του Μιχάλη Ψύλου
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν γιόρτασε την περασμένη Πέμπτη τα 69α γενέθλιά του και για να τιμήσουν την περίσταση, πολλά μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναπαρήγαγαν ένα εντυπωσιακό εικονομήνυμα: Ο Ρώσος ηγέτης να περπατά σε ένα λιβάδι έχοντας δίπλα του μια επιβλητική αρκούδα που στέκεται όρθια στα πίσω πόδια της. «Εμπνέει ταινίες, βιβλία, ποιήματα, ειδήσεις, ακόμη και μύθους και θρύλους!», γράφει η λεζάντα στη φωτογραφία που δημοσιεύεται στα κοινωνικά δίκτυα: «Ένας από τους πιο δημοφιλείς παγκόσμιους ηγέτες, ο Πρόεδρος της Ρωσίας το 2000-2008 και από το 2012- …, ο Βλαντιμίρ Πούτιν γιορτάζει τα γενέθλιά του σήμερα! #KeepCalm #Putin69».
Δεν γνωρίζουμε φυσικά πόσοι Ρώσοι ύψωσαν το ποτήρι με τη βότκα για να ευχηθούν στον ηγέτη τους μακροημέρευση, αλλά σίγουρα δεν μπορεί να αφήσει κανέναν αδιάφορο το γεγονός ότι από τα 69 του χρόνια, τα 22 είναι στην ηγεσία της χώρας. Είτε ως Πρόεδρος, είτε ως πρωθυπουργός! Και ο Πούτιν δεν διστάζει να επιδεικνύει την ισχύ του, με κάθε ευκαιρία. Η πιο πρόσφατη; Η παρέμβασή του ότι η Μόσχα είναι έτοιμη να σταθεροποιήσει τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας με όχημα την Gazprom συνέβαλε τα μέγιστα στη σχετική συγκράτηση της φρενίτιδας που έχει καταλάβει τις τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου. Ο Ρώσος Πρόεδρος κατηγόρησε μάλιστα την Ευρωπαϊκή Ένωση για «κακές επιλογές», οι οποίες όπως είπε, προκάλεσαν "σοβαρή ανισορροπία" στην ενεργειακή αγορά της Ευρώπης. Το μήνυμα Πούτιν ήταν σαφές: Το λάθος είναι της Ευρώπης έγκειται στο γεγονός ότι δεν είχε συνάψει αρκετά μακροπρόθεσμα συμβόλαια παράδοσης με τη Μόσχα: «Όλη η πολιτική της ΕΕ ήταν να βγουν από μακροπρόθεσμα συμβόλαια και αυτή η πολιτική αποδείχθηκε λανθασμένη», είπε χαρακτηριστικά. Με δεδομένο ότι η Ευρώπη καλύπτει περίπου το ένα τρίτο των αναγκών της σε φυσικό αέριο από τη Ρωσία, ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρώφ ανέλαβε να δείξει τη διέξοδο: Να τεθεί σε λειτουργία εδώ και τώρα ο αγωγός Nordstream 2: «Οι κινήσεις, τόσο των Ηνωμένων Πολιτειών, όσο και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κατά του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 είναι ο βασικός λόγος της υπάρχουσας κρίσης», τόνισε ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας.
Τα ανταλλάγματα που θέλει η Μόσχα
Είναι σαφές ότι η Μόσχα ζητάει τώρα ανταλλάγματα, πιέζοντας να τεθεί σε λειτουργία ο ρωσο-γερμανικός αγωγός .Ο Ρώσος υπουργός Ενέργειας Αλεξάντερ Νόβακ κατέστησε σαφές πως η έγκριση και πιστοποίηση του υποθαλάσσιου αγωγού Nord Stream 2 μπορεί να οδηγήσει σε υποχώρηση των τιμών του φυσικού αερίου. Η κατασκευή του αγωγού έχει ολοκληρωθεί και ήδη βρίσκεται στο στάδιο των πιλοτικών δοκιμών με φυσικό αέριο, αλλά εκκρεμεί η έγκρισή του από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Βερολίνο, που θα διαρκέσει αρκετούς μήνες. Ο αγωγός πρέπει είναι σύμφωνος με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και η Γερμανία έχει προθεσμία μέχρι τον Ιανουάριο να αποφανθεί, πριν στείλει την υπόθεση για έγκριση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ε.Ε. θα πρέπει να αποφανθεί μέσα σε διάστημα δύο μηνών και …βλέπουμε, με συνέπεια ο Nordstream 2 να μην αποτελέσει τελικά τον καθοριστικό παράγοντα για την μείωση των τιμών του φυσικού αερίου αυτή τη σεζόν.
Η Gazprom ασκεί πάντως πιέσεις για την άμεση λειτουργία του αγωγού.
«Το μήνυμα της Gazprom είναι τώρα πολύ απλό», όπως λέει ο Ρώσος ενεργειακός εμπειρογνώμονας Μιχαήλ Κρουτίτσιν: «Επιλύετε τα διαδικαστικά ζητήματα για τον αγωγό, σας προμηθεύουμε περισσότερο αέριο». Και ο καλύτερος τρόπος είναι να λειτουργήσει άμεσα ο αγωγός Nord Stream 2. «Αυτό όμως λέγεται εκβιασμός», παραδέχεται ο Κρουτίτσιν.
Η Gazprom ανέφερε ότι η παραγωγή φυσικού αερίου το 2021 αναμένεται να ξεπεράσει τα 510 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, επίπεδο που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και μια δεκαετία. Το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων RIA, δημοσίευσε μάλιστα δήλωση του Βιτάλι Μάρκελοφ, αντιπροέδρου της εταιρείας, ότι περιμένει έναν «κρύο» και άρα «καλό για τη Gazprom» χειμώνα.
Αρκετοί Ευρωπαίοι πολιτικοί, κυρίως οι Πράσινοι, επικρίνουν πάντως την ρωσική κρατική εταιρεία για χειραγώγηση των τιμών. Πολλά διακυβεύονται άλλωστε: οι Ευρωπαίοι καταναλωτές ετοιμάζονται να πληρώσουν περισσότερα από ποτέ για τη θέρμανσή τους. Παρά τα όποια κυβερνητικά μέτρα στήριξης.
Γεωπολιτικό τέχνασμα της Gazprom
Είναι αλήθεια πάντως ότι η Gazprom δεν προκάλεσε την έκρηξη των τιμών. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που αυξάνουν το κόστος ενός κυβικού μέτρου φυσικού αερίου. Μετά την πανδημία, η ζήτηση στην Ασία αυξήθηκε κατακόρυφα και οι περισσότερες εξαγωγές υγροποιημένου αερίου κατευθύνονται προς το παρόν εκεί. Επίσης, λόγω του σκληρού περυσινού χειμώνα, αλλά και του πολύ ζεστού καλοκαιριού. οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου στην Ευρώπη είναι περίπου κατά 70% γεμάτες. Εκτός από τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις αγωγών που προτιμά η Gazprom, έχει δημιουργηθεί στην ΕΕ μια ελεύθερη αγορά spot για το φυσικό αέριο, όπου η τιμή ανεβαίνει και πέφτει πολύ γρήγορα, ανάλογα με την προσφορά.
Η Gazprom κερδίζει δισεκατομμύρια δολάρια, προτιμώντας να τροφοδοτεί την Ασία με υγροποιημένο αέριο και να γεμίζει τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης στη Ρωσία. Οι τέσσερις αγωγοί μέσω της Ουκρανίας θα μπορούσαν να διοχετεύσουν υπερδιπλάσιο από το συμφωνηθέν φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Αλλά αυτό είναι ακριβώς αυτό που δεν έκανε η Gazprom μέχρι τώρα και μια υποτιθέμενη εμπορική κίνηση, γίνεται γεωπολιτικό τέχνασμα, λόγω των εχθρικών σχέσεων της Μόσχας με το Κίεβο. Ο Πούτιν διαβεβαιώνει πάντως ότι θα παραδοθεί περισσότερο αέριο μέσω της Ουκρανίας από ό, τι είχε συμφωνηθεί. Κοντός ψαλμός, αλληλούια...
