Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ‘ξύπνησε’ επίσης φόβους στην Ελβετία, όπου κάθε κάτοικος έχει εξασφαλίσει μια θέση σε υπόγεια καταφύγια από μπετόν, μια πρακτική που ανάγεται στον Ψυχρό Πόλεμο και ξαναγίνεται 'τάση'.

Αυτά τα καταφύγια --που είχαν καταστεί υποχρεωτικά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960-- αποτελούν μέρος της ελβετικής ταυτότητας όπως η σοκολάτα, οι τράπεζες και τα ρολόγια, όμως πολλοί είναι αυτοί που τα χρησιμοποιούν ως αποθήκες ή κάβες κρασιών και έχουν ξεχάσει την πραγματική λειτουργία τους. Με πόρτες από μπετόν αρμέ πάχους περίπου 25 εκατ. και τοίχους εξίσου επιβλητικούς, θα πρέπει να κατασκευάζονται μόνο κάτω από κτίρια ορισμένου μεγέθους.

Η χώρα ακολουθεί την αρχή "μία θέση προστασίας για κάθε κάτοικο": σχεδόν 9 εκατομμύρια στα 365.000 ιδιωτικά και δημόσια καταφύγια, ένα ποσοστό κάλυψης πάνω από 100%.

Όμως υπάρχουν μεγάλες περιφερειακές διαφορές και η Γενεύη, για παράδειγμα, υστερεί με ένα ποσοστό κάλυψης που ανέρχεται περίπου στο 75%.

Αν στην πόλη αυτή στις όχθες της λίμνης Λεμάν ένας ιδιοκτήτης αρνηθεί να κατασκευάσει καταφύγιο, πρέπει να πληρώσει 800 φράγκα το άτομο (780 ευρώ) φόρο για μια δημόσια θέση, ένα ποσό που ποικίλλει ανάλογα με το καντόνι.

Αυτοί οι χώροι εξυπηρετούν "ιδίως σε περίπτωση βομβαρδισμού και πυρηνικής επίθεσης για προστασία από το ωστικό κύμα, τον μολυσμένο αέρα", εξηγεί στο AFP ο Νίκολα Σκιλάτσι, επικεφαλής της υπηρεσίας πολιτικής προστασίας και στρατιωτικών υποθέσεων στη Γενεύη.

Στη συνέχεια καταβυθίζεται σε ένα καταφύγιο για περίπου 150 άτομα κάτω από ένα απαστράπτον κτήριο. Ο χώρος χρησιμοποιείται ως κάβα σε περιόδους ειρήνης, όμως σε αυτό μπορεί κανείς να βρει ειδικές τουαλέτες και κρεβάτια έτοιμα να στηθούν, καθώς και ένα σύστημα φιλτραρίσματος του εξωτερικού αέρα.

Είναι "ένα είδος κάψουλας, με εξόδους κινδύνου και αερόφρακτη κύρια έξοδο. Αν το κτήριο καταρρεύσει, το καταφύγιο παραμένει άθικτο", λέει.

Συνήθως χρησιμεύουν ως αποθήκες, δημόσιες αίθουσες, καταλύματα για τον στρατό, για προσωρινή υποδοχή αιτούντων άσυλο ή έπειτα από φυσικές καταστροφές... όμως μπορούν να αδειάσουν μέσα σε πέντε ημέρες ή λιγότερο.

Η Ελβετική Συνομοσπονδία δεν χρειάστηκε ποτέ να διατάξει την κάθοδο στα καταφύγια, ούτε ακόμη στο πυρηνικό δυστύχημα του Τσερνόμπιλ. Με τη σύγκρουση στην Ουκρανία, επανήλθαν στο προσκήνιο παρότι το πιο πιθανό σενάριο παραμένει ένα συμβάν σε ελβετικό πυρηνικό σταθμό.

Αντιμέτωπες με την ανησυχία του πληθυσμού, οι αρχές δημοσιοποίησαν έναν κατάλογο χώρων και υπενθύμισαν πως τα νοικοκυριά πρέπει να έχουν εφόδια για τουλάχιστον μία εβδομάδα, ενώ οι κάτοικοι που δεν διαθέτουν ιδιωτικά καταφύγια ψάχνουν να βρουν τη θέση που τους έχει δοθεί σε ομαδικά καταφύγια.

Για να καθησυχάσει τον πληθυσμό, η Γενεύη αύξησε τον ρυθμό επιθεώρησης των καταφυγίων.

"Η γεωπολιτική κατάσταση στην Ουκρανία είναι λίγο μια αλλαγή παραδείγματος. Υπήρξαν πάρα πολλές εύλογες ερωτήσεις εκ μέρους των πολιτών. Και ορισμένοι ιδιοκτήτες, που προτιμούσαν να πληρώσουν τον φόρο, κάνουν ένα βήμα πίσω", λέει ο Σκιλάτσι.

Η ανησυχία είναι η ίδια στο βουνό, όπως στο καντόνι του Βαλέ.

"Οι άνθρωποι κατανοούν πως η Ουκρανία είναι πολύ κοντά. Οι άνθρωποι και οι κοινότητες θέτουν πάρα πολλές ερωτήσεις" για τα καταφύγια, εξηγεί στο Γαλλικό Πρακτορείο η Μαρί Κλοντ Νοτ-Εκέρ, επικεφαλής της Υπηρεσίας πολιτικής και στρατιωτικής ασφάλειας του καντονιού.

Προκειμένου να αντισταθμίσει την έλλειψη καταφυγίων κάτω από τα σπίτια στο βουνό, το Βαλέ διαθέτει πολλά ομαδικά καταφύγια. Όπως το Εβιονάζ, μια κοινότητα περίπου 1.000 κατοίκων, που διαθέτει ένα καταφύγιο για περίπου 700 άτομα, που αποτελείται από 15 κοιτώνες στη σειρά που αποτελούνται από τριπλές κουκέτες με κρεβάτια η μία δίπλα στην άλλη, με μοναδικό ντεκόρ τους λευκούς και κίτρινους τοίχους και αγωγούς εξαερισμού.

Σε αυτόν τον προστατευμένο χώρο, όπως και στους υπόλοιπους --εκτός από τα ιατρικά κέντρα και κέντρα διοίκησης-- δεν υπάρχει κουζίνα.

"Η Συνομοσπονδία μάς ζήτησε να είμαστε έτοιμοι. Σήμερα, είμαστε σε κατάσταση προετοιμασίας, είμαστε έτοιμοι να θέσουμε προς αξιοποίηση" τα καταφύγια, λέει η Νορτ-Εκέρ.

Όμως το σε ποιο βαθμό θα επηρεαστεί η Ελβετία από τη χρήση πυρηνικών όπλων στη σύγκρουση στην Ουκρανία θα εξαρτηθεί από την ένταση και την εγγύτητα των πληγμάτων.

"Τα καταφύγια μπορεί να προσφέρουν στον πληθυσμό μια κάποια προσωρινή προστασία απέναντι σε ραδιολογικά συμβάντα. Ένας πυρηνικός πόλεμος σε μεγάλη κλίμακα θα ήταν ωστόσο καταστροφικός και καμία χώρα δεν μπορεί να προφυλαχθεί από τα αποτελέσματά του", υπογραμμίζει ο εκπρόσωπος του ομοσπονδιακού υπουργείου Άμυνας, Αντρέας Μούχερ, στο AFP.

Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ, AFP