Tου Μιχάλη Ψύλου

Ο Ολαφ Σολτς είναι από την περασμένη Τετάρτη και επισήμως ο ένατος Καγκελάριος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Μια θεαματική επιτυχία για τον 63χρονο Σολτς, που θέτει ένα ερώτημα για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, σύμφωνα με την Neue Zurhcher Zeitung: Ο σοσιαλδημοκράτης Σολτς θα κυβερνήσει απλά στη μεγαλύτερη χώρα της ΕΕ; `Η μήπως η νίκη του, σε συνδυασμό με την αλλαγή του πολιτικού πλαισίου που προκάλεσε η πανδημία σε όλη τη Γηραιά Ηπειρο, θα ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο για την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία;»

Η ελβετική εφημερίδα θέτει ωμά το ερώτημα :«Θα κατακτήσουν ξανά την Ευρώπη οι σοσιαλδημοκράτες, που είχαν κηρυχτεί πολιτικά νεκροί;»

Μαζί με τη γερμανική επιτυχία, τα σημάδια πολλαπλασιάζονται, πάντως: Επιστροφή στην εξουσία των Σοσιαλδημοκρατών στη Νορβηγία, νίκη της κεντροαριστεράς στις ιταλικές δημοτικές εκλογές και θετική τάση στις δημοσκοπήσεις σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Παράλληλα, οι μετριοπαθείς συντηρητικοί υποφέρουν σε μεγάλο μέρος της ηπείρου, αποδυναμωμένοι από το αγκάθι μιας άκρας δεξιάς, που ανεβάζει ρυθμούς σε πολλές χώρες.

Ο Φρανκ Ντέκερ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Φρίντριχ Βίλεμ,στη Βόννης δεν βλέπει μάλιστα στους ίδιους τους σοσιαλδημοκράτες τα αίτια της νίκης τους: «Η αναβίωση της σοσιαλδημοκρατίας οφείλεται κυρίως στην αδυναμία των Συντηρητικών ανταγωνιστών τους», εκτιμά ο δρ.Ντέκερ.

«Μια ματιά στον χάρτη», γράφει η γερμανική Tagesschau, «είναι πραγματικά απογοητευτική για τους Συντηρητικούς της Ευρώπης. Παραμένουν στην κυβέρνηση στην ανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη. Στην υπόλοιπη ΕΕ οι συντηρητικοί βρίσκονται σε παρακμή». Παρά τις εθνικές ιδιαιτερότητες, ο δρ Ντέκερ εκτιμά ότι η μείωση της δύναμης της κεντροδεξιάς έγκειται στο γεγονός ότι εξαντλήθηκε το «οπλοστάσιο» που τροφοδοτούσε τα Χριστιανοδημοκρατικά και τα συντηρητικά κόμματα, επί δεκαετίες».

Η πανδημία αλλάζει τα πάντα

Κατ` αρχήν, η πανδημία έχει αλλάξει, χωρίς αμφιβολία, τα πάντα. Και στην Ευρώπη. Προσεγγίσεις που συνδέονταν ιστορικά με τη μεταρρυθμιστική κεντροαριστερά, όπως ο ρόλος του κράτους στην οικονομία και η ανάγκη για ισχυρές δημόσιες υπηρεσίες, αποκτούν ξανά μεγάλη ισχύ.

«Η επιτυχία μας θα εμπνεύσει άλλα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη και ίσως και πέραν αυτής», δήλωσε ο Σολτς στο γερμανικό περιοδικό Der Spiegel.

Ο σοσιαλιστής,πρώην πρόεδρος της Γαλλίας, Φρανσουά Ολάντ, λέει στην El Pais, ότι «οι υγειονομικές και οικολογικές κρίσεις ανοίγουν νέους χώρους για τη σοσιαλδημοκρατία». Τονίζει μάλιστα ότι «στη διάρκεια της πανδημίας, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ακόμη και οι πιο φιλελεύθερες, έχουν καταφύγει στο σοσιαλδημοκρατικό οπλοστάσιο για να αναζητήσουν λύσεις. Επομένως, μια ιδεολογία που θεωρούνταν ετοιμοθάνατη έχει ανακτήσει ένα σφρίγος, μια νεότητα και μια συνάφεια που πολλοί δεν περίμεναν. Η σοσιαλδημοκρατία, καθίσταται για άλλη μια φορά ένα πιθανό κυβερνητικό μοντέλο, υπό την προϋπόθεση ότι θα επικαιροποιήσει το μήνυμά της τα επόμενα χρόνια», εκτιμά ο Φρανσουά Ολάντ.

Ο Στέφανο Λο Ρούσο,ο νεοεκλεγείς δήμαρχος του Τορίνο με το Δημοκρατικό κόμμα, προσθέτει ότι, αναμφίβολα το πλαίσιο έχει αλλάξει. «Υπάρχει ένα θετικό κλίμα σχετικά με ορισμένες αφηγήσεις,όπως το δικαίωμα στην υγεία, την εκπαίδευση, τις δωρεάν και καθολικές δημόσιες υπηρεσίες. Είναι μια πολύ μεγάλη ευκαιρία που έχει σήμερα η σοσιαλδημοκρατία», επισημαίνει ο σοσιαλδημοκράτης δήμαρχος του Τορίνο.

Η διαφορά με τους Πράσινους

Η συζήτηση που κυριαρχεί και θα κυριαρχεί στην Ευρώπη και τα επόμενα χρόνια, σχετίζεται άλλωστε με το εάν η οικονομική ανάπτυξη είναι συμβατή με τη διατήρηση ενός βιώσιμου πλανήτη. Τα κόμματα της σοσιαλδημοκρατίας και της κεντροαριστεράς επιδιώκουν να τετραγωνίσουν τον κύκλο ανάμεσα σε όλα αυτά τα διλήμματα. Προωθούν «πράσινους» στόχους και μέτρα, χωρίς να επιφέρουν υπερβολικό πλήγμα στην οικονομική ανάπτυξη, μέσα από την οικολογική μετάβαση. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται οι μεγάλες δυνατότητες της σοσιαλδημοκρατίας.

Η υποστήριξη για τη μετάβαση σε πιο Πράσινα οικονομικά μοντέλα έχει ολοένα και πιο μεγάλη απήχηση στην κοινωνία. Όπως και η τεράστια ανάγκη για τον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων. Αυτό σημαίνει ότι καθίσταται όλο και πιο αισθητό ότι αυτή η μετάβαση συνεπάγεται κόστος που θα πρέπει να επωμιστούν περισσότερο οι πολύ πλούσιοι και πολύ λιγότερο η μεσαία τάξη και τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα.

Η Ιρέτσε Γκαρθία Πέρεθ, πρόεδρος της Προοδευτικής Συμμαχίας Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τονίζει ότι «η πανδημία έχει θέσει το κοινωνικό ζήτημα στην πρώτη θέση της ατζέντας. Ο κόσμος το έχει καταλάβει πλέον. Από την άλλη πλευρά, στιγμές αβεβαιότητας όπως οι σημερινές   στρέφουν τους πολίτες στα κόμματα που μπορούν να προσφέρουν μεγαλύτερη σταθερότητα. Αυτός είναι ο λόγος για το αποτέλεσμα στη Γερμανία. Η σοσιαλδημοκρατία έχει μια μεγάλη ευκαιρία αν καταφέρει να κάνει δίκαιη την υπό εξέλιξη ανάκαμψη και να μειώσει τις ανισότητες».

 Η Ισπανίδα ευρωβουλευτής υποστηρίζει μάλιστα ότι «η πολιτική των Πρασίνων στην ΕΕ δεν περιλαμβάνει την κοινωνική διάσταση, που προτείνουν οι Σοσιαλδημοκράτες. Η κοινωνικά δίκαιη μετάβαση, μας διαφοροποιεί από τους άλλους». Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Φρανσουά Ολάντ, υποστηρίζει ότι «οι περιβαλλοντολόγοι, αν και τους σέβομαι, δεν μπορούν να γίνουν το πλειοψηφικό τμήμα της κεντροαριστεράς γιατί ακριβώς τους λείπει ένας ισχυρός δεσμός με τους μισθωτούς και τους εργαζόμενους που θέλουν θέσεις εργασίας, μισθούς και ισχυρές δημόσιες υπηρεσίες».

Ο μεσαίος δρόμος

 Φυσικά, λέει ο Ολάντ, το σοσιαλδημοκρατικό στοίχημα δεν θα μπορούσε να είναι μια ριζική στροφή που θα οδηγεί στην από-ανάπτυξη. «Δεν θα μπορέσουμε να  προσεγγίσουμε τις λαϊκές τάξεις αν αυτό που τους προτείνουμε είναι η από-ανάπτυξη», σημειώνει  ο Ολάντ. «Δεν μπορούμε να τους ζητήσουμε να υιοθετήσουν ένα μοντέλο, ακόμη κι αν είναι επιθυμητό, που θα τους κάνει να ζήσουν με πρόσθετη λιτότητα».

Η ανακάλυψη του μεσαίου δρόμου είναι άλλωστε η ιστορία της σοσιαλδημοκρατίας. «Η προσπάθειά της σοσιαλδημοκρατίας για πρόοδο μέσω μιας  μετριοπαθούς μεταρρυθμιστικής πολιτικής είναι ουσιαστικό μέρος της σημερινής ευρωπαϊκής οικοδόμησης. Ετσι κέρδισε ο Σολτς στην Ευρώπη και ο Τζο Μπάιντεν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού», γράφει η ισπανική El Pais σε ανάλυσή της για την πορεία της σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη.

Εύθραυστες νίκες

Η ισπανική εφημερίδα εκτιμά πάντως ότι είναι πρόωρο να θεωρηθεί η νίκη του Σολτς ως σαφής απόδειξη μιας ιδεολογικής, νικηφόρας πορείας της σοσιαλδημοκρατίας. Σε πολλές περιπτώσεις, οι νίκες της κεντροαριστεράς είναι εύθραυστες και διαμορφώνουν περίπλοκες συνθήκες διακυβέρνησης. Σε σημαντικές χώρες όπως η Γαλλία και η Ολλανδία ή σχεδόν σε ολόκληρη την ανατολική Ευρώπη, η σοσιαλδημοκρατική οικογένεια αντιμετωπίζει τεράστιες δυσκολίες.

Τα κυβερνώντα σοσιαλιστικά κόμματα στην Πορτογαλία και τη Σουηδία θα έχουν ν` αντιμετωπίσουν δύσκολες εκλογικές αναμετρήσεις το 2022.

Ταυτόχρονα, σε κάποιες σκανδιναβικές χώρες, όπως η Σουηδία και η Δανία, τα κυβερνώντα Σοσιαλδημοκρατικά κόμματα έχουν επανεξετάσει την ιδεολογία τους, «ενστερνιζόμενα μέτρα υπέρ του νόμου και της τάξης, ενάντια στην μετανάστευση και την κοινωνική ένταξη», γράφει η Tagesschau. Όπως λέει η γερμανική εφημερίδα, «το SPD και ο Ολαφ Σολτς κοιτάζουν προς τη Σκανδιναβία με πολύ εκνευρισμό »…