Του Νίκου Γ. Γερασίμου, Δικηγόρος LL.M. (Soton)
Σχετικά με την εγκατάσταση θαλάσσιων αιολικών πάρκων (ΘΑΠ) στην Ελλάδα και με αφορμή την εκπεφρασμένη θέληση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για σύντομη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, που προβλέπει αύξηση της αιολικής ισχύος στην Ευρώπη στα 60 GW μέχρι το 2030 και 200 GW μέχρι το 2050, η χώρα μας πρέπει και οφείλει να μην παραμείνει αδρανής στις διεθνείς εξελίξεις. Το πλουσιότατο αιολικό δυναμικό στη χώρα μας, μαζί με το τεράστιο ενδιαφέρον των ελληνικών θαλασσών για παρόμοιες επενδύσεις, αποτελούν τον μαγνήτη για τα διεθνή μεγαθήρια εταιρείες να προσελκυσθούν και να επενδύσουν σημαντικά κεφάλαια στην Ελλάδα.
Κατασκευαστικά τα ΘΑΠ μπορούν να εγκατασταθούν είτε με τη μορφή σταθερής έδρασης στον πυθμένα της θάλασσας σε μικρά βάθη, είτε με τη μορφή πλωτών κατασκευών, όπου τοποθετούνται ανεμογεννήτριες. Στην Ευρώπη σήμερα έχουν εγκατασταθεί μόνο δύο μικρά ΘΑΠ με πλωτές ανεμογεννήτριες, ένα στη Σκωτία με πέντε ανεμογεννήτριες, ισχύος 30 MW (έργο Hywind), και ένα στην Πορτογαλία με τρεις ανεμογεννήτριες, ισχύος 25 MW, ενώ υπάρχουν και αρκετά άλλα παρόμοια έργα υπό ανάπτυξη στην Αγγλία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στη Νορβηγία και στην Ισπανία. Επισημαίνεται, μάλιστα, ότι η δεύτερη τεχνολογική πρόταση μπορεί να προσελκύσει ωφέλιμη εγκατάσταση σοβαρών και σημαντικών αιολικών πάρκων σε μεγάλα βάθη, όπως συναντάμε στις ελληνικές θάλασσες. Τέτοια πιλοτικά έργα δεν έχουν γίνει μέχρι σήμερα στη χώρα μας. Στο παρελθόν, όμως, έπειτα από σχετικές μελέτες φορέων, είχαν επιλεγεί συγκεκριμένες περιοχές, όπως στην Αλεξανδρούπολη, στη Λήμνο, στον Άη-Στράτη, στην Κω, στην Κάσο, στην Εύβοια και στην Αττική, όπου είχαν υποβληθεί και σχετικές αιτήσεις από γνωστούς ελληνικούς ενεργειακούς ομίλους για τη λήψη των σχετικών αδειών, χωρίς όμως να έχουν φτάσει στο στάδιο της ολοκλήρωσης της αδειοδοτικής διαδικασίας και φυσικά της εγκατάστασης και της κατασκευής.
Το νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας των ΘΑΠ αποτελεί ζητούμενο, αφού θα πρέπει να επιλυθούν τα επιμέρους θέματα όπως είναι η χωροθέτηση, η διαδικασία αδειοδότησης και εν τέλει η αποζημίωση των επενδυτών. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει ξεκινήσει τις σχετικές διαδικασίες και πρωτοβουλίες και με βάση τις πρόσφατες δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού, αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2022, μαζί με το νομοθετικό πλαίσιο των πλωτών φωτοβολταϊκών πάρκων και την αποθήκευση ενέργειας, ενδεχομένως και με την παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου.
Το σημερινό υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για τα ΘΑΠ είναι ακόμα ατελές, όμως στη γενική του θεώρηση στηρίζεται στον ν. 3468/2006, ο οποίος επέφερε διάφορες τροποποιήσεις στο άρθρο 14 του ν. 2971/2001 και με βάση αυτές έχουν υποβληθεί μέχρι σήμερα στη ΡΑΕ 15 αιτήσεις για ΘΑΠ, συνολικής ισχύος 1,9 GW. Πέραν τούτων, τον Δεκέμβριο του 2008 θεσπίστηκε το «Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ» (ΕΧΠ - ΑΠΕ, ΚΥΑ 49828/2008), που στο άρθρο 5, παρ. 1 (δ’) περιλαμβάνει πρόβλεψη για εγκατάσταση ΘΑΠ και θέτει κριτήρια χωροθέτησης γι’ αυτά. Στη συνέχεια, με τον ν. 3851/2010 υπήρξαν τροποποιήσεις στο νομοθετικό πλαίσιο, σύμφωνα με τις οποίες: α) σταμάτησε η περαιτέρω χορήγηση αδειών παραγωγής, β) απαγορεύθηκε η υποβολή νέων αιτήσεων, γ) προβλέφθηκε ότι η αδειοδότηση και χωροθέτηση των ΘΑΠ θα γίνεται με την επιμέλεια της διοίκησης μέχρι την έκδοση της άδειας εγκατάστασης, ενώ, τέλος, θα πραγματοποιείται διαγωνισμός για την έκδοση κάθε συγκεκριμένης άδειας.
Με βάση τη διεθνή εμπειρία, το γενικό ρυθμιστικό πλαίσιο για την ανάπτυξη και εγκατάσταση των ΘΑΠ στη χώρα μας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του τα παρακάτω στοιχεία: α) τον χωροταξικό σχεδιασμό, που να διασφαλίζει τη βέλτιστη αξιοποίηση των θαλασσίων αιολικών πάρκων, λαμβάνοντας υπόψη και άλλες θαλάσσιες δραστηριότητες, όπως είναι η ναυσιπλοΐα (εσωτερική και διεθνής), η αλιεία, ο τουρισμός και η θαλάσσια περιήγηση, β) την αναγκαία αδειοδότηση και τις εν γένει διαδικασίες για την ολοκλήρωσή της, γ) τον τεχνικό σχεδιασμό για τη μελέτη εγκατάστασης και ανάπτυξης των θαλασσίων αιολικών πάρκων, δ) την τελική διασύνδεση των θαλασσίων αιολικών πάρκων με το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ) και ε) τον αναγκαίο οικονομικό ανταγωνισμό που προβλέπει τη βιωσιμότητα των επενδύσεων αυτών.
Το πεδίο δόξης είναι λαμπρό για τα ΘΑΠ στη χώρα μας. Απομένει μόνο η γρήγορη υιοθέτηση και θεσμοθέτηση του νέου νομοθετικού πλαισίου από το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος για την προσέλκυση ημεδαπών και αλλοδαπών επενδυτών.
