Του Μιχάλη Ψύλου
«Η Αμερική επέστρεψε»! Αυτό το μήνυμα θέλησε να στείλει ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν φθάνοντας στη Ρώμη για τη σύνοδο των G20 και σκορπώντας απλόχερα ευχαριστίες : «Ευχαριστώ. Είναι ωραίο να είμαι και πάλι εδώ», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν στον Πάπα Φραγκίσκο, ανάμεσα σε θερμές χειραψίες και χαμόγελα. «Ευχαριστώ», επανέλαβε στον Ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι: «Κάνεις εξαιρετική δουλειά. Πρέπει να δείξουμε ότι οι δημοκρατίες μπορούν να λειτουργήσουν και ότι μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα νέο οικονομικό μοντέλο. Και αυτό το κάνεις» είπε ο Μπάιντεν στον Ντράγκι.
«Σε μια συνάντηση που εδραίωσε τον Ιταλό πρωθυπουργό ως βασικό συνομιλητή της Ουάσιγκτον στην Ευρώπη», σύμφωνα με την La Repubblica. «Ευχαριστώ», είπε όμως ο Αμερικανός πρόεδρος και στον Γάλλο ομόλογό του, Εμμανουέλ Μακρόν , που δεν τράβηξε το σχοινί στις γαλλο-αμερικανικές σχέσεις μετά την «κρίση των υποβρυχίων».
Ο Μπάιντεν δεν δίστασε μάλιστα να κάνει αυτοκριτική, λέγοντας στον Μακρόν ότι ήταν «αδέξιος», ο τρόπος με τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες ακύρωσαν ουσιαστικά τη συμφωνία πώλησης των γαλλικών υποβρυχίων στην Αυστραλία. «Είχα την εντύπωση ότι η Γαλλία είχε ενημερωθεί από πριν, το ορκίζομαι στον Θεό», είπε ο Μπάιντεν στον Γάλλο πρόεδρο. «Και η παραδοχή ενός λάθους από έναν πρόεδρο που έχει εμπειρία δεκαετιών στην εξωτερική πολιτική ήταν αρκετή, για να κλείσει το θέμα», γράφει η Corriere della Sera. «Τα ξεκαθαρίσαμε όλα», απάντησε με χαμόγελα ο Μακρόν, προσθέτοντας πάντως ότι «η εμπιστοσύνη είναι σαν την αγάπη: οι διαβεβαιώσεις είναι καλές, τα γεγονότα όμως είναι καλύτερα».
Παραπάνω από εμφανής ήταν λοιπόν η διπλωματική προσπάθεια του Μπάιντεν για να δείξει ότι «America is back» , ότι η Αμερική χρειάζεται τη φιλία της Ευρώπης. Στους τέσσερις μήνες από το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό ως πρόεδρος, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι είδαν τη δημοτικότητα του Μπάιντεν να μειώνεται στο εσωτερικό, οι διαφωνίες στο ίδιο το Δημοκρατικό κόμμα να κλονίζουν την φιλόδοξη ατζέντα του για τις δημόσιες δαπάνες και το κλίμα, αλλά και η χαοτική αποχώρηση από το Αφγανιστάν, να θέτει σε αμφισβήτηση το διεθνές όραμά του Αμερικανού προέδρου. Αλλωστε , ο Μπάιντεν γνωρίζει καλά πώς η Ευρώπη είχε καεί από τον τέως πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και πρέπει τώρα να δείξει ότι ενδιαφέρεται για την επανέναρξη της διατλαντικής συμμαχίας.
Σε μια περίοδο μάλιστα που ο Μπάιντεν είχε μεγάλες δυσκολίες για να εγκριθεί περικομμένη κατά το ήμισυ η φιλόδοξη ατζέντα του στο Κογκρέσο-καθώς αντιδρούσαν ακόμη και μέλη του ίδιου του Δημοκρατικού κόμματος. Και την ίδια ώρα να βλέπει πίσω του και τη σκιά του Ντόναλντ Τραμπ , που δεν έχει εγκαταλείψει τις προσπάθειες για να θέσει ξανά υποψηφιότητα για την Προεδρία στις εκλογές του 2024. «Ο Μπάιντεν δεν μπορεί να παραβλέπει τις προκλήσεις στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών και ακόμη και στη Ρώμη, εξηγεί ο εκπρόσωπός του, θα είναι συνεχώς στο τηλέφωνο για να επιλύσει τη διελκυστίνδα στο Κογκρέσο».
Η απουσία Σι και Πούτιν
Έτσι ξεκίνησε η σύνοδος των 20 ισχυρότερων χωρών του κόσμου, στην Αιώνια Πόλη. Με δύο σημαντικές απουσίες πάντως: των προέδρων της Κίνας και της Ρωσίας, Σι Τζιπίνγκ και Βλαντιμίρ Πούτιν, που θα μιλήσουν διαδικτυακά. Οσο και αν σύμβουλος του Μπάιντεν, Τζέικ Σάλιβαν, είπε ότι « η απουσία του Σι και του Πούτιν δεν αποτελεί εμπόδιο, αλλά μια ευκαιρία να αποδειχθεί ότι οι δυτικές δημοκρατίες ξέρουν πώς να συνεργάζονται για να αντιμετωπίσουν τις παγκόσμιες προκλήσεις».
Αναμφίβολα όμως, η απουσία του Πούτιν και του Σι από το G20 προβληματίζει τους περισσότερους αναλυτές καθώς δείχνει ότι όλο και περισσότερο ο πλανήτης βαδίζει προς τη διαμόρφωση δύο «στρατοπέδων»: Το Δυτικό και το Σινο-Ρωσικό. Μια πλευρά της διάσπασης αυτής είδαμε πρόσφατα στο θέμα του Αφγανιστάν, όταν Ρώσοι, Κινέζοι, Πακιστανοί και Ιρανοί (δηλαδή οι απόντες στη Ρώμη) συγκεντρώθηκαν στη Μόσχα σε μια σύνοδο κορυφής για την υιοθέτηση κοινής στάσης.
«Είναι ένας κόσμος σε σύγχυση», γράφει εύστοχα η Corriere della Sera. Ενας κόσμος που περιμένει όμως σήμερα από τους G20 συγκεκριμένες λύσεις σε τρία κορυφαία ζητήματα: Την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, την εξάλειψη της πανδημίας και την ενίσχυση της ανάπτυξης.
Οι τρεις στόχοι
Στο κορυφαίο θέμα της κλιματικής κρίσης, για να μην χάνεται κι άλλος χρόνος, είναι κρίσιμο να επιτευχθεί μια αξιόπιστη συμφωνία μεταξύ των 20. Για τον απλούστατο λόγο ότι παράγουν το 75% της παγκόσμιας ρύπανσης. Η φυσική απουσία των ηγετών της Κίνας και της Ρωσίας- δύο χωρών που έχουν ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης στην καταστροφή του περιβάλλοντος, δεν προοιωνίζεται θετικές εξελίξεις στο θέμα της κλιματικής κρίσης. Η Κίνα, ευρισκόμενη στην πρώτη θέση στην παγκόσμια παραγωγή ρύπων, αποδέχθηκε πρόσφατα ένα ανώτατο όριο στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030, αλλά σε ότι αφορά το μηδενικό επίπεδο, έβαλε το στόχο ως το 2060-μια δεκαετία πιο μακριά, δηλαδή.
Στο δεύτερο μεγάλο θέμα-τον πόλεμο κατά της πανδημίας- βλέπουμε ότι μπορεί να διεξάγεται γενικά με επιτυχία στις αναπτυγμένες χώρες, αλλά τα εμβόλια δεν έχουν φτάσει ακόμη με επάρκεια στον φτωχό Νότο, γεγονός που καθιστά αμφίβολη την τελική νίκη. Η πρόβλεψη είναι σήμερα ότι μέχρι τα μέσα του 2022, το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού θα έχει εμβολιαστεί. Καλό ποσοστό, αλλά δεν σημαίνει κάτι για τον Παγκόσμιο Νότο. Ο Covid, ο οποίος έχει σκοτώσει 5,2 εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο όπου υπάρχουν στατιστικά στοιχεία, μπορεί να καταπολεμηθεί αποτελεσματικά και περαιτέρω μόνο με τη μεταφορά των απαραίτητων εμβολίων και υποδομών στις φτωχότερες χώρες που δεν τα διαθέτουν. Διαφορετικά ο ιός θα επιβιώσει, θα μεταλλάσσεται και αργά ή γρήγορα θα ξαναχτυπήσει.
Η καταπολέμηση του Covid σημαίνει επίσης οικονομική ανάπτυξη στην μετά την πανδημία εποχή. Στην μεν Δύση η ανάκαμψη προχωρά με γοργά βήματα, αλλά στις υπερχρεωμένες , αναπτυσσόμενες χώρες, τα προβλήματα εξακολουθούν να συσσωρεύονται. Και εδώ η διεθνής συνεργασία θα έπρεπε να είναι πιο καθοριστική. Η επιβολή της ελάχιστης παγκόσμιας φορολογίας μέχρι το τέλος του επόμενου έτους, σίγουρα θα βοηθήσει. Αλλά ίσως να μην είναι αρκετή…
