Του Νίκου Ταμπακίδη*
Για λόγους κωδικοποίησης, υπάρχουν τρεις «κινητήριες έννοιες», τρία driving concepts, στην παρούσα συνεισφορά. Είναι προτάσεις που απαιτούν το σπάσιμο κάποιων (τουλάχιστον) καλουπιών και την επαναχύτευση ορισμένων βασικών αρχών για τις δομές και τις λειτουργίες της Διοίκησης. Πρόκειται για τρεις προσεγγίσεις που μπορούν να δημιουργήσουν μια σημαντική, μια ανατρεπτική Μεταρρυθμιστική δυναμική στο χώρο της Δημόσιας Διοίκησης και της Αυτοδιοίκησης.
Η πρώτη «κινητήρια έννοια» είναι η επιδίωξη να αποτελεί η Δημόσια Διοίκηση έναν στέρεο λειτουργικό καμβά ολοκληρωμένου σχεδιασμού και εφαρμογής πολιτικών. Σε διαφορετική περίπτωση, οι πολιτικές αποφάσεις και επιλογές παραμένουν απλά σχέδια επί χάρτου.
Η δεύτερη «κινητήρια έννοια» είναι η αξίωση να μπορούν οι διοικητικές υπηρεσίες Υπουργείων, Περιφερειών και Δήμων να εξασφαλίζουν σε αιρετούς, σε πολίτες και στους κοινωνικούς εταίρους πολλαπλότητα επιλογών στα πλαίσια των αποφάσεων των πολιτικών οργάνων.
Η τρίτη «κινητήρια έννοια» είναι η αναζήτηση μιας μεθοδολογίας για το πολύ δύσκολο θέμα της οργάνωσης της λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης. Η βασική παραδοχή, πάνω στην οποία στηρίζεται η προσέγγισή είναι ότι στις σύνθετες, ανεπτυγμένες κοινωνίες, οι σημαντικές δράσεις Διακυβέρνησης διαμορφώνονται ως αποτέλεσμα πολλαπλών αιτιοτήτων.
Συνοψίζοντας: Οι τρεις «κινητήριες έννοιες» αυτών των προτάσεων είναι:
- Η Δημόσια Διοίκηση λειτουργικός καμβάς ολοκληρωμένου σχεδιασμού και εφαρμογής πολιτικών.
- Η Δημόσια Διοίκηση οφείλει να εξασφαλίζει στους αιρετούς, στους πολίτες και τους κοινωνικούς εταίρους, αλλά και στις ίδιες τις λειτουργικές της μονάδες, τη δυνατότητα πολλαπλών επιλογών.
- Μικρές, αλλά αυστηρά οργανωμένες (με την έννοια όχι μόνο του σωστού σχεδιασμού, αλλά και της αυστηρής εφαρμογής) λειτουργίες, στο χώρο της σύγχρονης Διακυβέρνησης μπορεί να γίνουν καταλύτες για εκτεταμένες οργανωτικές μεταβολές, επιτυγχάνοντας συνολική οργανωτική αναβάθμιση του συστήματος.
Κάνοντας τη Δημόσια Διοίκηση έναν λειτουργικό καμβά ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής εφαρμογής πολιτικών
Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της σύγχρονης Δημόσιας Διοίκησης είναι ότι αποτελεί -μέσω των δομών και των διαδικασιών λειτουργίας της - ένα πολύτιμο και απαραίτητο συνεκτικό χώρο, έναν καμβά ανάπτυξης και διασύνδεσης των συγκλινουσών δράσεων που απαιτούνται για την υλοποίηση ολοκληρωμένων πολιτικών.
Αυτή η συνεκτικότητα του χώρου εφαρμογής πολιτικών από τη σύγχρονη Δημόσια Διοίκηση παράγεται, εν πολλοίς, από τη λειτουργική συνεκτικότητα των δομικών στοιχείων της Δημόσιας Διοίκησης. Επί παραδείγματι, σε επίπεδο λειτουργίας της κεντρικής κυβέρνησης, ο θεσμός των Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων (Κ.Υ.Α) εξασφαλίζει την συνεκτικότητα που απαιτείται για την πολυτομεακή θεώρηση που απαιτεί μια ολοκληρωμένη πολιτική απόφαση.
Αν όμως αναζητήσουμε τους κανόνες που εφαρμόζονται για να προσδιοριστεί σε κάθε υπουργική απόφαση αν χρειάζεται συνυπογραφή από άλλους - και ποιους - υπουργούς - τότε διαπιστώνουμε μια έλλειψη αυστηρά αμφιμονοσήμαντων σχέσεων και προσδιορισμών. Πάντως το σύστημα - έστω και ημιεμπειρικά - λειτουργεί και εξασφαλίζει, σε σημαντικό βαθμό, συνεκτικότητα και πληρότητα σχεδιασμού πολιτικών.
Τα πράγματα γίνονται λιγότερο αποδεκτά αν αναζητήσουμε τη συνεκτικότητα λειτουργιών μεταξύ των τομεακών δομών σε υπηρεσιακό επίπεδο. Επί παραδείγματι, με ποιο μηχανισμό και ποιες θεσμοθετημένες διαδικασίες παρακολουθεί ένας φορέας στον τομέα των Μεταφορών τις επιπτώσεις των δράσεών του στους τομείς του Τουρισμού, του Περιβάλλοντος, του Εμπορίου ή της Απασχόλησης;
Η απάντηση είναι πως δε μπορεί να τις παρακολουθεί, εκτός αν στη διοικητική δομή του φορέα υπάρχουν λειτουργικά συνδεδεμένες μονάδες που έχουν γνώση του χώρου του Τουρισμού, του Περιβάλλοντος, του Εμπορίου ή της Απασχόλησης. Κάτι τέτοιο είναι σήμερα πολύ σπάνιο, τόσο σε επίπεδο δομών κεντρικών φορέων όσο και σε δομές Περιφερειακής ή Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αποτέλεσμα αυτής της σοβαρής έλλειψης είναι η αδυναμία της Ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης να λειτουργεί ως ενιαίος συνεκτικός χώρος εφαρμογής ολοκληρωμένων πολιτικών. Μέγιστο έλλειμμα.
Υ.Γ.: Το επόμενο κείμενο θα δημοσιευθεί την 1η Μαΐου. Καλό Πάσχα.
* Πρώην Δήμαρχος Αγίων Αναργύρων
Πρώην Γ.Γραμματέας Περιφέρειας Ιονίων Νήσων
