Naftemporiki Society
Του Νίκου Ροδόπουλου,
προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου της OnLine Data, μέλους του Γενικού Συμβουλίου του ΣΕΒ
Η ΣΥΝΕΧΗΣ υποτίμηση των «αντιπάλων», η κακή -ίσως- πληροφόρηση και η αυτοκρατοριοποίηση των συναισθημάτων ηγεμονισμού δημιουργούν τραγικές καταστάσεις. Μια τέτοια κατάσταση έχει προκληθεί στην Ευρώπη. Οι ΗΠΑ, γεωγραφικά, μακριά από τις όποιες άμεσες επιπτώσεις, κουνούν το δάχτυλο στη Ρωσία, «μακαρθουροποιώντας» το πολιτικό τοπίο και βάζοντας την Ευρώπη στο μάτι του κυκλώνα. Ακόμα και σήμερα, για τον δυτικό κόσμο, μεγάλος αντίπαλος παραμένει το φάντασμα μιας «Σοβιετικής Ένωσης» και η αναγκαιότητα ύπαρξης ενός νέου ψυχροπολεμικού κλίματος.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ πλευρά, η Ρωσία δεν μπορεί να παίξει τον ρόλο μιας νέας αυτοκρατορίας. Απέχει μακράν από τις ρίζες δημιουργίας μιας υπερδύναμης, έχοντας πλήρη έλλειψη ιδεολογικής κάλυψης. Περισσότερο, δε, στρέφεται σε αισθήματα εθνικισμού με έμφαση τη δημιουργία περιβάλλοντος «μεγαλείου». Εάν επιχειρήσουμε την προσεκτική ανάγνωση της ιστορίας της περιόδου 1931-1934, θα αναγνωρίσουμε, δυστυχώς, πολλές ομοιότητες. Μάλλον, όπως και τότε, αιτία ήταν η ήττα (της Γερμανίας εν προκειμένω στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο) και η -άμεση ή έμμεση- εκμετάλλευση, από την εξουσία, του αισθήματος του ηττημένου. Σήμερα η Ρωσία έχει τα παρόμοια -εάν όχι τα ίδια- κατάλοιπα, γιατί, κυρίως, ως Σοβιετική Ένωση ηττήθηκε από τα «McDonalds».
ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να αγνοούμε πλέον ότι, για τον δυτικό κόσμο, δομικό στοιχείο είναι η ύπαρξη ενός ουσιαστικά αναγνωρίσιμου αντιπάλου, της Κίνας. Αυτή η πραγματικότητα αποκαλύφθηκε από την υγειονομική κρίση της πανδημίας του Covid. Εάν δεν υπήρχε η πανδημία, ο μονεταρισμός, το κυνήγι της φθηνής παραγωγής και η δημιουργία υπερκερδών θα παρέμενε αλώβητη. Ο οικονομικός επεκτατισμός της Κίνας, η ευκολία να εγκλωβίσει την παγκόσμια παραγωγή και η επιτυχία της στην υπερεξάρτηση των δυτικών οικονομιών από αυτήν, δημιούργησαν ένα νέο μοντέλο που ακόμα και σήμερα δεν έχει επιλέξει τον πολιτικό του δρόμο. Πολλοί αναλυτές ανέμεναν την επόμενη μεγάλη κινεζική κρίση που θα ήταν ενεργειακή. Μάλιστα, προς το τέλος του 2021, το παγκόσμια αυξανόμενο κόστος ενέργειας ανάγκασε τις κινεζικές εταιρείες ενέργειας -που είχαν μέχρι τότε πλαφόν αύξησης τιμών- να θέσουν περιορισμούς στους πελάτες βαριάς βιομηχανίας. Ως αποτέλεσμα, οι βιομηχανίες αναγκάστηκαν να μειώσουν τις λειτουργίες τους μέχρι και 40%. Η επικείμενη ενεργειακή κρίση της Κίνας, για ορισμένους, μάλλον αφελείς, θεωρείτο ότι θα την έφερνε σε δυσχερή θέση, δημιουργώντας μια φυγόκεντρο δύναμη στη βιομηχανική παραγωγή που θα είχε ως αποτέλεσμα τον επαναπατρισμό της βιομηχανίας των ΗΠΑ αλλά και της Ευρώπης. Σήμερα, ελέω της συμφωνίας που υπογράφτηκε λίγο πριν από τους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες και των κυρώσεων στη Ρωσία, η Κίνα δημιούργησε ένα ανάχωμα, παρατείνοντας τον χρόνο εμφάνισης της μεγάλης ενεργειακής κρίσης.
Η ΕΥΡΩΠΗ από την άλλη πλευρά, όσο και να προσπαθεί, παραμένει θεατής των εξελίξεων. Με τεράστια εξάρτηση από την ενέργεια που προμηθεύεται από τη Ρωσία, χωρίς ισχυρή -ευρωπαϊκής ιδιοκτησίας- βιομηχανία, αλλά κυρίως με θολό πολιτικό όραμα, παρακολουθεί στον αυλόγυρό της την εξέλιξη μιας καταστροφικής αντιπαράθεσης Ρωσίας - ΗΠΑ. Θέλοντας (η Ευρώπη) να αποτελεί ισχυρό παίκτη στον δυτικό κόσμο, ό,τι και να σημαίνει αυτό, δεν μπορεί να αποκτήσει ομοιογένεια, κοινή στρατηγική και ουσιαστικό πολιτικό ρόλο. Τρανό παράδειγμα, τα συμπεράσματα της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. (24-25 Μαρτίου 2022), όπου στην 9η παράγραφο της πρώτης ενότητας για τη «ρωσική στρατιωτική επιθετικότητα απέναντι στην Ουκρανία», αυτολεξεί αναφέρεται ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί σε διοργάνωση διεθνούς συνεδρίου (σ.σ.: conference και όχι διάσκεψης summit) εγκαίρως (σ.σ.: due time που σημαίνει εν ευθέτω χρόνω) για τη συγκέντρωση χρηματοδότησης στο πλαίσιο του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ουκρανίας». Ενώ, συνεχίζοντας σε άλλο σημείο του κειμένου, καλείται η Ρωσία να σταματήσει τη στρατιωτική επέμβαση, χωρίς βέβαια να περιγράφει ή να αφήνει να εννοηθεί τι θα συμβεί εάν δεν σταματήσει. Έτσι αποδεικνύεται η εμφανής αποφυγή ανάληψης αποφάσεων, η έλλειψη ενιαίας στρατηγικής τόσο σε πολιτικό, όσο και σε οικονομικό επίπεδο.
ΟΙ ΗΠΑ, ακολουθώντας μια συνηθισμένη -απλοϊκή- πολιτική και με υπόβαθρο τις πολιτικές της δεκαετίας του ’60 και του ’70, «βαράει το σαμάρι για να ακούσει ο γάιδαρος», είτε ο γάιδαρος είναι η Ρωσία είτε η Κίνα, και δημιουργεί ένα περιβάλλον παγκόσμιας επανατοποθέτησης.
ΛΕΝΕ ότι στον πόλεμο δεν υπάρχουν νικητές παρά μόνο ηττημένοι. Σε αυτόν τον πόλεμο, όμως, ηττημένοι θα είναι σίγουρα οι Ευρωπαίοι πολίτες. ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία κάπου θα καταλήξουν, σε μια νέα, περιορισμένης γεωγραφικής κατανομής, αλλά παγκόσμιου οικονομικού σχεδιασμού Γιάλτα.
