Ο γνωστός κριτικός κινηματογράφου Δημήτρης Δανίκας διεγράφη από μέλος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου (ΕΑΚ), καθώς δημοσιεύσεις του δεν συνάδουν με τα ήθη που οφείλει να πρεσβεύει κάποιος που φέρει την ιδιότητα του Ακαδημαϊκού μέλους.
Αφορμή για την διαγραφή του Δημήτρη Δανίκα, ήταν κείμενό του σχετικό με την πολύκροτη υπόθεση του παρουσιαστή Στάθη Παναγιωτόπουλου, όπου ουσιαστικά κατηγορούσε τα θύματα, φτάνοντας να κάνει νύξεις ακόμα και για ιδιοτέλεια στη «συμπεριφορά» τους.
Έπειτα από αίτηση τεσσάρων μελών της ΕΑΚ, των σκηνοθέτιδων Ρηνιώς Δραγασάκη, Σοφίας Εξάρχου και Κωνσταντίνας Κοτζαμάνη και της ενδυματολόγου Μάρλι Αλειφέρη, η αρμόδια Επιτροπή Δεοντολογίας συνεδρίασε και αποφάσισε την διαγραφή του Δημήτρη Δανίκα από τον κατάλογο των μελών της Ακαδημίας.
Το σκεπτικό και η απόφαση της Επιτροπής Δεοντολογίας
«Οι εκπρόσωποι της Επιτροπής Δεοντολογίας της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, μετά από καταγγελία που δεχθήκαμε από 4 μέλη της, με αίτημα να διαγραφεί από την ΕΑΚ ο κριτικός Δανίκας Δημήτρης με αφορμή το άρθρο του "Ο αρβυλόμαγκας και το αλαλούμ" (Πρώτο Θέμα, 24/12/2021), ακούσαμε εκτενώς και τις δύο πλευρές και συγκεντρωθήκαμε σε πολύωρες συνεδριάσεις για να αποφασίσουμε με ευθύνη, σοβαρότητα αλλά και θάρρος.
Σχετικά με την απόφασή μας, όλοι μας θεωρούμε εξαιρετικά επικίνδυνο ένα προηγούμενο που πλήττει, ή έστω αφήνει διάτρητη σε μελλοντικές ερμηνείες, την ελευθερία του λόγου - ειδικά στις τέχνες και στην κριτική τους. Ο κινηματογράφος είναι πολιτισμός και μόνο πολιτισμός είναι η απάντηση - σε οποιαδήποτε ερώτηση.
Η ελευθερία του λόγου όμως, όπως και οποιαδήποτε άλλη ελευθερία στα δημοκρατικά πολιτεύματα, έχει και ευθύνες και συνέπειες και όρια. Αν ο λόγος κρίνεται συκοφαντικός, προσβλητικός, επικίνδυνος, αν ακολουθεί τη ρητορική του μίσους, τότε αυτό πλήττει την αξιοπρέπεια, το κύρος, την κοινή ασφάλεια και τότε τα όρια είναι απαραίτητα.
Ο κύριος Δανίκας δεν έγραψε την κριτική μιας ταινίας. Αλλά ένα κείμενο άποψης, ένα στην ουσία πολιτικό κείμενο, για ένα σοβαρότατο κοινωνικό θέμα που μόνο τελευταία τολμήσαμε ως κοινωνίες να επαναδιαπραγματευτούμε και να επαναπροσδιορίσουμε. Σε μια εποχή όπου έχει ανοίξει επιτέλους ένας σοβαρός διάλογος για τη σεξουαλική παρενόχληση/κακοποίηση, την κουλτούρα του βιασμού, τις γυναικοκτονίες, όπου οι δημόσιες φωνές προσπαθούν να πάνε μπροστά έναν κόσμο που, άμεσα ή έμμεσα, έχει την τάση να κατηγορεί το θύμα, ένα μέλος της ΕΑΚ γράφει ένα άρθρο για το revenge porn, που εμμένει να θεωρεί τη γυναίκα (τουλάχιστον) συνένοχη στο έγκλημα.
Θεωρούμε ότι ένα τέτοιο κείμενο από έναν τόσο επιδραστικό αρθρογράφο σ’ ένα τόσο λαοφιλές έντυπο επηρεάζει καταλυτικά την κοινή γνώμη, ενισχύοντας τα ταμπού και τα διαστρεβλωμένα πρότυπα που θέλουν την γυναίκα να μην έχει δικαίωμα στη σεξουαλικότητά της και την ελεύθερη αυτοδιάθεσή της. Κατά τον κύριο Δανίκα μια γυναίκα "πρέπει να προσέχει", γιατί αλλιώς "καλώς πληρώνει το τίμημα".
Οφείλουμε επίσης να λάβουμε υπόψη μας ότι δεν είναι η πρώτη φορά που ο κύριος Δανίκας έχει γράψει με παρόμοιο τόνο, ύφος και λόγο για τις γυναίκες ("Οι άλλες άγνωστες αμαρτίες του Χάρβεϊ Γουάινσταϊν: Ο βίος και η πολιτεία του", Πρώτο Θέμα, 16/10/2017).
Η Επιτροπή Δεοντολογίας της ΕΑΚ δεν είναι δικαστήριο. Έχει μια συμβολική ισχύ και δράση. Θεωρούμε ότι ο κύριος Δανίκας δεν πλήττεται - δεν χάνει την εργασία του ή την πρόσβαση να συνεχίσει να γράφει τις απόψεις του ελεύθερα.
Εμείς όμως πιστεύουμε ότι τέτοιου είδους κείμενα κάνουν κάτι χειρότερο από το "να πλήττουν το κύρος της Ακαδημίας" (όπως προβλέπει το καταστατικό ως κριτήριο διαγραφής στο Άρθρο 16 παράγραφος 2β). Τέτοιου είδους κείμενα εκπροσωπούν παλιές, λοξές και επικίνδυνες αντιλήψεις που δεν έχουν καμία θέση σ’ έναν θεσμό πολιτισμού.
Οι κινηματογραφιστές στεκόμαστε στο πλευρό των γυναικών και επιλέγουμε τον δρόμο της ισότητας, του σεβασμού και της ανοιχτής σκέψης που θέλουμε να ελπίζουμε ότι θα οδηγήσει σ’ έναν πιο δίκαιο κόσμο.
Για όλα τα παραπάνω, ως επιτροπή δεοντολογίας αποφασίζουμε να κάνουμε δεκτό το αίτημα της διαγραφής του κυρίου Δανίκα από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου.
Η Επιτροπή Δεοντολογίας
Αποστολίδη Ρέα, παραγωγός
Βαρυμποπιώτης Κώστας, μιξέρ ήχου
Καραμάνης Χρήστος, διευθυντής φωτογραφίας
Κατσούφης Βασίλης, παραγωγός
Λυκούργου Πόλυ, κριτικός κινηματογράφου
Μακρίδης Μπάμπης, σκηνοθέτης
Παπαδημητρίου Λυδία, θεωρητικός κινηματογράφου
Σουγανίδου Ειρήνη, διανομέας
Χατζάκου Μαρία, σκηνοθέτις - παραγωγός»
