Έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 79 ετών, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, αργά το βράδυ της Τρίτης 17 Μαΐου.

Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, ο παγκόσμιας αναγνώρισης Έλληνας μουσικός και συνθέτης της ηλεκτρονικής, progressive, ambient, τζαζ και ορχηστρικής μουσικής, γνωστός και ως Vangelis νοσηλευόταν σε νοσοκομείο στη Γαλλία με κορωνοϊό.

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου επηρέασε την ανάπτυξη διαφορετικών μουσικών ειδών, ενώ θεωρείται πρωτεργάτης του ηλεκτρονικού ήχου. Βραβεύτηκε με Όσκαρ για τη μουσική της ταινίας «Οι δρόμοι της φωτιάς», το 1982. Επίσης, επένδυσε μουσικά πλήθος άλλων κινηματογραφικών ταινιών όπως οι «Blade Runner», «1492: Χριστόφορος Κολόμβος», «Αλέξανδρος», «Ελ Γκρέκο».

Γεννημένος στις 29 Μαρτίου 1943, στην Αγριά Βόλου, ξεκίνησε να συνθέτει από την ηλικία των τεσσάρων ετών, ενώ έδωσε την πρώτη του δημόσια παράσταση στην ηλικία των έξι, χωρίς να έχει καμία μουσική εκπαίδευση. Ήταν αυτοδίδακτος παρά τις πιέσεις των γονιών του, αλλά και των δασκάλων του, που τον προέτρεπαν να κάνει μαθήματα μουσικής. Ωστόσο, σπούδασε κλασική μουσική, ζωγραφική και σκηνοθεσία στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην Αθήνα.

Σε ανάρτησή του στο twitter ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αποχαιρέτισε τον Βαγγέλη Παπαθανασίου.

«Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου δεν είναι, πια, κοντά μας. Για όλον τον κόσμο, η θλιβερή είδηση δηλώνει πως το παγκόσμιο μουσικό στερέωμα έχασε τον διεθνή Vangelis. Τον πρωτεργάτη του ηλεκτρονικού ήχου, των Όσκαρ, της Μυθωδίας και των μεγάλων επιτυχιών».

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ο Βαγγέλης Παπαθανασίου έκανε τα πρώτα του βήματα στη μουσική με τη συμμετοχή του στο συγκρότημα Forminx. Το όχημα για την απογείωση του συγκροτήματος ήταν το τραγούδι «Jeronimo Yanka» που σημείωσε τεράστια επιτυχία, καθώς το 45άρι άλμπουμ έγινε χρυσό την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του. Το 1968 μετακόμισε στο Παρίσι και μαζί με τον Έλληνα καλλιτέχνη Ντέμη Ρούσο δημιούργησε τους Aphrodite’s Child. Το επιτυχημένο διπλό άλμπουμ με τον τίτλο «666» θεωρείται ότι του έδωσε ώθηση για την αρχή μιας διεθνούς καριέρας.  Το 1970 έγραψε τη μουσική για μία ταινία του Χένρι Χάπιερ. Ακολούθησε ένα ακουστικό ντοκιμαντέρ, επηρεασμένο από της φοιτητικές εξεγέρσεις στο Παρίσι του 1968. Το 1973 ξεκίνησε μία επιτυχημένη συνεργασία με τον σκηνοθέτη Φρέντερικ Ροσίφ για μία σειρά ντοκιμαντέρ για την άγρια φύση, ενώ λίγο προτού μεταβεί στο Λονδίνο κυκλοφόρησε το σόλο άλμπουμ «Earth».

Το 1975 αποχώρησε τους Aphrodite's Child για να εγκατασταθεί στο Λονδίνο. Εκεί ίδρυσε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις μουσικών ηχογραφήσεων, τα Nemo studios. Κυκλοφόρησε την  πρώτη του συλλογή με τίτλο «Heaven and Hell» (1975) ενώ ακολούθησαν και άλλα επιτυχημένα άλμπουμ, όπως το «Albedo 0.3» (1976), το «Spiral» (1977) -για το οποίο βραβεύτηκε με το διεθνές βραβείο MIDEM Instrumental, το «Beaubourg» (1978) και το «China» (1979). Αυτή είναι και η  περίοδος που ο Παπαθανασίου άρχισε να γίνεται παγκοσμίως γνωστός.

Το 1978 συνεργάστηκε με την Ελληνίδα ηθοποιό Ειρήνη Παππά στο άλμπουμ με τίτλο «Ωδές», που περιέχει παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια, ενώ το 1986 συνεργάστηκαν ξανά στο άλμπουμ «Ραψωδίες». Ο Παπαθανασίου έκανε παράλληλα άλλη μία μεγάλη συνεργασία με τον Γιον Άντερσον σε τέσσερα άλμπουμ -τα «Short Stories» (1978), «The Friends of Mr Cairo» (1981), «Private Collection» (1983) και «Page of Life» (1991).

Η εξερεύνηση του διαστήματος τον ενθουσίαζε από τα πρώτα του παιδικά χρόνια,  όπως είχε δηλώσει και ο ίδιος. Ένα μεγάλο μέρος από τα έργα του αφιερώθηκε σ’ αυτό, ενώ διαχρονικά οι κορυφαίοι διαστημικοί Οργανισμοί τον εμπιστεύτηκαν για να μελοποιήσει τις επιτυχίες τους. Το 1980 ξεκίνησε να προβάλλεται η αμερικανική τηλεοπτική σειρά «Cosmos: A Personal Voyage» του Καρλ Σαγκάν, που είχε ως κύριο θέμα τη θέση του ανθρώπου στο σύμπαν και την ύπαρξη εξωγήινης ζωής. Η μουσική επένδυση των επεισοδίων δημιουργήθηκε από τον Παπαθανασίου, ενώ η σειρά απέσπασε βραβείο Έμμυ και προβλήθηκε σε 69 χώρες όπου την παρακολούθησαν 500 εκατομμύρια τηλεθεατές.

Το καλοκαίρι του 2001, ο Παπαθανασίου παρουσίασε το έργο «Μυθωδία» στους στύλους του Ολυμπίου Διός. Η μουσική του έργου δημιουργήθηκε ώστε να συνοδεύσει τη διαστημική αποστολή της ΝΑΣΑ 2001: Οδύσσεια στον Άρη. Ήταν μία φαντασμαγορική μουσική παράσταση, κατά τη διάρκεια της οποίας προβάλλονταν με ειδικά οπτικά εφέ απεικονίσεις κυρίως από θεούς της αρχαίας Ελλάδας και διαστημικές εικόνες της ΝΑΣΑ. Τα σολιστικά μέρη του έργου ερμήνευσαν οι σοπράνο Τζέσι Νόρμαν και Κάθλιν Μπατλ. Επίσης, συμμετείχε η Μητροπολιτική Ορχήστρα του Λονδίνου, 120μελής χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και ο ίδιος ο συνθέτης χειριζόταν τα πλήκτρα. Το έργο προβλήθηκε τηλεοπτικά σε όλο τον πλανήτη ενώ υπήρχαν γιγαντοοθόνες και στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Μετά το τέλος της μουσικής παράστασης, η γαλλική κυβέρνηση, την οποία εκπροσώπησε ο υπουργός παιδείας Ζακ Λανγκ, απένειμε στον Παπαθανασίου τον τίτλο του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής, σε μία τελετή που έλαβε χώρα στο περιστύλιο του Ζαππείου.

Δύο χρόνια αργότερα, η ΝΑΣΑ του απένειμε το μετάλλιο δημόσιας συνεισφοράς ως αναγνώριση εξαιρετικής προσφοράς στο όραμά της. Το βραβείο αποτελεί την υψηλότερη τιμή από τον Αμερικανικό Οργανισμό για μη κυβερνητικά πρόσωπα.

Το 2013, η ΝΑΣΑ υιοθέτησε για δεύτερη φορά τη μουσική του Παπαθανασίου με ένα πρωτότυπο μουσικό έργο που δημιουργήθηκε για να πλαισιώσει το βίντεο από την αποστολή Ήρα (Τζούνο), που απεικονίζει συγχρόνως την κίνηση της Γης και της σελήνης μαζί, για πρώτη φορά. Το βίντεο απαθανατίστηκε κατά τη διάρκεια της αποστολής καθ’ οδόν για το σύστημα του πλανήτη Δία.

Τον Νοέμβριο του 2014, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) πρότεινε στον Παπαθανασίου να συνθέσει τη μουσική για την πρώτη ιστορική προσεδάφιση σε κομήτη. Έτσι, συνέθεσε μια μουσική τριλογία –«Άφιξη», «Το ταξίδι του Philae» και «Το βαλς του Ροζέτα»- η οποία παρουσιάστηκε από τον ESA μετά την επιτυχημένη προσεδάφιση του σκάφους Ροζέτα στον κομήτη 67P.

Το 1995, ως φόρο τιμής στην μουσική του προσφορά αλλά και στην αγάπη του για το διάστημα, το Minor Planet Center της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης έδωσε το όνομα του συνθέτη στον Αστεροειδή της Κύριας Ζώνης 6354, που πλέον ονομάζεται 6354 Vangelis.

Αξιοσημείωτη υπήρξε η προσφορά του Βαγγέλη Παπαθανασίου και στο θέατρο. Το 1983 δημιούργησε τη μουσική για την παράσταση του Μιχάλη Κακογιάννη, «Ηλέκτρα», στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, με πρωταγωνίστρια την Ειρήνη Παππά. Επίσης, συνεργάστηκε με τα Βασιλικά μπαλέτα, καθώς δημιούργησε την μουσική για τρία έργα –«R B Sque» (1980) -που παρουσιάστηκε στο Βασιλικό Θέατρο Drury Lane,  «Φρανκενστάιν» (1985) και «Η πεντάμορφη και το τέρας» (1986).

Το ενδιαφέρον του για τις τέχνες δεν περιοριζόταν μόνο στη σύνθεση μουσικής. Εκτός από την  πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα, το 1997,  στο  6ο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ανοιχτού Στίβου της IAAF, το 2003 αποκάλυψε την ικανότητα του στη ζωγραφική παρουσιάζοντας 70 δικά του έργα ζωγραφικής στο πλαίσιο της Βαλένσια Μπιενάλ στην Ισπανία. Την ίδια χρονιά, ο Παπαθανασίου παρουσίασε, επίσης, ένα βιβλίο που περιέχει μερικά από τα ωραιότερα έργα του, με τίτλο Vangelis.

Συλλυπητήρια μηνύματα

Συλλυπητήριο μήνυμα της ηγεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού 

Μόλις ενημερώθηκε για την απώλεια του Βαγγέλη Παπαθανασίου, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Ελάχιστοι καλλιτέχνες στην πορεία τους, στο πέρασμα του χρόνου, κέρδισαν  τον σεβασμό, την εκτίμηση, την αποδοχή, τη δημοφιλία του  Βαγγέλη Παπαθανασίου. Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου ήταν οικουμενικός. Η μαεστρία και η θυελλώδης έμπνευσή του στη δημιουργία ήχων, απολύτως πρωτότυπων, δημιούργησαν ένα παγκόσμιο κοινό. Οι συνθέσεις του συνέδεσαν τους ελληνικούς παραδοσιακούς ρυθμούς με τις δονήσεις της ηλεκτρονικής μουσικής. Οι δημιουργίες του ακούστηκαν σε κάθε άκρη του κόσμου. Συγκίνησαν ανθρώπους διαφορετικής προέλευσης, εθνικότητας, κουλτούρας.

 Σαν Οδυσσέας, όπως ήταν το  δεύτερο όνομά του, ξεκίνησε από την Ελλάδα με τους Forminx και τους Afrodite’s Child και ταξίδεψε με τις συνθέσεις του, σε όλο τον πλανήτη. Τίμησε την Ελλάδα κερδίζοντας το Οσκαρ Μουσικής με το εμβληματικό μουσικό θέμα για τους «Δρόμους της Φωτιάς». Συνέδεσε το έργο του με σπουδαία επιτεύγματα του κινηματογράφου, με παγκόσμιες αθλητικές διοργανώσεις, με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Εφτασε στον βυθό των ωκεανών, συνεργάτης του Ζακ-Υβ Κουστό και ταξίδεψε  στο διάστημα, επενδύοντας μουσικά αποστολή της NASA, χαρίζοντας το όνομά του στον αστεροειδή 6354  «ως ένδειξη εκτίμησης και σεβασμού στη μουσική του προσφορά, αλλά και στην αγάπη του για το διάστημα». 

Το πλήθος τιμών, διακρίσεων και βραβείων επιβεβαιώνει τη σημασία της καλλιτεχνικής του προσφοράς και της οικουμενικής επιδραστικότητάς του. Αυτό όμως που ξεχώρισε τον Βαγγέλη Παπαθανασίου, ήταν ότι έκανε το ελληνικό διεθνές, δημιουργώντας  μία  απολύτως προσωπική μουσική ταυτότητα, ξεχωριστή και διαχρονική, παράδειγμα  για τις νέες γενιές. Τον ευχαριστούμε για την προσφορά του στη μουσική και στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό. Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στους οικείους του και στους πολλούς φίλους του».

Ο Υφυπουργός Πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης δήλωσε τα εξής:

«Αθάνατος όποιος γίνεται ένα με το σύμπαν. Ο πιο διεθνής Έλληνας του 21ου αιώνα, ο οικουμενικός Vangelis έδωσε το όνομά του και στον αστεροειδή 6354 ως «ένδειξη εκτίμησης και σεβασμού στη μουσική του προσφορά, αλλά και στην αγάπη του για το διάστημα».  Μία από τις αναρίθμητες διακρίσεις, στη λαμπρή πορεία στο διεθνές μουσικό στερέωμα. Οσκαρ για τους Δρόμους της Φωτιάς, τίτλος τιμής από την NASA, τίτλος του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας, τίτλος του πιο επιτυχημένου Έλληνα συνθέτη διεθνώς σύμφωνα με τα World Music Awards, αναγόρευση του σε Ομότιμο καθηγητή από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, για την εξαιρετική συμβολή του στην μουσική παιδεία του ελληνικού λαού, είναι μερικές μόνο από τις διακρίσεις του.

Κινηματογράφος, θέατρο, χορός, τηλεόραση, αναρίθμητα άλμπουμ, Ολυμπιακοί αγώνες, μυθικές, ιστορικές συναυλίες, και συνεργασίες με εμβληματικές προσωπικότητες, από τον Κώστα Γαβρά και τον Ρίντλεϊ Σκοτ, στον Ολιβερ Στόουν, τον Ρομάν Πολάνσκι, τον Ζακ-Υβ Κουστώ, τον Μιχάλη Κακογιάννη, την  Ειρήνη Παππά και τόσους ακόμα. Η μουσική του υπηρέτησε όλα τα είδη τέχνης, η έμπνευσή του θυελλώδης και το ταλέντο του αστείρευτο.

Ο  Βαγγέλης Παπαθανασίου θα συνεχίσει να εμπνέει νέους δημιουργούς και να φωτίζει από τους ουρανούς τα όνειρά μας με ένα soundtrack ηλεκτρονικό και ηλεκτρισμένο, μαγικό, συμπαντικό, μα και βαθιά ελληνικό.

Θερμότατα συλλυπητήρια στην οικογένεια του και στους οικείους του».

Αλέξης Τσίπρας

«Λίγοι μπορούν να έχουν στο όνομά τους δίπλα τη λέξη 'παγκόσμιος'. Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου ήταν Παγκόσμιος Έλληνας» ανέφερε σε μήνυμά του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας.

Προσθέτει ότι «Από τους Aphrodite's Child μέχρι τη μυθική σόλο καριέρα. Από το Blade Runner μέχρι το 1492. Από το Όσκαρ μέχρι τα δεκάδες τιμητικά βραβεία. Από τις Ωδές μέχρι τη Μυθωδία. Από τη γη μέχρι τους αστερισμούς όπου έφτασε η μουσική του. Πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής, αλλά πάντα σε επαφή με τις ρίζες της μουσικής παράδοσης. Μία τεράστια απώλεια. Αλλά ταυτόχρονα μία παρουσία που ξεπερνάει τον χώρο και τον χρόνο».

Γραφείο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ

«Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου υπήρξε ένας παγκόσμιος Έλληνας, που στη μουσική του αποτυπώθηκε η αδελφοσύνη των λαών και η φυσική αγωνία της ανθρωπότητας για την κατάκτηση της συμπαντικής γνώσης», αναφέρει στο μήνυμά του το γραφείο Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ.

«Η ιδιοφυής έμπνευσή του για το soundtrack της ταινίας 'Οι δρόμοι της φωτιάς', έγινε το σύγχρονο συνώνυμο του Ολυμπισμού και της φιλίας των λαών» συνεχίζει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης και καταλήγει: «Είναι βέβαιο ότι η ανθρωπότητα θα αναφέρεται στο έργο του και θα τον ευγνωμονεί για πάντα».

Νίκος Ανδρουλάκης

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ, Νίκος Ανδρουλάκης, έγραψε στο Twitter ότι «μια μεγάλη μουσική ιδιοφυΐα, ένας σπουδαίος καλλιτέχνης και παγκόσμιος Έλληνας, έφυγε από τη ζωή. Θα μας συντροφεύει για πάντα η οσκαρική του μουσική στους δικούς μας Δρόμους της Φωτιάς.

ΚΚΕ

Από την πλευρά του το ΚΚΕ εκφράζει την θλίψη του για την απώλεια του πρωτοπόρου στον ηλεκτρονικό ήχο μουσικοσυνθέτη, σκηνοθέτη και ζωγράφου Βαγγέλη Παπαθανασίου.

«Στις μουσικές του συνθέσεις συναντήθηκαν παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια, ο ήχος του ροκ, η διαρκής αναζήτηση νέων μορφών μουσικής έκφρασης και ο ενθουσιασμός για την εξερεύνηση του διαστήματος, η οποία τον ενέπνευσε διαχρονικά», αναφέρει και προσθέτει: «Ο Β. Παπαθανασίου τιμήθηκε με πολλά βραβεία και διακρίσεις για το έργο του, το οποίο συνέβαλε στην εξέλιξη της μουσικής σηματοδοτώντας την αέναη προσπάθεια του ανθρώπου να υπερβεί τα όρια του» αναφέρει ανακοίνωση του κόμματος».

Σία Αναγνωστοπούλου

Η τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ Σία Αναγνωστοπούλου σε δήλωσή της τόνισε ότι «ο Βαγγέλης Παπαθανασίου υπήρξε ένας καλλιτέχνης που ενσάρκωνε το πρότυπο του οικουμενικού ελληνισμού. Πρωταγωνιστής της νεανικής αμφισβήτησης της ελληνικής δεκαετίας του 1960, καινοτόμος και ριζοσπαστικός στη μορφή και στο περιεχόμενο της μουσικής σύνθεσης, συνομίλησε με ανατρεπτικούς ήχους και εικόνες στον απόηχο του παγκόσμιου 1968».

Προσθέτει ότι η μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου «θα είναι διαρκώς παρούσα. Για να μας θυμίζει την αξία της αναμέτρησης με τους ανεξερεύνητους ορίζοντες της ανθρώπινης δημιουργίας.  Αποχαιρετούμε τον Βαγγέλη Παπαθανασίου, τον Vangelis, τον άνθρωπο από την Αγριά του Βόλου το έργο του οποίου ταξίδεψε στο διάστημα και την ίδια στιγμή επέτρεψε σε εκατομμύρια ανθρώπους σε κάθε σημείο του πλανήτη να ταξιδέψουν μαζί του».

Συλλυπητήρια δήλωση του Περιφερειάρχη Αττικής Γ. Πατούλη 

«Με μεγάλη θλίψη πληροφορήθηκα το θάνατο του σπουδαίου Έλληνα μουσικοσυνθέτη Βαγγέλη Παπαθανασίου. Ενός δημιουργού που τίμησε τη χώρα μας παγκοσμίως με μια σπουδαία πορεία στη διεθνή μουσική, κάνοντας υπερήφανους όλους τους Έλληνες.

Η πρωτότυπη προσέγγιση των συνθέσεών του, με τη χρήση της τεχνολογίας, σε συνδυασμό με τις εμπνευσμένες μουσικές του, τον κατέταξαν και επίσημα ως τον πιο επιτυχημένο Έλληνα καλλιτέχνη του Κόσμου, ενώ χαρακτηρίστηκε ως «παγκόσμια μουσική ιδιοφυΐα».

Ο θάνατός του είναι μια πολύ μεγάλη απώλεια για τη χώρα μας. Ωστόσο αφήνει πίσω του σπουδαία κληρονομιά και το έργο του αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη για επόμενες γενιές.

Εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια στους οικείους του». 

Συλλυπητήριο μήνυμα του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου 

Η απώλεια του Βαγγέλη Παπαθανασίου αφήνει ένα μεγάλο δυσαναπλήρωτο κενό στον Σύγχρονο Πολιτισμό στην Ελλάδα και σε ολόκληρο τον κόσμο. Το μουσικό έργο του Βαγγέλη Παπαθανασίου συνέβαλε καθοριστικά στην αρμονία του κινηματογραφικού σύμπαντος σε σημαντικές ταινίες, όπως: το «Μπλέιντ Ράνερ», «Οι δρόμοι της φωτιάς», «Ο αγνοούμενος», «Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα». Ο ίδιος απέσπασε βραβεύσεις, τιμήθηκε με Όσκαρ.

Στην Ελλάδα έγραψε μουσική για την ταινία «Vortex» του Νίκου Κούνδουρου και για τις ταινίες «Καβάφης» και «Ελ Γκρέκο» του Γιάννη Σμαραγδή.

Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου εκφράζει τα βαθιά του συλλυπητήρια στην οικογένειά του.