Έπειτα από πέντε μήνες διακοπής οι διαπραγματευτές για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν συνεδριάζουν και πάλι σήμερα στη Βιέννη, όμως η ατμόσφαιρα είναι τεταμένη και οι αναλυτές δεν είναι πολύ αισιόδοξοι για το ενδεχόμενο να διασωθεί η διεθνής συμφωνία του 2015.

Οι διαπραγματευτές είχαν διακόψει τις συνομιλίες τον Ιούνιο σε θετική ατμόσφαιρα και είχαν δηλώσει ότι βρίσκονται «κοντά σε μια συμφωνία», όμως η εκλογή του νέου, υπερσυντηρητικού προέδρου του Ιράν Εμπραχίμ Ραϊσί άλλαξε τα δεδομένα.

Επί μήνες το Ιράν αγνοούσε τις εκκλήσεις των Δυτικών να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, συνεχίζοντας να εξελίσσει το πυρηνικό του πρόγραμμα.

Οι συζητήσεις επαναλαμβάνονται τελικά, αλλά όχι με τους καλύτερους οιωνούς.

Πριν από την άφιξή του στην Αυστρία ο Αμερικανός απεσταλμένος Ρομπ Μάλεϊ είχε σχολιάσει ότι οι πρόσφατες ενέργειες του Ιράν «δεν προμηνύουν καλά».

Και πρόσθεσε: «Αν καθυστερούν τις διαπραγματεύσεις ενώ παράλληλα επιταχύνουν τους ρυθμούς του πυρηνικού τους προγράμματος τότε φυσικά δεν είμαστε διατεθειμένοι να μείνουμε με τα χέρια σταυρωμένα».

«Επικίνδυνη κατάσταση»

Από την αρχή του έτους το Ιράν έχει ξεπεράσει πολλές κόκκινες γραμμές, αυξάνοντας το ποσοστό εμπλουτισμού ουρανίου σε πρωτόγνωρα επίπεδα και περιορίζοντας την πρόσβαση των επιθεωρητών της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ).

Ο Ραφαέλ Γκρόσι επικεφαλής της IAEA, που είναι αρμόδια να ελέγχει τον ειρηνικό χαρακτήρα του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, κατήγγειλε την προηγούμενη εβδομάδα, έπειτα από μια σύντομη επίσκεψη στην Τεχεράνη, την απουσία προόδου σε πολλά θέματα που παραμένουν ανοικτά.

Προκειμένου να μην θέσουν σε κίνδυνο την επανάληψη των διαπραγματεύσεων οι Δυτικοί απέφυγαν οποιαδήποτε επικριτική ανακοίνωση στο Συμβούλιο των Κυβερνητών της ΙΑΕΑ, το οποίο ολοκληρώθηκε την Παρασκευή, όμως οι ΗΠΑ απείλησαν να συγκαλέσουν μια έκτακτη συνεδρίαση τον Δεκέμβριο, αν παραμείνει το αδιέξοδο.

«Η άρνηση του Ιράν να καταλήξει σε συμβιβασμό με την ΙΑΕΑ ρίχνει μια σκιά στις επικείμενες συνομιλίες», εκτίμησε ο Χένρι Ρόουμ, ειδικός σε θέματα Ιράν στο Eurasia Group.

«Η κατάσταση καθίσταται ολοένα και πιο εύθραυστη», επεσήμανε η Κέλσι Ντάβενπορτ, ειδική του Arms Control Association σε δηλώσεις της προς τους δημοσιογράφους.

«Αν και ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε την κρίση, οι ιρανικές ενέργειες την παρατείνουν», πρόσθεσε. «Ενεργούν σαν η Ουάσινγκτον να πρόκειται να υποχωρήσει πρώτη, όμως αυτή η πίεση είναι δίκοπο μαχαίρι», το οποίο θα μπορούσε να εξαλείψει κάθε ελπίδα να διασωθεί η συμφωνία του 2015.

Τι προέβλεπε η συμφωνία του 2015

Η συμφωνία του 2015, γνωστή και ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (ΚΟΣΔ), προσέφερε στην Τεχεράνη την μερική άρση των διεθνών κυρώσεων εναντίον της με αντάλλαγμα τη δραστική μείωση του πυρηνικού της προγράμματος, το οποίο τέθηκε υπό τον αυστηρό έλεγχο του ΟΗΕ.

Όμως οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν μονομερώς από τη συμφωνία το 2018 επί προεδρίας Τραμπ και επανέφεραν τις κυρώσεις.

Αντιδρώντας, το Ιράν προοδευτικά εγκατέλειψε κάποιες από τις δεσμεύσεις του που απέρρεαν από τη συμφωνία.

Το συγκρότημα Κάραζ, κοντά στην Τεχεράνη, όπου βρίσκεται ένα εργοστάσιο παρασκευής εξαρτημάτων μηχανών φυγοκέντρησης, ανησυχεί ιδιαίτερα την ΙΑΕΑ η οποία δεν έχει πρόσβαση εκεί από τον Ιούνιο έπειτα από μια επίθεση, την οποία το Ιράν απέδωσε στο Ισραήλ.

«Τα κενά στην παρακολούθηση τροφοδοτούν τις εικασίες για την ύπαρξη ενός μυστικού προγράμματος της Τεχεράνης» για την κατασκευή ατομικής βόμβας «είτε υπάρχουν αποδείξεις για αυτό είτε όχι» και υπονομεύουν την εμπιστοσύνη, προειδοποίησε η Ντάβενπορτ.

Οι διαπραγματεύσεις στη Βιέννη διεξάγονται στο μέγαρο Κόμπουργκ, εκεί όπου είχε συναφθεί η συμφωνία του 2015. Η έναρξη των συνομιλιών θα γίνει περίπου στις 14:00 τοπική ώρα, σύμφωνα με διπλωματική πηγή.

Απέναντι στη μεγάλη ιρανική αντιπροσωπεία θα βρίσκονται διπλωμάτες των χωρών που έχουν υπογράψει τη συμφωνία – Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία και Κίνα--, ενώ οι ΗΠΑ θα συμμετάσχουν στις συνομιλίες εμμέσως.

Στην εξίσωση πρέπει να ληφθεί υπόψη και το Ισραήλ, το οποίο δεν συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις. Όμως ο υπουργός Εξωτερικών της χώρας, ο Γιαΐρ Λαπίντ, αναμένεται σήμερα στην Ευρώπη ελπίζοντας να αλλάξει τη στάση της Βρετανίας και της Γαλλίας.

Υπ' αριθμόν ένα εχθρός του Ιράν, το Ισραήλ δήλωσε «ανήσυχο από την πρόθεση να αρθούν οι κυρώσεις με αντάλλαγμα ανεπαρκείς περιορισμούς στο πυρηνικό πρόγραμμα».