Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Ένας …δεινόσαυρος, ο «Φράνκι», θα υποδεχτεί την Κυριακή στη Γλασκώβη, τους δεκάδες αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων, που θα μετάσχουν στην εναρκτήρια εκδήλωση της διεθνούς συνόδου του ΟΗΕ για την κλιματική κρίση.
«Μην επιλέγεις την εξαφάνιση», είναι το μήνυμα που εμπιστεύτηκε στον Φράνκι τον δεινόσαυρο ως μασκότ ο ΟΗΕ, για να ευαισθητοποιήσει πολιτικούς ηγέτες, διπλωμάτες, αλλά και τους πολίτες όλου του πλανήτη για τους κινδύνους της κλιματικής κρίσης. Ο συνειρμός απλός: Όπως εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι πριν εκατομμύρια χρόνια, τον ίδιο κίνδυνο διατρέχουν όλα τα όντα στη Γη, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη και της καταστροφής του περιβάλλοντος.
Ο «Φράνκι», σε ένα βίντεο διάρκειας δυόμισι λεπτών, εμφανίζεται να παίρνει τον λόγο στο φόρουμ του ΟΗΕ για να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την επαπειλούμενη εξαφάνιση του ανθρώπινου γένους εάν δεν αλλάξει πορεία στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. «Το να κινδυνεύεις με εξαφάνιση είναι κακό. Το να προκαλείς τη δική σου εξαφάνιση είναι το πιο γελοίο πράγμα που έχω ακούσει ποτέ εδώ και 70 εκατομμύρια χρόνια», λέει ο Φράνκι, προσθέτοντας : «Εμείς, τουλάχιστον εξαφανιστήκαμε από έναν αστεροειδή, ενώ εσείς;»
Ο «Φράνκι» έχει μάλιστα και ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα με τίτλο : «Δεν μπορούμε πια να αγνοήσουμε το #ClimateChange», καλώντας τις κυβερνήσεις να πάρουν επιτέλους στα σοβαρά την υπόθεση.
Μπορεί να σωθεί ο πλανήτης;
Η COP26 (η 26η «Διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή) ξεκινά την Κυριακή στη Γλασκώβη με τη συμμετοχή 20.000 ανθρώπων -πολιτικών, ειδικών, ακτιβιστών και κάθε λογής ενδιαφερομένων για την κλιματική αλλαγή. Στη διάσκεψη θα παραστούν και θα μιλήσουν ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, όπως και ο Πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι -οι ηγέτες των χωρών που βρίσκονται στη δεύτερη και την τρίτη θέση σε ό,τι αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στον κόσμο. Θα απουσιάζουν όμως ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζιπινγκ, η χώρα του οποίου ευθύνεται μακράν για τη μεγαλύτερη εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και ο Ρώσος ομόλογός του, Βλαντιμίρ Πούτιν -του τέταρτου «υπεύθυνου».
Στις 13 ημέρες που θα διαρκέσει η σύνοδος, θα πραγματοποιηθούν περισσότερες από 100 εκδηλώσεις, συζητήσεις και συνεδριάσεις που θα καλύψουν κάθε πτυχή της κλιματικής κρίσης, με έναν κεντρικό στόχο:
Να φανεί αν λειτουργεί η Συμφωνία του Παρισιού του 2015 για το κλίμα, την οποία ο τότε Γάλλος Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ χαρακτήρισε ως «την πιο όμορφη και ειρηνική από όλες τις επαναστάσεις» - συγκεκριμένα «η επανάσταση για την προστασία του κλίματος».
Στο Παρίσι, πριν από έξι χρόνια, τα 196 κράτη που υπέγραψαν τη Σύμβαση Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή αποφάσισαν ότι τα εθνικά τους σχέδια για το κλίμα, γνωστά στην τεχνική ορολογία ως NDCs (National Determined Contributions), θα πρέπει να επανεξετάζονται και να βελτιώνονται κάθε πέντε χρόνια. Η σύνοδος κορυφής στη Γλασκώβη έπρεπε να πραγματοποιηθεί πέρυσι, αλλά αναβλήθηκε για το 2021 λόγω της πανδημίας, καθώς ο κίνδυνος μόλυνσης σε μια διεθνή εκδήλωση με περισσότερους από 20.000 συμμετέχοντες, ήταν πολύ μεγάλος.
Το 2015 τα κράτη δεσμεύτηκαν να περιορίσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 1,5 έως δύο βαθμούς Κελσίου. Ο πιο πρόσφατος απολογισμός του ΟΗΕ είναι όμως αρκετά απογοητευτικός. Το περιβαλλοντικό πρόγραμμα Unep υπολόγισε ότι τα υπάρχοντα σχέδια μείωσης του CO2 μπορούν να συμβάλουν στον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη μόνο κατά 2,7 βαθμούς Κελσίου. Αυτό σημαίνει ότι ο στόχος των 1,5 έως δύο βαθμών δεν μπορεί να πιαστεί.
Σοβαρές συνέπειες
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η αποτυχία αυτή έχει ήδη σοβαρές συνέπειες, καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται πιο συχνά και πιο βίαια και τα όρια ανατροπής του κλιματικού συστήματος θα μπορούσαν να ξεπεραστούν αμετάκλητα.
Η έκθεση της Unep δείχνει ότι οι κυβερνήσεις δεν χρησιμοποίησαν τα αναγκαία μέτρα για να πλησιάσουν ουσιαστικά τους στόχους που συμφωνήθηκαν ομόφωνα το 2015. Μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου, 120 από τις 196 χώρες είχαν υποβάλει νέα σχέδια για το κλίμα για το 2030. Αλλά όλα μαζί τα σχέδια αυτά, απλά μειώνουν τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου μόνο κατά 7,5 % σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεσμεύσεις. Προκειμένου να πιαστεί ο στόχος των 1,5 βαθμών Κελσίου θα έπρεπε να μειωθούν κατά 55% σύμφωνα με την Unep.
Περίπου 60 δισεκατομμύρια τόνοι αερίων του θερμοκηπίου εκπέμπονται παγκοσμίως κάθε χρόνο. Για να μειωθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 1,5 βαθμούς, οι ετήσιες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου θα έπρεπε να είναι 28 δισεκατομμύρια τόνοι ισοδύναμου CO2.
Λειψή χρηματοδότηση του Νότου
Η ανάλυση της οργάνωσης του ΟΗΕ έδειξε ότι πολλές κυβερνήσεις προφανώς δεν έχουν κατανοήσει τη σοβαρότητα της κατάστασης. Σχεδόν το ένα πέμπτο των χωρών που είχαν υπογράψει τη συμφωνία του Παρισιού, δεν επιθυμούν να μειώσουν περαιτέρω τις εκπομπές σε σύγκριση με τα προηγούμενα σχέδιά τους.
Το δεύτερο μεγάλο ζήτημα στη Γλασκώβη είναι η χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Οι βιομηχανικές χώρες είχαν υποσχεθεί στις αναπτυσσόμενες χώρες από το 2009, στη σύνοδο της Κοπεγχάγης, ότι θα παρέχουν 100 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως από το 2020 και μετά για να προωθήσουν τις καθαρές μορφές ενέργειας. Δυστυχώς, τα αποτελέσματα δεν είναι και τόσο ρόδινα ούτε εδώ. Αξιόπιστα στοιχεία είναι διαθέσιμα μόνο για το 2019, όταν συγκεντρώθηκαν περίπου 80 δισεκατομμύρια. Όσοι γνωρίζουν το θέμα εκτιμούν ότι ο στόχος δεν επιτεύχθηκε το 2020 και τα πράγματα φαίνονται ζοφερά και για το 2021 και το 2022. «Ένα μεγάλο ποσοστό διανέμεται με τη μορφή δανείων (70% σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ που δημοσιεύθηκε στα μέσα Σεπτεμβρίου) σε χώρες που ήδη αντιμετωπίζουν τεράστια αύξηση των χρεών τους, λόγω της πανδημίας». Τα περισσότερα κονδύλια κατευθύνονται επίσης σε έργα μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου και πολύ λιγότερο σε προγράμματα αντιμετώπισης των πραγματικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, όταν η συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα απαιτούσε μια ισορροπία μεταξύ των δύο.
Η Ορόρ Ματιέ, Περιφερειακή Διευθύντρια τής Ανθρωπιστικής οργάνωσης Oxfam στη Δυτική Αφρική, βλέπει σε αυτό «μια απροθυμία από την πλευρά των πλούσιων και βιομηχανικών χωρών να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να επιδείξουν αλληλεγγύη».
Στη Γλασκώβη προγραμματίζονται πολυάριθμες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας. Ένα αντισυνέδριο ξεκινά στο Πανεπιστήμιο της πόλης αυτό το Σαββατοκύριακο και ένα συνέδριο νεολαίας στο έτερο πανεπιστήμιο, το Στραθκλάιντ.
Η οργάνωση «Παρασκευές για το μέλλον», προγραμματίζει στις 5 Νοεμβρίου μια μεγάλη διαδήλωση στην οποία θέλει να λάβει μέρος και η Γκρέτα Τούνμπεργκ. Στην έκκληση που απευθύνει στο Twitter, η Γκρέτα λέει ότι «κλιματική δικαιοσύνη σημαίνει επίσης κοινωνική δικαιοσύνη και ότι κανείς δεν μένει πίσω».
