Tου Μιχάλη Ψύλου
Ηταν η 11η και μάλλον τελευταία επίσημη επίσκεψη της Ανγκελα Μέρκελ ως καγκελαρίου στην Τουρκία και ο Πρόεδρος Ερντογάν φρόντισε να την αποζημιώσει: Την υποδέχτηκε συμβολικά στο περίφημο παλάτι Χούμπερ, στα Θεραπειά της Κωνσταντινούπολης, στις ακτές του Βοσπόρου. Ένα παλάτι κατασκευασμένο τον 19ο αιώνα για λογαριασμό του Γερμανού εμπόρου όπλων ,Αουγκούστ Χούμπερ, που τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται ως θερινή προεδρική κατοικία από τον Ερντογάν.
Η ατμόσφαιρα στην αποχαιρετιστήρια συνάντηση των δύο ηγετών ήταν παραπάνω από φιλική. Ο Τούρκος πρόεδρος χαρακτήρισε δύο φορές την Μέρκελ «αγαπητή φίλη» και η απερχόμενη καγκελάριος έκανε λόγο για «τον πιο σημαντικό σύμμαχο», όπως έγραψε η γερμανική Die Welt.
Στη συνέντευξη Τύπου που έδωσαν οι δυο ηγέτες , η Μέρκελ ,μάλλον απολογητικά, είπε ότι «κάποιες φορές ήμουν επικριτική για τις εξελίξεις που παρακολουθούσαμε στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ατομικών ελευθεριών». Διαβεβαίωσε όμως ότι «η σχέση της Τουρκίας με τη Γερμανία θα συνεχιστεί, με τις καλές και τις κακές όψεις της».
Η καγκελάριος είπε βέβαια ότι «μερικές φορές έχουμε πολύ διαφορετικές απόψεις ως προς το πότε ισχύει η κατηγορία για τρομοκρατία», με τον Ερντογάν να απαντά ότι «η δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη στην Τουρκία»!
Ο Τούρκος πρόεδρος δεν έκρυψε όμως την ανησυχία του για τη στάση που θα κρατήσει η νέα Γερμανική κυβέρνηση, γνωρίζοντας ότι οι Πράσινοι -που αναμένεται να αναλάβουν το υπουργείο Εξωτερικών- επικρίνουν συχνά πυκνά την Αγκυρα για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των πολιτικών ελευθεριών.
Ο Ερντογάν δεν δίστασε όμως -παρουσία της Μέρκελ -να ασκήσει κριτική κατά της Ελλάδας ότι «απωθεί τους μετανάστες, σε αντίθεση με την Τουρκία που τους φιλοξενεί». Θα περίμενε κανείς βέβαια, ότι η Γερμανίδα καγκελάριος θα αντιδρούσε ,έστω και διπλωματικά, όταν θίγεται ένας ευρωπαίος εταίρος-όπως η Ελλάδα, Φευ! Ουδεμία αντίδραση. Επόμενη ερώτηση…
Το σημαντικότερο στήριγμα του Ερντογάν
Όχι φυσικά ότι περιμέναμε κάτι περισσότερο από την απερχόμενη καγκελάριο. «Σηματικότερο στήριγμα του Ερντογάν στη Δύση» ,χαρακτήρισε η Deutsche Welle την Ανγκελα Μέρκελ. Την ώρα που το καθεστώς Ερντογάν παραβίαζε επανειλημμένα το διεθνές δίκαιο και τα νόμιμα δικαιώματα δύο χωρών μελών της ΕΕ- της Ελλάδας και της Κύπρου-η Γερμανίδα καγκελάριος έδινε μάχη στις συνόδους κορυφής για να μην επιβληθούν κυρώσεις στην Αγκυρα. Πρωτοστατώντας να ανατεθεί από την ΕΕ «υπεργολαβικά η ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου σε έναν ηγέτη που κυβερνά αυταρχικά, τον πρόεδρο Ερντογάν», έγραφε η Deutsche Welle. Όταν μάλιστα, ο Τούρκος πρόεδρος έχει δείξει επανειλημμένα ότι δεν διστάζει να «εργαλειοποιεί» το Προσφυγικό για να εκβιάζει την ΕΕ και να συνεχίζει ανενόχλητος την προκλητική πολιτική του στο Αιγαίο και την Μεσόγειο. «Η Άνγκελα Μέρκελ έχει ωστόσο διαφορετική άποψη. Βλέπει κυρίως τα γερμανικά συμφέρονται στην οικονομική συνεργασία με την Τουρκία, αλλά και τον αμφιλεγόμενο ρόλο της Άγκυρας ως διαχειριστή προσφυγικών ροών. Ο Ταγίπ Ερντογάν γνωρίζει πόσο σημαντικός είναι για τη Δύση. Ακόμα και στο Αφγανιστάν», αναφέρει η DW.
Όπως ξεκαθάρισε άλλωστε η καγκελάριος στην κοινή συνέντευξη Τύπου στο παλάτι Χούμπερ :«Δεν είμαστε εδώ για να δίνουμε ο ένας στον άλλον βαθμούς όπως στο σχολείο, δίνουμε σημασία στη συνεργασία μας», καθώς «παρά τις διαφορετικές οπτικές τους, οι δύο χώρες εξαρτώνται γεωστρατηγικά η μία από την άλλη».
Ο Γκίντερ Ζέφερτ, Πολιτικός επιστήμονας στο ινστιτούτο Stiftung, Wissenschaft und Politik (SWP) για την εξωτερική πολιτική και ασφάλεια, λέει ότι οι Γερμανο-τουρκικές σχέσεις δεν πρόκειται ποτέ να διαταραχτούν: «Υπάρχουν εντατικές οικονομικές και κοινωνικές σχέσεις, ιδίως με τη συμμετοχή πολλών γερμανικών εταιρειών στην Τουρκία. Αυτό το είδος επένδυσης δεν μπορεί να καταστραφεί γρήγορα, είναι μια μακροπρόθεσμη κατάσταση », λέει ο Ζέφερτ. Η Γερμανική πρεσβεία στην Αγκυρα εκτιμά ότι περισσότερες από 7.000 γερμανικές εταιρείες δρουν στην Τουρκία- άμεσα ή μέσω συμμετοχής στο κεφάλαιο τοπικών εταιρειών. Με απλά λόγια, η Γερμανία είναι ο πρώτος ξένος επενδυτής στην Τουρκία.
Θα συνεχιστεί η πολιτική κατευνασμού;
Το ερώτημα είναι αν οι διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις των δύο χωρών θα επηρεαστούν από την συγκρότηση του νέου κυβερνητικού συνασπισμού στο Βερολίνο, υπό τον Ολαφ Σολτς και με τη συμμετοχή των Πρασίνων και των Φιλελευθέρων Δημοκρατών (FDP).Οι Πράσινοι ζητούν μια πιο αυστηρή στάση προς την Τουρκία, ενώ το FDP υποστηρίζει τη συνέχιση του «business as usual» με την Τουρκία, δηλαδή την πρόταξη των οικονομικών και επιχειρηματικών συμφερόντων της Γερμανίας απέναντι στην Αγκυρα. Συνεπώς, για λόγους ισορροπίας ,δεν θα πρέπει να αναμένεται σημαντική αλλαγή στην πολιτική κατευνασμού που ακολουθεί η γερμανική κυβέρνηση απέναντι στην Τουρκία. Στην πολιτική των κομμάτων μετρά άλλωστε και το γεγονός ότι υπάρχουν κάπου τέσσερα εκατομμύρια Τούρκοι μετανάστες στη Γερμανία, οι οποίοι -στην πλειονότητά τους-ψηφίζουν στις γερμανικές εκλογές.
Το Βερολίνο δεν μπορεί όμως παρά να μετρά και τις πολιτικές εξελίξεις στο εσωτερικό της Τουρκίας, καθώς το καθεστώς Ερντογάν εμφανίζει πλέον έντονα σημάδια κατάρρευσης: Μεγάλη πτώση στις δημοσκοπήσεις, μεγάλη λαϊκή δυσαρέσκεια λόγω της αύξησης του πληθωρισμού και της ακρίβειας, αλλά και αβεβαιότητα για την κατάσταση της υγείας του 67χρονου Προέδρου. «Ακόμη και οι πιο ένθερμοι οπαδοί του Ερντογάν , τον αμφισβητούν κυρίως για οικονομικούς λόγους. Το 80% του πληθυσμού χαρακτηρίζει άσχημη την οικονομική κατάσταση είναι άσχημη», λέει ο Εζέρ Σεντσάρ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Metropoll. Για να ανακτήσει την πρωτοβουλία κινήσεων ο Ερντογάν, θα έπρεπε η τουρκική οικονομία να αναπτυχθεί ραγδαία. Στην πραγματικότητα βέβαια, τα μόνα πράγματα που αυξάνονται είναι ο πληθωρισμός και οι… λίρες που χρειάζεται να δώσουν οι πολίτες για να αγοράσουν ευρώ ή δολάρια...
