Του Μιχάλη Ψύλου 
[email protected]

Καταφύγιο σε διάφορες χώρες αναζητούν εναγωνίως οι Ρώσοι ολιγάρχες που έχουν προστεθεί στη μαύρη λίστα των δυτικών κυρώσεων και στο πλαίσιο αυτό πολλοί δισεκατομμυριούχοι κοντά στο Κρεμλίνο στρέφονται στην Τουρκία.

Από την  έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης έχουν προσγειωθεί δεκάδες ιδιωτικά αεροσκάφη  που ανήκουν σε Ρώσους ολιγάρχες, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πηγές στη Γείτονα. Ανάμεσά τους και ο Ρομάν Αμπράμοβιτς, το αεροσκάφος του οποίου προσγειώθηκε τουλάχιστον δύο φορές στην Κωνσταντινούπολη το πρώτο 15ημερο του Μαρτίου.

 Η Τουρκία, σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους γείτονές της, δεν έχει επιβάλλει περιορισμούς στα ρωσικά αεροσκάφη,ούτε στα πολυτελή γιοτ των ολιγαρχών. Αρκετοί από αυτούς έχουν στείλει τις θαλαμηγούς τους να ρίξουν άγκυρα σε τουρκικά λιμάνια, τις τελευταίες εβδομάδες.

Τουρκικές εφημερίδες υποστηρίζουν μάλιστα ότι κάποιοι από τους Ρώσους ολιγάρχες  θα μεταφέρουν στη συνέχεια και τα χρήματά τους στην Τουρκία. Τον «ενθουσιασμό» αυτό προσπαθούν να μετριάσουν πάντως Τούρκοι οικονομολόγοι, υπενθυμίζοντας ότι το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε ο πρόεδρος Ερντογάν θα ήταν να εμπλακεί η Αγκυρα στις  δυτικές κυρώσεις. Οι οικονομολόγοι προσθέτουν ότι οι τουρκικές ιδιωτικές τράπεζες δεν επιθυμούν να φιλοξενήσουν χρήματα από ρωσικά χρηματοπιστωτικά χρήματα και ολιγάρχες, καθώς θα μπορούσαν με τη σειρά τους να γίνουν στόχος κυρώσεων.

Μια σχέση σε τεντωμένο σχοινί

 « Η σχέση Τουρκίας-Ρωσίας είναι ιστορικά περίπλοκη», εξηγεί η Ταλίν Τερ Μινασιάν, ειδικός για τη Ρωσία και τον Καύκασο στο γαλλικό ερευνητικό ινστιτούτο Inalco. «Αλλά παρά τις όποιες εκρήξεις έντασης, ο Ερντογάν και ο Πούτιν καταφέρνουν να συμφωνήσουν. Εχουν πολλά διαφορετικά θέματα, για τα οποία έχουν ενδιαφέρον να συμφωνήσουν». Η Ελιζαμπέτ Ονίνα, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών του Άμστερνταμ, συνοψίζει τη θέση της Τουρκίας ως εξής: « Διακριτική υποστήριξη προς την Ουκρανία, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα κάθε πιθανή απειλή για τη δική της ασφάλεια, τα γεωστρατηγικά της συμφέροντα και την οικονομία», 

Την ίδια ώρα, οι περισσότεροι αναλυτές καταγράφουν μια στροφή στην προσέγγιση της Τουρκίας προς τη Δύση. «Στην πράξη, η Τουρκία συμμετέχει ενεργά στο πλευρό της Ουκρανίας και σταδιακά απομακρύνεται από τη Ρωσία», εκτιμά ο Οζγκιούρ Ουνλουχισαρτσικλί, στέλεχος του Γερμανικού Ινστιτούτου Μάρσαλ. «Από την έναρξη του πολέμου, η Άγκυρα φαίνεται να απομακρύνεται από την ευρασιατική της απόκλιση και να προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις της με τις δυτικές πρωτεύουσες παρά τον διαδεδομένο φιλορωσικό και αντιδυτικό λόγο στα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης», γράφει ο Γκίντερ Ζέιφερτ, επικεφαλής του τμήματος για την Τουρκία στο ινστιτούτο SWP. Ο Γερμανός αναλυτής εκτιμά όμως ότι ο Ερντογάν κινείται σε «τεντωμένο σχοινί και είναι δύσκολο να ισορροπεί στην τραμπάλα, μεταξύ Ρωσίας και Ηνωμένων Πολιτειών». 

Η φιλο-Ερντογανική  εφημερίδα «Yeni Safak», υποστηρίζει ότι η Τουρκία, διατηρώντας καλές σχέσεις τόσο με τη Δύση όσο και με την Ανατολή,  κάνει έξυπνες γεωπολιτικές κινήσεις. «Γιατί ακόμη και αν σταματήσει ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας, νέα μέτωπα θα ανοίξουν, θερμές συγκρούσεις θα ξεκινήσουν στην Ανατολική Ευρώπη, τη Βαλτική και σε άλλα μέρη του κόσμου. Η Τουρκία διαθέτει δύναμη και γεωγραφική θέση, κοντά  στη Συρία, το Ιράκ, το Καραμπάχ, τη Μεσόγειο, την Ερυθρά Θάλασσα, τη Λιβύη και το Αιγαίο», γράφει με… έμφαση ο διευθυντής της Yeni Safak, Ιμπραήμ Καραγκιούλ.  

Ευάλωτη στη Μόσχα

Η Τουρκία είναι η μόνη χώρα του ΝΑΤΟ που δεν έχει επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία. Συνεχίζει να συναλλάσσεται με τη Μόσχα, όπως πριν τον πόλεμο, ελπίζοντας ακόμη και να επωφεληθεί από την απόσυρση των δυτικών εταιρειών από τη Ρωσία. Τα ρωσικά εμπορικά κέντρα έχουν ήδη ανακοινώσει την ετοιμότητά τους να αντικαταστήσουν με Τουρκικά, τα δυτικά εμπορικά σήματα ένδυσης.

Η τουρκική αλυσίδα γρήγορου φαγητού Chitir Chicken, θέλει τώρα να ανοίξει υποκαταστήματα στη Ρωσία. Εάν η Μόσχα συμφωνήσει, ένα δίκτυο 500 έως 600 σημείων πώλησης θα μπορούσε σύντομα να δημιουργηθεί εκεί, αναφέρει η ρωσική εφημερίδα Izvestia.

Ταυτόχρονα, η Αγκυρα εισάγει από τη Μόσχα, περίπου το 40% των αναγκών της σε φυσικό αέριο και το 25% σε πετρέλαιο. Εξαρτάται επίσης από τη Ρωσία για τα αγροτικά προϊόντα: Το 2021, το 70% των εισαγωγών σιτηρών της Τουρκίας προέρχονταν από τη Ρωσία.  Αν η Μόσχα περιορίσει τις εξαγωγές σιτηρών, οι συνέπειες θα ήταν δραματικές για πολλούς Τούρκους.

Η τουρκική οικονομία αντιμετωπίζει ήδη μια ιστορική κρίση. Η τουρκική λίρα έχει χάσει σχεδόν το 50% της αξίας της τους τελευταίους 12 μήνες. Ο πληθωρισμός τρέχει επισήμως με 54,4%!.Αλλά το ανεξάρτητο ινστιτούτο ENAG κάνει λόγο για πληθωρισμό …124,8%. Όλο και περισσότεροι Τούρκοι πολίτες δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά την καθημερινότητά τους. Σύμφωνα με έκθεση του τουρκικού Υπουργείου Κοινωνικών Υποθέσεων, περισσότεροι από 11εκατομμύρια άνθρωποι στην Τουρκία εξαρτώνται πλέον από την κρατική βοήθεια, δηλαδή περίπου το 13 % του πληθυσμού. «Ο Ερντογάν προσπαθεί να αποδώσει στα δεινά του πολέμου τον αυξανόμενο πληθωρισμό, το εμπορικό έλλειμμα, τη στασιμότητα της οικονομίας και την υψηλή ανεργία», λέει ο οικονομολόγος Μουσταφά, Σενμέζ. «Τα προβλήματα ξεκίνησαν όμως πολύ πριν τον πόλεμο. Είναι πολύ αμφίβολο αν πείθεται ο κόσμος με αυτά τα επιχειρήματα», προσθέτει ο Τούρκος οικονομολόγος. Η εσωτερική οικονομική κρίση θα μπορούσε σύντομα να γίνει σοβαρό πρόβλημα για τον Ερντογάν, ενόψει και των προεδρικών εκλογών του 2023.