος του Χαλούκ Μπαϊρακτάρ έγινε Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας και ο γαμπρός του Ερντογάν, Σελτζούκ, ανέλαβε τεχνικός διευθυντής.

Ανήκει στην οικογένεια Μπαϊρακτάρ, την οικογένεια του γαμπρού του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Τεχνικός διευθυντής της εταιρείας είναι και ο γαμπρός του Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ .

Η εταιρεία «Baykar» επταπλασίασε τις εξαγωγές της από το 2006 έως το 2021. Σύμφωνα με δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης, μόνο το μαχητικό drone Bayraktar TB2 έφερε παραγγελίες από 16 χώρες: για παράδειγμα από την Ουκρανία, το Αζερμπαϊτζάν, το Μαρόκο, την Τυνησία, το Κατάρ, το Κιργιστάν και το Τουρκμενιστάν. Η Πολωνία ήταν επίσης το πρώτο μέλος του ΝΑΤΟ που ανακοίνωσε την παραγγελία για 24 drones πέρυσι.

Το φθηνότερο drone

Το Bayraktar TB2 έχει μήκος 6,50 μέτρα και άνοιγμα φτερών 12  μέτρων.Μπορεί να παραμείνει στον αέρα για περισσότερες από 24 ώρες και έχει μέγιστη ταχύτητα γύρω στα 220 χιλιόμετρα την ώρα. Και το κυριότερο : είναι φθηνότερο από τον δυτικό ανταγωνισμό, όπως αναφέρουν οι ειδικοί. Είναι φθηνότερο ακόμα και από τα αντίστοιχα κινέζικα drones.

Η τιμή του TB2 δεν ξεπερνά τα δύο εκατομμύρια ευρώ για το αεροσκάφος και συνολικά η τιμή του συστήματος είναι γύρω στα πέντε εκατομμύρια.

Για σύγκριση, ένα μη επανδρωμένο MQ-9 Reaper από τις ΗΠΑ κοστίζει περίπου 18 εκατομμύρια.

Με περισσότερες από 420.000 ώρες πτήσης και αποστολές στο Ιράκ και τη Συρία, στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ για το Αζερμπαϊτζάν κατά των Αρμενικών πολιτοφυλακών και στη Λιβύη, το Bayraktar TB2 έχει ήδη δοκιμασθεί με «επιτυχία» σε δράση. Πιο πρόσφατα, το drone λέγεται ότι χρησιμοποιήθηκε στην Αιθιοπία σε μια επίθεση τον Ιανουάριο που λέγεται ότι σκοτώθηκαν 58 άμαχοι.

Τα drones Bayraktar TB2 χρησιμοποιούνται ήδη σε συγκρούσεις, όπως στη Λιβύη, την Αιθιοπία, το Ναγκόρνο Καραμπάχ και τη Συρία. Η πώληση των πολεμικών drones αποφέρει εκατομμύρια δολάρια στην τουρκική οικονομία. Οι πελάτες περιλαμβάνουν το Μαρόκο, τη Νιγηρία, τη Σαουδική Αραβία, το Καζακστάν, το Τουρκμενιστάν και το Κατάρ.

Το Bayraktar TB2  χρησιμοποιήθηκε επίσης και μεθοριακή διαμάχη Κιργιστάν-Τατζικιστάν το 2021, όπου έχασαν τη ζωή τους εκατοντάδες άμαχοι, μεταξύ των οποίων και πολλά παιδιά. Σύμφωνα με την Independent, η Τουρκία πούλησε drones τόσο στο Κιργιστάν όσο και στο Τατζικιστάν -δηλαδή και στους δύο εμπολέμους.

Η βρετανική εφημερίδα λέει πώς είναι άγνωστο πόσα μαχητικά drones έχει πουλήσει η εταιρεία Baykar και πού ακριβώς στο εξωτερικό.

Σε δύο βάρκες στην Ουκρανία

Η τουρκική Αμυντική  Βιομηχανία (SSB) έχει μπει στη λίστα κυρώσεων των ΗΠΑ το 2020 λόγω της χρήσης του ρωσικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας S-400. Αλλά η  Τουρκία επιμένει να χρησιμοποιεί τους ρωσικούς πυραύλους και μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες φοβούνται ότι η Ρωσία θα μπορούσε να έχει πρόσβαση σε δεδομένα του ΝΑΤΟ μέσω του συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας.Αλλά ο Ερντογάν συνεχίζει απτόητος το έργο του. Ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν διατηρεί καλές σχέσεις τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ουκρανία εδώ και χρόνια. Ενώ η Τουρκία προμήθευε μαχητικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Ουκρανία, ως μέλος του ΝΑΤΟ αγόρασε συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας S-400 από τη Ρωσία.

Με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αυτή η πράξη εξισορρόπησης έχει γίνει ακόμη πιο δύσκολη, λέει η Ντάρια Ισατσένκο, εμπειρογνώμονας για την πολιτική ασφάλειας και άμυνας στο Κέντρο Εφαρμοσμένων Μελετών (SWP). Σύμφωνα με την Ισατσένκο, ο Ερντογάν δεν έχει την πολυτέλεια να ευνοήσει μία από τις δύο πλευρές γιατί αυτό θα είχε σοβαρές συνέπειες για την Άγκυρα στην ασφάλεια και την οικονομία. «Η Ρωσία δεν είναι υποκατάστατο των σχέσεων της Άγκυρας με τη Δύση και η Δύση δεν είναι επίσης υποκατάστατο των σχέσεων της Τουρκίας με τη Ρωσία», λέει είπε στη DW.

Σε απάντηση στη ρωσική εισβολή, η Άγκυρα απέκλεισε τα τουρκικά στενά στα Δαρδανέλια και την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα μέσω του Βοσπόρου για πολεμικά πλοία. Δεν προσχώρησε όμως στο καθεστώς κυρώσεων κατά της Μόσχας. «Επειδή μια απάντηση από τη Μόσχα θα μπορούσε να πλήξει σκληρά την οικονομία της Τουρκίας, ειδικά σε τομείς όπως ο τουρισμός, οι κατασκευαστικές υπηρεσίες και οι εισαγωγές σιταριού», τονίζει η Ισιτσένκο. Η Τουρκία προμηθεύεται άλλωστε το 70%  των εισαγωγών σιταριού της από τη Ρωσία.