Των Καθηγητή – Ακαδημαϊκού Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη
Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών
Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων
Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ
Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
Δρ. Άγγελου Κωστή
Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Lab Τεχνητής Νοημοσύνης
Σουηδικό Κέντρο για Ψηφιακή Καινοτομία
Πανεπιστήμιο του Ούμεο, Σουηδία
Επισκέπτης Ακαδημαϊκός στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, Καλιφόρνια, Αμερική
Ο Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης
Γνωρίζοντας την αναγκαιότητα για καινοτομία, επιχειρήσεις και μάνατζερ αυτών αναζητούν τρόπους και στρατηγικές ώστε να υλοποιήσουν καινοτόμες ιδέες και να βελτιώσουν την ανταγωνιστική τους θέση. Το παρόν άρθρο εστιάζει σε μια στρατηγική που ενέχει πολλαπλά ρίσκα και αυξημένη αβεβαιότητα, αλλά αποτελεί τελευταία πόλο έλξης πολλών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε τεχνολογικά ανεπτυγμένους, ή και μη, κλάδους.
Η στρατηγική του συν-ανταγωνισμού (coopetition) αναφέρεται στη συνεργασία η οποία συνάπτεται μεταξύ ανταγωνιστικών επιχειρήσεων με σκοπό την επίτευξη κοινών στόχων παρά τα αντικρουόμενα συμφέροντα των εμπλεκόμενων μερών (βλ. Brandenburger, A. M., & Nalebuff, B. J. (1996). Co-opetition. New York: Bantam Doubleday Dell Publishing Group). Μια τουριστική επιχείρηση μπορεί για παράδειγμα να συνεργάζεται με τους ανταγωνιστές της για τη προσέλκυση τουριστών στην περιοχή την οποία δραστηριοποιούνται, αλλά να ανταγωνίζεται με τις ίδιες επιχειρήσεις όσον αφορά υπηρεσίες που παρέχουν στους συγκεκριμένους τουρίστες. Η στρατηγική του συν-ανταγωνισμού έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα σημαντική για έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών υπογραμμίζοντας ότι ίσως ο καλύτερος συνεργάτης για καινοτομία να είναι μια ανταγωνιστική επιχείρηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η συν-ανταγωνιστική σχέση μεταξύ των ανταγωνιστών Sony και Samsung με σκοπό την δημιουργία των LCD TV Panels, όπως επίσης και η πρόσφατη συνεργασία μεταξύ δύο ανταγωνιστών φαρμακευτικών εταιρειών, Pfizer και BionTech, οι οποίες ένωσαν τις γνώσεις και τις δυνάμεις τους για τη δημιουργία εμβολίου κατά του COVID-19. Τα δύο αυτά παραδείγματα υποδεικνύουν ότι μια συν-ανταγωνιστική σχέση μπορεί να επιφέρει πολλαπλά οφέλη (μείωση κόστους R&D, συν-δημιουργία γνώσης, εισαγωγή καινοτόμων προϊόντων και επιβολή standards στον κλάδο) και να αποτελέσει πηγή ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και για τους δύο συν-ανταγωνιστές έναντι άλλων επιχειρήσεων του κλάδου. Οι ανταγωνιστές συνεργάστηκαν παρά τα αντικρουόμενα συμφέροντά τους και ως αποτέλεσμα πέτυχαν στόχους που ίσως να μην ήταν εφικτό διαφορετικά.
Στο παρόν άρθρο υπογραμμίζουμε ότι η στρατηγική του συν-ανταγωνισμού μπορεί επίσης να προσφέρει δυνατότητες σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις για επίτευξη στρατηγικά σημαντικών αλλά φιλόδοξων στόχων και για εισαγωγή καινοτόμων ιδεών στα επιχειρηματικά τους μοντέλα. Ένα βασικό εμπόδιο για καινοτομία είναι τα αυξημένα κόστη και ρίσκα που αντιμετωπίζουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Πρόσφατη έρευνά μας δείχνει για παράδειγμα ότι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο της ρομποτικής και αυτοματισμού στη Σουηδία συνεργάζονται μεταξύ τους έτσι ώστε να μπορούν να ανταγωνιστούν μεγαλύτερες επιχειρήσεις και να αναλάβουν έργα τα οποία δεν θα ήταν σε θέση να αναλάβουν μόνες τους. Όπως, σε συνέντευξή μας, ο Διευθύνων Σύμβουλος μιας μικρομεσαίας επιχείρησης τόνισε «πολλοί ανταγωνιστές μας έχουν πολύτιμη γνώση που χρειαζόμαστε για να ανταγωνιστούμε μεγάλους system integrators και να μπορούμε να εξυπηρετήσουμε αυτοκινητοβιομηχανίες-γίγαντες που έχουν τρομερές προσδοκίες από εμάς με ρήτρες που απειλούν την ύπαρξη μας σε περίπτωση καθυστέρησης του έργου». Το ότι ανταγωνιστές αποτελούν πηγή γνώσης και κομβικής σημασίας συνεργάτες για την ανάπτυξη καινοτόμων και φιλόδοξων βιομηχανικών λύσεων αποτέλεσε σημείο σύγκλισης όλων των απαντήσεων που μας έδωσαν διευθύνοντες σύμβουλοι μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη Σουηδική αγορά ρομποτικής και αυτοματισμού.
Βασισμένοι στα ευρήματα της έρευνάς μας όσον αφορά τον καίριο ρόλο του συν-ανταγωνισμού για καινοτομία, τονίζουμε ότι η στρατηγική του συν-ανταγωνισμού μπορεί να είναι κομβικής σημασίας για πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να επενδύσουν σε εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης για καλύτερες προβλέψεις και αποφάσεις αλλά το εγχείρημα αυτό φαντάζει σε αυτές άθλος. Μέσω της στρατηγικής του συν-ανταγωνισμού, οι επιχειρήσεις αυτές μπορούν να επιμερίσουν τα κόστη ενός τέτοιου εγχειρήματος, να προσελκύσουν από κοινού μια επιχείρηση που ειδικεύεται στη δημιουργία λύσεων ΤΝ και ιδανικά να χρησιμοποιήσουν γνώση και δεδομένα τα οποία κατέχουν στις τάξεις τους έτσι ώστε να υπάρξει η απαραίτητη βάση για το σχεδιασμό και την εφαρμογή ενός συστήματος ΤΝ. Παρατηρούμε ότι όλο και περισσότερες επιχειρήσεις επιθυμούν να μάθουν τι είναι και πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί τεχνητή νοημοσύνη στις διαδικασίες τους αλλά δεν είναι σε θέση να προβούν σε ένα τέτοιο καινοτόμο εγχείρημα. Είναι οι Ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις έτοιμες να αποδεχτούν και να αγκαλιάσουν την ιδέα του συν-ανταγωνισμού και την πολυδιάστατη αβεβαιότητα που αυτή ενέχει ώστε να εισάγουν καινοτόμες λύσεις όπως εφαρμογές ΤΝ;
Bengtsson, M., & Kock, S. (2000). ”Coopetition” in business Networks—to cooperate and compete simultaneously. Industrial Marketing Management, 29(5), 411-426.
Gnyawali, D. R., & Park, B.-J. (2011). Co-opetition between giants: Collaboration with competitors for technological innovation. Research Policy, 40(5), 650-663.
