«Η Πανούκλα», το αριστουργηματικό αφήγημα του Αλμπέρ Καμύ -πιο επίκαιρο από ποτέ, μετά από τη μεγάλη αποδοχή του θεατρόφιλου κοινού, παρατείνεται και θα παίζεται πλέον κάθε Δευτέρα και Τρίτη, στο Θέατρο 104.
Το έργο ανεβαίνειαπό την ομάδα GAFF, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη [Ευμολπιδών 41 -σταθμός μετρό Κεραμεικός].

Ο γιατρός Ριέ, η Πόλη και η Πανούκλα ξετυλίγουν ένα παράλογο χρονικό τρόμου, επιβίωσης κι ανθεκτικότητας. Όλα ξεκινούν όταν αρουραίοι αρχίζουν να βγαίνουν από τους υπονόμους μιας συνηθισμένης πόλης και να πεθαίνουν στους δρόμους της. Η ζωή των ανθρώπωναλλάζει, καθώς ο ιός μεταδίδεται ανεξέλεγκτα από τα ζώα στους ανθρώπους που έρχονται αντιμέτωποι με την αρρώστια, τη μοναξιά, τον φόβο, την τρέλα και τον θάνατο. Ο γιατρός Ριέ δίνει όλες του τις δυνάμεις για να πολεμήσει, όχι μόνο την αρρώστια, αλλά κυρίως την απελπισία.

Η σκηνοθέτης Σοφία Καραγιάννη μίλησε μαζί μας.

«Νομίζω πως δικαίως ο Καμύ θεωρείται ένας σύγχρονος κλασικός και η “Πανούκλα” ένα από τα πιο αλληγορικά κείμενα της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας. Έγραψε το κείμενό του το 1947, γνώρισε τον πόλεμο, την άνοδο του ναζισμού, τις επιπτώσεις του φασισμού, τους εκτοπισμούς, το ολοκαύτωμα. Όλα αυτά τα συγκλονιστικά γεγονότα τα έκρυψε τόσο περίτεχνα σε ένα αφήγημα όπως αυτό της “Πανούκλας” γιατί πίστευε πως αν κάτι σ’ αυτόν τον κόσμο έχει νόημα: είναι ο άνθρωπος. Ήταν μια τεράστια πρόκληση για μένα, που έχω ασχοληθεί αρκετά με τη μεταφορά της λογοτεχνίας στη σκηνή, να δουλέψω πάνω στους συμβολισμούς του Καμύ και να τους δώσω σκηνική ζωή».

«Το κείμενο το είχα επιλέξει πολύ πριν το ξέσπασμα της πανδημίας του Covid-19. Άλλωστε και εμείς την τελευταία δεκαετία περάσαμε δύσκολες “επιδημίες” και εξοντωτικούς ιούς -όπως την οικονομική κρίση, την  άνοδο της ακροδεξιάς, τα ρατσιστικά μορφώματα και τώρα μια καινούργια πανδημία με πολλά θύματα, μέχρι στιγμής. Μας έχουν συμβεί αδιανόητα πράγματα! Και, για άλλη μια φορά, βρεθήκαμε απροετοίμαστοι μπροστά στη “θεομηνία”. Για όλα αυτά τα παράλογα που μας έχουν συμβεί, χρειαζόμαστε απαντήσεις. Δεν είναι τυχαίο πως μέσα στην καραντίνα αυξήθηκαν οι πωλήσεις της “Πανούκλας”. Ο άνθρωπος πάντα θα θέλει να ξέρει γιατί του συμβαίνει μια τέτοια αδικία. Στις πρώτες αναγνώσεις του έργου, ήρθαν οι πρώτες ειδήσεις από την Κίνα, και μας θυμάμαι να λέμε, πως όλο αυτό είναι πολύ μακριά και δεν πρόκειται να μας συμβεί. Με την ίδια λογική που τα τελευταία χρόνια βλέπουμε τους πνιγμένους πρόσφυγες και λέμε πως ούτε αυτό  πρόκειται να μας συμβεί.  Επειδή, λοιπόν, αυτό που συμβαίνει στην πόλη που περιγράφει ο Καμύ, συμβαίνει στον πλανήτη ολόκληρο, παύει να μιλάμε για την ιστορία ενός μικρού πληθυσμού αλλά για την ιστορία του ανθρώπινου είδους. Και η λύση είναι μονόδρομος, απαιτείται αγώνας, επαγρύπνηση, κοινωνική αλληλεγγύη. Υπάρχει ελπίδα στο κείμενο του Καμύ και μια ορμή της ζωής απίστευτη. Αυτό ήθελα να αναδείξω».

«Διάβασα πολλές φορές το κείμενο και έβλεπα μόνο τρία πρόσωπα. Τον γιατρό Ριέ, τον αφηγητή αυτού του χρονικού της επιδημίας, την πόλη και την αρρώστια. Αυτοί είναι και οι τρεις δραματουργικοί άξονες. Ο γιατρός που σηκώνει όλο το βάρος στους ώμους του, η αρρώστια, που μαζί με τον συνεργάτη μου στη δραματουργική επεξεργασία, Μιχάλη Βραζιτούλη, αποφασίσαμε να προσωποποιήσουμε και να βάλουμε την ασθένεια να αντικρύσει κατάματα την επιστήμη και την ανθρώπινη συνείδηση. Τέλος, η Πόλη, με εκπροσώπους από την πολιτική, εκκλησιαστική εξουσία αλλά και τύπους από την καθημερινή ζωή που φέρουν επί σκηνής την αγωνία απέναντι στον τρόμο και τον θάνατο».

«...O Κόσμος των Ανθρώπων είναι πάντα απροετοίμαστος. Στη σιγουριά εμφανίζεται σε όλο της το μεγαλείο η ανθρώπινη βλακεία. Και η βλακεία είναι ανθεκτική. Οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι να ξεχνούν. Όσες φορές κι αν παρελάσω στους δρόμους τους, ξεχνούν, ξανά και ξανά….” ».

«Όπως σας είπα η εργασία με το κείμενο ξεκίνησε προ covid εποχή. Η  πρεμιέρα του έργου αναβλήθηκε δύο φορές, εξαιτίας του γενικού lockdown. Ήταν εύλογο μετά τη βιωμένη εμπειρία της καραντίνας να ξαναδώ την σκηνοθετική φόρμα. Όλοι οι συνεργάτες νιώθαμε περίεργα, κάναμε και κάποιες πρόβες μέσω skype και μιλούσαμε για τους έγκλειστους του Καμύ, την ίδια στιγμή που ήμασταν κι εμείς κλεισμένοι στα σπίτια μας. Αυτό το σκοτάδι που βιώναμε, όμως, έγινε φως για την παράστασή μας. Υπάρχει μαζί με την αγωνία του θανάτου και ελπίδα και χιούμορ και ανθρώπινη τρυφερότητα. Όσο για τους θεατές είχαμε μεγάλη αγωνία. Γεμίσανε το θέατρο από τις πρώτες παραστάσεις. Θεατές όλων των ηλικιών. Και νέα παιδιά -ρώτησα μια παρέα πιτσιρικάδων, φορούσαν μπλούζες Metallica, πώς βρέθηκαν στην παράσταση και μου απάντησαν:  “..αγαπάμε Καμύ”. Υπάρχουν παιδιά που χαιρετούν ναζιστικά, όμως είναι κι αυτά, τα άλλα, που φοράν μπλούζες Metallica και αγαπάνε  Καμύ και αυτά είναι που θ’ αλλάξουν τον κόσμο.  Στην παράσταση, η αρρώστια  σταματάει και οι άνθρωποι ξανά ζουν απλές μέρες και αυτή η προσμονή κάνει τους θεατές να ανασαίνουν λίγο πιο γρήγορα, ακόμη και κάτω από τη μάσκα».

«Το επόμενο κακό, ό,τι κι αν είναι αυτό -ιοί, φωτιές, πλημμύρες- να μην μας βρει απροετοίμαστους. Να μην ξεχάσουμε. Η λήθη είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Δεν πέρασε ούτε χρόνος από την δικαστική απόφαση για τη Χρυσή Αυγή και βλέπουμε παιδιά με κουκούλες να χαιρετούν ναζιστικά και να τραμπουκίζουν. Όχι, δεν πρέπει να πάει χαμένη η θυσία!»

«Η ομάδα Gaff, όπως και όλος ο κόσμος του θεάτρου, βγαίνει μετά από πολύμηνη διακοπή, με μεγάλη χαρά. Η συγκίνησή μας στην πρεμιέρα, που επιτέλους ξαναμπήκαν θεατές στο θέατρο, ήταν απίστευτη. Εύχομαι όλα να πάνε καλά και τίποτα να μην σταματήσει τη λειτουργία των θεάτρων, όπου τηρούνται ευλαβικά όλα τα μέτρα και είναι από τους πιο ασφαλείς χώρους. Μετά την “Πανούκλα”, έρχεται ο Μολιέρος με το “Ο κατά φαντασίαν ασθενής” και επιστρέφουμε στη λογοτεχνία και τη μεταφορά του “…καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς” του Χρόνη Μίσσιου.

Ένα βιβλίο που έχετε αυτή την εποχή στο κομοδίνο σας;

«Στο κομοδίνο, αυτήν την εποχή υπάρχει Μολιέρος και Μίσσιος».

Να κλείσουμε με στίχους ενός αγαπημένου τραγουδιού;

«“Αχ Ρόζα, Ρόζα Ροζαλία/ πάμε μαζί στη συναυλία/ ν’ ανθίσει μ’ όλα τα βιολιά/ μια ροζ μεγάλη βυσσινιά/ στο πρώτο μας φιλί” -εκεί δίπλα στο “συναυλία”,  μπορείς να βάλεις και “θέατρο”».

Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]