Του Θεοδώρου Τσακίρη*
Η υπογραφή την Πέμπτη 14 Οκτωβρίου του ελληνοαιγυπτιακού Μνημονίου Κατανόησης (Memorandum of Understanding- MoU) για την αμφίδρομη διασύνδεση των ηλεκτρικών δικτύων μεταφοράς των δύο χωρών σηματοδοτεί την περαιτέρω εμβάθυνση του «άξονα» Αθηνών-Καΐρου σε στρατηγικό επίπεδο, που έρχεται σε συνέχεια της υπογραφής συμφωνίας για τη μερική οριοθέτηση ΑΟΖ τον Αύγουστο του 2020 και τη σύμπραξη των δύο κρατών στη δημιουργία του East Med Gas Forum (Φόρουμ Φυσικού Αερίου Ανατολικής Μεσογείου) τον επόμενο μήνα.
Η σημασία της υπογραφής αυτού του ΜοU είχε υπογραμμιστεί από τον ίδιο τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και μάλιστα με δημόσια τοποθέτησή του κατά τη συνάντησή του με τον Αιγύπτιο πρόεδρο, Abdel Fattah el-Sissi, στο πλαίσιο της επίσημης επίσκεψής του στο Κάιρο τον περασμένο Ιούνιο.
Τα ελληνικά και αιγυπτιακά συμφέροντα συγκλίνουν ολοένα και περισσότερο σε μια σειρά από κρίσιμα γεωπολιτικά ζητήματα, από τη Λιβύη και τη Συρία έως το πλαίσιο λύσης του Κυπριακού και του Παλαιστινιακού Ζητήματος.
Κοινός παρονομαστής αυτής της γεωπολιτικής δυναμικής είναι η παρόμοια αντίληψη κινδύνου που θέτει για ολόκληρη την περιοχή ο ερντογανικος ιμπεριαλισμός, λαμβάνοντας βέβαια υπόψη ότι απειλεί διαφορετικές πτυχές των ζωτικών συμφερόντων των δύο χώρων.
Για την Ελλάδα, η απειλή στρέφεται κατά της εδαφικής μας ακεραιότητας και ανεξαρτησίας. Για την Αίγυπτο, η απειλή στρέφεται εναντίον του καθεστώτος Σίσι, που αισθάνεται να περικυκλώνεται από τις τουρκικές στρατιωτικές βάσεις, τόσο τις υφιστάμενες (Ανατολική Λιβύη, Σομαλία) όσο και τις επιδιωκόμενες (Σουδάν).
Και οι δύο χώρες βλέπουν επίσης τον ρόλο της Γαλλίας στην Ανατολική Μεσόγειο ως «παραγωγό» ασφάλειας και αναπτύσσουν -ιδίως στο αμυντικό επίπεδο- προνομιακές σχέσεις με το Παρίσι, επιλέγοντας προηγμένα γαλλικά εξοπλιστικά συστήματα για το Πολεμικό Ναυτικό και την Πολεμική Αεροπορία τους.
Και στο ενεργειακό επίπεδο οι δύο χώρες επίσης παρουσιάζουν στρατηγικές συγκλίσεις. Παρά το γεγονός ότι η Αίγυπτος αποτελεί με διαφορά τον μεγαλύτερο καταναλωτή, παραγωγό και διαμετακομιστή φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, την ίδια στιγμή αναπτύσσει μια στρατηγική ταχείας ενεργειακής μετάβασης που βασίζεται σε έναν ισορροπημένο συνδυασμό μεταξύ ΑΠΕ στοχαστικής παραγωγής με έμφαση στην ηλιακή ενέργεια και βασικών μονάδων παραγωγής (basic load factors) με έμφαση στο πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρισμού, δυναμικότητας 4,8 GW, που θα τεθεί σταδιακά σε λειτουργία κοντά στην Αλεξάνδρεια μετά την περίοδο 2026-2027. Παράλληλα, η Αίγυπτος σχεδιάζει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα για την παραγωγή αμμωνίας και πρασίνου υδρογόνου εκμεταλλευόμενη το τεράστιο ηλιακό της δυναμικό.
Η σχεδιαζόμενη ηλεκτρική διασύνδεση αλλά και ο σχεδιασμός για άλλες κοινές ενεργειακές υποδομές σε επίπεδο φυσικού αερίου και μελλοντικά υδρογόνου πλαισιώνουν αποτελεσματικά αυτό το δυναμικό πλαίσιο συνεργασίας, δημιουργώντας επιπρόσθετες συνέργειες που πολλαπλασιάζουν την κρίσιμη μάζα γεωπολιτικών συμφερόντων τα οποία θεμελιώνουν την ελληνοαιγυπτιακή στρατηγική σχέση, περιορίζοντας τις δυνατότητες της Τουρκίας. Ο δρόμος για την υλοποίηση τέτοιων μεγάλων δομικών έργων υποδομής είναι μακρύς, αλλά όχι αδύνατος. Αντιθέτως, ιδίως στο επίπεδο των ηλεκτρικών διασυνδέσεων η τεχνολογική πρόοδος επιτρέπει την πόντιση καλωδίων σε πολύ μεγάλα βάθη, ακόμη και τριπλάσια αυτών που θα διατρέχει η διασύνδεση Αττικής-Κρήτης. Επιπροσθέτως τόσο ο Διαχειριστής του Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ελλάδας (ΑΔΜΗΕ) όσο και ο Διαχειριστής του Συστήματος Μεταφοράς της Αιγύπτου (EETC) διαθέτουν πλέον μεγάλη και διεθνώς αναγνωρισμένη εμπειρία στην κατασκευή εναέριων και υποθαλάσσιων καλωδίων υπερυψηλής τάσης 500KV, κάτι που θα διευκολύνει την εν γένει προώθηση του έργου της διασύνδεσης, ασχέτως του όποιου σχήματος επιλεγεί για την υλοποίηση της διασύνδεσης.
Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, αλλά μπορούμε να ατενίζουμε την εξέλιξη και του ετέρου ημίσεος με συγκρατημένη αισιοδοξία.
* Ο Δρ. Θεόδωρος Τσακίρης, είναι αναπληρωτής καθηγητής Γεωπολιτικής & Ενεργειακής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.
