«Η Ρωσία δεν έχει την πολυτέλεια να ηττηθεί, οπότε χρειαζόμαστε ένα είδος νίκης», τονίζει ο Σεργκέι Καραγκάνοφ, πρώην προεδρικός σύμβουλος τόσο του Μπόρις Γιέλτσιν όσο και του Βλαντιμίρ Πούτιν, σε συνέντευξή του στο βρετανικό περιοδικό New Statesman.
«Δεν ξέρω ποια θα είναι η έκβαση αυτού του πολέμου, αλλά νομίζω ότι θα περιλαμβάνει τη διχοτόμηση της Ουκρανίας, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ας ελπίσουμε ότι θα είχε μείνει ακόμα κάτι που να λέγεται Ουκρανία στο τέλος», εκτιμά ο Καραγκάνοφ, που σήμερα είναι επίτιμος πρόεδρος στο «Συμβούλιο Εξωτερικής και Αμυντικής Πολιτικής»- μια δεξαμενή σκέψης που εδρεύει τη Μόσχα.
Ο Καραγκάνοφ έχει προωθήσει την έννοια της «Μεγάλης Ευρασίας» και έχει υπερασπιστεί μια στενότερη συνεργασία με την Κίνα. Είναι γνωστός ως «γεράκι» της εξωτερικής πολιτικής και έχει υποστηρίξει ότι η μακρά βασιλεία της Δύσης στην παγκόσμια πολιτική είναι τώρα στο τέλος της.
«Αν υπάρχει η αίσθηση ότι χάνουμε τον πόλεμο, τότε νομίζω ότι υπάρχει σίγουρη πιθανότητα κλιμάκωσης. Αυτός ο πόλεμος είναι ένα είδος πολέμου διά αντιπροσώπων μεταξύ της Δύσης και των υπολοίπων (η Ρωσία είναι, όπως ήταν και ιστορικά, επικεφαλής των «υπόλοιπων») ,για μια μελλοντική παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Το διακύβευμα της ρωσικής ελίτ είναι πολύ υψηλό – για αυτήν είναι ένας υπαρξιακός πόλεμος», αναφέρει ο Σεργκέι Καραγκάνοφ.
«Υπαρξιακός πόλεμος»
«Θα έλεγα ,ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει υπαρξιακό χαρακτήρα για τη Ρωσία», λέει ο Ρώσος αξιωματούχος. «Αν δεν νικήσουμε, με κάποιο τρόπο, τότε νομίζω ότι θα έχουμε κάθε είδους απρόβλεπτες πολιτικές επιπτώσεις που θα είναι πολύ χειρότερες από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Αλλά πιστεύω ότι θα το αποφύγουμε, πρώτον, γιατί η Ρωσία θα κερδίσει, ό,τι κι αν σημαίνει αυτή η νίκη, και δεύτερον, επειδή έχουμε ένα ισχυρό καθεστώς, οπότε σε κάθε περίπτωση, ή αν συμβεί το χειρότερο, δεν θα ακολουθήσει διάλυση της χώρας ή κατάρρευση. Νομίζω ότι θα είναι πιο κοντά σε ένα σκληρό αυταρχικό καθεστώς παρά στη διάλυση της χώρας.
Ωστόσο, η ήττα είναι αδιανόητη… Χρειαζόμαστε τη νίκη. Δεν νομίζω ότι, ακόμα κι αν κατακτούσαμε όλη την Ουκρανία και όλες οι στρατιωτικές δυνάμεις της Ουκρανίας παραδοθούν, θα ήταν μια νίκη, γιατί τότε θα μείνουμε με το βάρος μιας κατεστραμμένης χώρας. Πιστεύω λοιπόν ότι κάποια στιγμή χρειαζόμαστε ένα είδος λύσης που θα ονομαζόταν ειρήνη και που θα περιλάμβανε de facto τη δημιουργία μιας βιώσιμης, φιλορωσικής κυβέρνησης στο έδαφος της Ουκρανίας και πραγματική ασφάλεια για τις δημοκρατίες του Ντονμπάς» λέει ο Καραγκάνοφ.
Ο Ρώσος αναλυτής έχει συνδέσει στο παρελθόν το όνομά του με μια σειρά από βασικές ιδέες στη ρωσική εξωτερική πολιτική, όπως το λεγόμενο «δόγμα Καραγκάνοφ», για τα δικαιώματα των Ρώσων που ζουν στο εξωτερικό μέχρι την αρχή της «εποικοδομητικής καταστροφής», επίσης γνωστή ως «δόγμα Πούτιν». Ακόμη και σήμερα μάλιστα, ο Καραγκάνοφ είναι κοντά τόσο στον Πούτιν όσο και στον υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ. Φέρεται να έχει διατυπώσει πολλές από τις ιδέες που οδήγησαν στον πόλεμο στην Ουκρανία – αν και έχει εκφράσει επίσης τη διαφωνία με την ιδέα μιας μακροχρόνιας κατοχής της χώρας.
Ερωτηθείς γιατί η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, ο Σεργκέι Καραγκάνοφ ,τονίζει: « Επί 25 χρόνια, άνθρωποι σαν εμένα λένε ότι αν οι συμμαχίες του ΝΑΤΟ και της Δύσης επεκταθούν πέρα από ορισμένες κόκκινες γραμμές, ειδικά στην Ουκρανία, θα υπάρξει πόλεμος. Εβλεπα αυτό το σενάριο ήδη από το 1997. Το 2008 ο Πρόεδρος Πούτιν είπε ότι αν ενταχτεί η Ουκρανία στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, τότε δεν θα υπάρχει Ουκρανία. Δεν εισακούστηκε. Έτσι, ο πρώτος στόχος είναι να τερματιστεί η επέκταση του ΝΑΤΟ. Προστέθηκαν άλλοι δύο στόχοι: ο ένας είναι η αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας.
Ο δεύτερος είναι η «από-ναζιστικοποίηση», καθώς υπάρχουν άνθρωποι στη ρωσική κυβέρνηση που ανησυχούν για την άνοδο του υπερεθνικισμού στην Ουκρανία σε βαθμό που πιστεύουν ότι αρχίζει να μοιάζει με τη Γερμανία της δεκαετίας του 1930. Υπάρχει επίσης ένας στόχος να απελευθερωθούν οι δημοκρατίες του Ντονμπάς. Υπήρχε επίσης μια ισχυρή πεποίθηση ότι ο πόλεμος με την Ουκρανία ήταν αναπόφευκτος –ίσως σε τρία ή τέσσερα χρόνια από τώρα– κάτι που θα μπορούσε κάλλιστα να είχε λάβει χώρα στο ίδιο το ρωσικό έδαφος. Αλλά ο πραγματικός πόλεμος είναι ενάντια στη δυτική επέκταση», υποστηρίζει ο Ρώσος αξιωματούχος.
Κίνδυνος άμεσης σύγκρουσης ΝΑΤΟ- Ρωσίας
Ο Καραγκάνοφ δεν αποκλείει μάλιστα το ενδεχόμενο μιας άμεσης σύγκρουσης μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας: «Υπάρχει αυξανόμενη πιθανότητα άμεσης σύγκρουσης. Και δεν ξέρουμε ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα. Ίσως οι Πολωνοί να πολεμούσαν, είναι πάντα πρόθυμοι. Γνωρίζω ως ιστορικός ότι το άρθρο 5 της συνθήκης του ΝΑΤΟ δεν έχει αξία. Σύμφωνα με το Άρθρο 5 –ένα κράτος μέλος μπορεί να ζητήσει υποστήριξη από άλλα μέλη της συμμαχίας. Ουδείς είναι υποχρεωμένος να πολεμήσει πραγματικά για λογαριασμό άλλων, αλλά κανείς δεν μπορεί να είναι απολύτως σίγουρος ότι δεν θα υπάρξει τέτοια κλιμάκωση.
Γνωρίζω επίσης από την ιστορία της αμερικανικής πυρηνικής στρατηγικής ότι οι ΗΠΑ είναι απίθανο να υπερασπιστούν την Ευρώπη με πυρηνικά όπλα. Αλλά υπάρχει ακόμα μια πιθανότητα κλιμάκωσης. Επομένως είναι ένα τραγικό σενάριο και ελπίζω ότι μπορεί να επιτευχθεί κάποιο είδος ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ της Ρωσίας και των ΗΠΑ, μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, προτού προχωρήσουμε περαιτέρω σε αυτόν την απίστευτα επικίνδυνη κλιμάκωση».
Ερωτηθείς τι θα γίνει σε περίπτωση διχοτόμησης της Ουκρανίας, ο Καραγκάνοφ λέει ότι «αν η επιχείρηση πρόκειται να μετατρέψει την Ουκρανία σε ένα «φιλικό» κράτος, τότε η προσάρτηση τμήματός της στη Ρωσία ,δεν είναι σαφώς απαραίτητη. Μπορεί να υπάρξει κάποιου είδους προσάρτηση στις δημοκρατίες του Ντονμπάς.
Επομένως, η εκρίμλησή μου είναι ότι μέρος της Ουκρανίας θα γίνει ένα «φιλικό κράτος» προς τη Ρωσία, και οι υπόλοιπες περιοχές ,μπορεί να διαιρεθούν: Η Πολωνία ευχαρίστως θα πάρει πίσω μερικά μέρη στη Δύση, ίσως και οι Ρουμάνοι και οι Ούγγροι, επειδή η ουγγρική μειονότητα στην Ουκρανία έχει κατασταλεί μαζί με άλλες μειονότητες. Αλλά βρισκόμαστε σε έναν πλήρη πόλεμο. είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί η εξέλιξή του. Ο πόλεμος είναι μια ιστορία με άγνωστο τέλος.
Η νέα σχέση Ρωσίας-Κίνας
Κληθείς να σχολιάσει την εκτίμηση ότι μια αποδυναμωμένη Ρωσία θα είναι « εύκολη λεία» για την Κίνα και το έναυσμα ενός «κινεζικού αιώνα» για τη Ρωσία, ο Καραγκάνοφ λέει ότι υπάρχουν δύο απαντήσεις: Η πρώτη είναι ότι η οικονομική επιρροή της Κίνας στη Ρωσία θα αυξηθεί. Η Κίνα έχει τις περισσότερες από τις τεχνολογίες που χρειαζόμαστε και έχει πολλά κεφάλαια, επομένως δεν τίθεται θέμα. Αμφιβάλω πάντως ότι η Ρωσία μπορεί να γίνει ένα είδος χώρας-δορυφόρου της Κίνας…Δεν φοβάμαι ότι η Ρωσία θα γίνει μέρος μιας μεγάλης Κίνας.
Ο δεύτερος λόγος, για τον οποίο δεν φοβάμαι είναι γιατί ο κινεζικός πολιτισμός είναι πολύ διαφορετικός. Έχουμε τα ασιατικά μας χαρακτηριστικά στα γονίδιά μας και είμαστε εν μέρει μια ασιατική χώρα εξαιτίας αυτού. Και η Σιβηρία βρίσκεται στον πυρήνα της ρωσικής αυτοκρατορίας: χωρίς τη Σιβηρία, η Ρωσία δεν θα είχε γίνει σπουδαία χώρα. Και ο ταταρικός και μογγολικός ζυγός άφησε πολλά χαρακτηριστικά στην κοινωνία μας. Αλλά πολιτισμικά, είμαστε διαφορετικοί. Αλλά ανησυχώ πολύ για τη συντριπτική οικονομική επικράτηση της Κίνας την επόμενη δεκαετία.
Άνθρωποι σαν εμένα λένε ακριβώς ότι πρέπει να λύσουμε το πρόβλημα της Ουκρανίας, πρέπει να λύσουμε το πρόβλημα του ΝΑΤΟ, ώστε να είμαστε σε ισχυρή θέση έναντι της Κίνας. Αλλιώς θα είναι πολύ πιο δύσκολο για τη Ρωσία να αντισταθεί στην κινεζική δύναμη», τονίζει ο Ρώσος αξιωματούχος. Προσθέτει μάλιστα ότι «η Κίνα είναι ξεκάθαρα ο νικητής όλης αυτής της υπόθεσης… Νομίζω ότι ο μεγαλύτερος χαμένος θα είναι η Ουκρανία. Ένας χαμένος θα είναι η Ρωσία. Ένας μεγάλος χαμένος θα είναι η Ευρώπη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χάσουν κάπως, αλλά και πάλι θα μπορούσαν κάλλιστα να επιβιώσουν ως ένα τεράστιο νησί πάνω από τον ωκεανό».
Ο Καραγκάνοφ υποστηρίζει ότι η τρέχουσα κρίση θα μπορούσε να έχει λυθεί ειρηνικά . Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τμήματα της Ευρώπης θα είχαν προσανατολιστεί όχι προς την ίδια τη Ρωσία αλλά την ευρύτερη Ευρασία, της οποίας η Ρωσία θα ήταν βασικό μέρος. Αυτό το σενάριο έχει πλέον αναβληθεί, αλλά η Ευρώπη πρέπει να αναπτύξει μια σχέση με την ευρύτερη Ευρασία. Ζήσαμε παγκόσμιους και Ψυχρούς Πολέμους και μετά ξαναχτίσαμε τη σχέση μας. Ελπίζω ότι θα το κάνουμε αυτό σε δέκα χρόνια. Ελπίζω να το δω πριν πεθάνω»…Νομίζω ότι γεωπολιτικά η Δύση θα γνωρίσει σκαμπανεβάσματα.
Ίσως οι κραδασμοί που βιώνουμε θα μπορούσαν να επαναφέρουν τις καλύτερες ιδιότητες του δυτικού πολιτισμού και να δούμε ηγέτες, όπως ο Ρούσβελτ, ο Τσόρτσιλ, ο Αντενάουερ, ο Ντε Γκωλ και ο Μπραντ, ξανά στην εξουσία. Αλλά οι συνεχείς κραδασμοί θα σημαίνουν φυσικά επίσης ότι η δημοκρατία στην παρούσα μορφή της στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν θα επιβιώσει, γιατί υπό συνθήκες μεγάλης έντασης, οι δημοκρατίες πάντα μαραίνονται ή γίνονται αυταρχικές. Αυτές οι αλλαγές είναι αναπόφευκτες», υποστηρίζει ο Καραγκάνοφ.
