Οι εικόνες νεαρών ανθρώπων που κοιμούνται στα παγκάκια του πάρκου στη Σμύρνη, μπροστά από το Πανεπιστήμιο Sakarya, στις θέσεις των φέρι που συνδέουν τις ευρωπαϊκές και ασιατικές ακτές της Κωνσταντινούπολης και άλλες γωνιές της Τουρκίας έκαναν τον γύρο των κοινωνικών δικτύων τις τελευταίες ημέρες. Αποτελούν μέρος μιας διαμαρτυρίας που ξεκίνησε στα μέσα του περασμένου μήνα ενάντια στις δυσκολίες πρόσβασης σε ένα σπίτι ή ένα μέρος σε πανεπιστημιακές κατοικίες σε μια εποχή που τα ενοίκια έχουν εκτοξευθεί μεταξύ 50% και 300% σε σύγκριση με τις τιμές πριν από έναν χρόνο. Περίπου εκατό μαθητές είχαν κρατηθεί, αν και αργότερα αφέθηκαν ελεύθεροι.

«Δημοσιεύσαμε ένα βίντεο στο οποίο φάνηκε ότι αρκετοί μαθητές κοιμόντουσαν σε ένα πάρκο. Την επόμενη μέρα, όταν επρόκειτο να κάνουμε το ίδιο, η αστυνομία το είχε αποκλείσει και είχε αναπτύξει δεκάδες αξιωματικούς και ένα τεθωρακισμένο όχημα. Τους ρωτήσαμε αν το πρόβλημα ήταν ότι 20 φοιτητές κοιμόντουσαν έκω ή οι συνθήκες που μας αναγκάζουν να κοιμηθούμε στο δρόμο », εξηγεί ο Μερτ Μπατούρ ένας από τους εκπροσώπους του κινήματος Barinamiyoruz (Δεν έχουμε κατάλυμα) και φοιτητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο από την Κωνσταντινούπολη. «Το βίντεο είχε μεγάλη απήχηση και στο τέλος η αστυνομία αποχώρησε. Από τότε κοιμόμασταν κάθε βράδυ σε διάφορα πάρκα στην Κωνσταντινούπολη », εξηγεί. Οι διαδηλώσεις έχουν αναπαραχθεί με διαφορετικούς τρόπους σε 24 επαρχίες από τις 81 της χώρας, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών.

Αστρονομικές αυξήσεις

Ο Σεπτέμβριος και ο Οκτώβριος είναι μήνες μεγάλης δραστηριότητας στην τουρκική αγορά ακινήτων. Με το άνοιγμα της σχολικής χρονιάς, φοιτητές και καθηγητές πανεπιστημίου αναζητούν κατάλυμα και οι ιδιοκτήτες τείνουν να εκμεταλλεύονται την αυξημένη ζήτηση για αύξηση των τιμών. Φέτος, ένας συνδυασμός παραγόντων έκανε αυτές τις αυξήσεις να γίνουν αστρονομικές: η εκπαίδευση ήταν για άλλη μια φορά με φυσική παρουσία για πρώτη φορά από την έναρξη της πανδημίας, με την οποία επέστρεψαν εκατομμύρια μαθητές που είχαν επιστρέψει στους τόπους καταγωγής τους. στις μεγάλες πόλεις της χώρας όπως η Κωνσταντινούπολη, η Άγκυρα και η Σμύρνη, όπου βρίσκονται σχεδόν τα μισά από τα 200 πανεπιστήμια της χώρας, εκτός από τα μεγαλύτερα και πιο περιζήτητα. Στην Κωνσταντινούπολη, για παράδειγμα, συγκεντρώνεται ένα εκατομμύριο από τα οκτώ εκατομμύρια που σπουδάζουν στο πανεπιστήμιο στην Τουρκία.

Άλλες χώρες στον κόσμο αντιμετωπίζουν μια φούσκα τιμών στην αγορά ακινήτων καθώς η κανονικότητα που διακόπηκε από την πανδημία ανακάμπτει, αλλά «στην Τουρκία αυτό επιδεινώθηκε από τη νομισματική πολιτική της κυβέρνησης», λέει ο οικονομολόγος Ugur Gürses. Το 2020, εξηγεί, η κυβέρνηση πίεσε τις τράπεζες, ιδιαίτερα τις δημόσιες, να χορηγήσουν στεγαστικά δάνεια με κάθε κόστος. Οι τράπεζες τηλεφώνησαν σε πιθανούς πελάτες για να τους πείσουν να πάρουν στεγαστικά δάνεια σε συμφέρουσες τιμές (τότε, το επιτόκιο αναφοράς ήταν στο χαμηλότερο τα τελευταία τέσσερα χρόνια, στο 8,25%, τώρα είναι 18%), και αυτοί οι ενδεχόμενοι πελάτες δεν ήταν απαραίτητα αυτοί που χρειάζονταν επειγόντως ένα σπίτι, αλλά μάλλον εκείνους με πιο κατάλληλο προφίλ όταν επρόκειτο να εξοφλήσει το δάνειο, δηλαδή με υψηλότερο εισόδημα.

Ο όγκος των δανείων αυξήθηκε κατά 40% σε λίγους μήνες και οι πωλήσεις εκτινάχθηκαν στα ύψη. «Αλλά επειδή το κόστος κατασκευών έχει αυξηθεί πολύ λόγω της υποτίμησης της τουρκικής λίρας, η τιμή των νέων κατοικιών έχει επίσης αυξηθεί πολύ, οπότε αυτές οι αγορές κατευθύνονται σε μεταχειρισμένα διαμερίσματα», λέει ο Gürses. Αν πριν από την πανδημία, τα μεταχειρισμένα διαμερίσματα αντιπροσώπευαν λίγο περισσότερο από το ήμισυ των πωλήσεων στην αγορά ακινήτων, τώρα είναι 70%. Και αυτά ήταν σπίτια των οποίων οι ιδιοκτήτες συνήθιζαν να νοικιάζουν, γεγονός που έχει προκαλέσει σημαντική μείωση της προσφοράς στην αγορά ενοικίασης και γρήγορη αύξηση της ζήτησης.

Σύμφωνα με τον νόμο, οι ιδιοκτήτες δεν μπορούν να απαιτήσουν ετήσιες αυξήσεις ενοικίων υψηλότερες από τον επίσημο αριθμό πληθωρισμού (επί του παρόντος 19,25%), αλλά δεν υπάρχει ρύθμιση για την τιμή εκκίνησης των κενών κατοικιών. Οι μέσες τιμές που απαιτούνται για ένα διαμέρισμα δύο δωματίων κοντά σε ένα πανεπιστήμιο στην Κωνσταντινούπολη είναι μεταξύ 2.000 και 4.000 λιρών (περίπου 200-400 ευρώ) και οι υποτροφίες και οι κρατικές πιστώσεις που επιτρέπουν σε ενάμισι εκατομμύριο φοιτητές να σπουδάσουν είναι μόνο 650 λίρες ανά μήνα (63 ευρώ).

Ένα άλλο πρόβλημα είναι η έλλειψη πανεπιστημιακών εστιών. Τα τελευταία χρόνια οι θέσεις σε δημόσιες κατοικίες έχουν μειωθεί (είναι λιγότερες από 700.000, με τιμή περίπου 400 λιρών ανά μαθητή σε δωμάτια τεσσάρων έως οκτώ ατόμων) και οι ιδιωτικές, που κοστίζουν δύο και τρεις φορές περισσότερο, έχουν αυξηθεί και, σε πολλές περιπτώσεις, διοικούνται από θρησκευτικές αδελφότητες κοντά στο κόμμα του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Είναι μέρος του νεοφιλελεύθερου σχεδίου της κυβέρνησης για τη μείωση της δημόσιας χρηματοδότησης της εκπαίδευσης και τη μετατροπή της σε επιχείρηση», καταγγέλλει ο Μπατούρ.

Αριστερές οργανώσεις «βλέπει» ο Σόιλου

Ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σόιλου απάντησε στις διαμαρτυρίες υποστηρίζοντας ότι οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες «δεν είναι φοιτητές» αλλά «μέλη περιθωριακών αριστερών οργανώσεων». Και ακόμη και από «τρομοκρατικές ομάδες» όπως το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK) και το Μαρξιστικό-Λενινιστικό Κομμουνιστικό Κόμμα (MLKP, στο τουρκικό αρκτικόλεξο) «ή από τα μέλη της LGTB (συλλογικότητες) που με αγαπούν τόσο πολύ» πρόσθεσε ειρωνικά. Ο κ. Ερντογάν τους κατηγόρησε επίσης, κατηγορώντας τους ότι θέλουν να «δημιουργήσουν ένα δεύτερο Γκίζι», αναφερόμενος στις μαζικές διαδηλώσεις των νέων που συγκλόνισαν την Τουρκία το 2013.

Ωστόσο, τα συμβούλια του κυβερνώντος κόμματος - επίσης εκείνα της αντιπολίτευσης - άνοιξαν δημοτικές εγκαταστάσεις για να στεγάσουν φοιτητές με προβλήματα στέγασης δωρεάν για ένα μήνα και η κυωέρνηση ανακοίνωσε τη δημιουργία νέων δημόσιων πανεπιστημιακών κατοικιών με 110.000 νέους χώρους, το οποίο έχει οδήγησε τις φοιτητικές ομάδες να μειώσουν τις διαμαρτυρίες. «Θα δούμε αν αυτή η λύση είναι επαρκής, αλλά αν όχι, θα αυξήσουμε τις κινητοποιήσεις μας», εξηγεί ο Μπατούρ: «Το πρόβλημα στέγασης δεν επηρεάζει μόνο τους φοιτητές του πανεπιστημίου. Στην πραγματικότητα, κατά τη διάρκεια των διαμαρτυριών μας, μας έχουν έρθει σε επαφή εκατοντάδες εργαζόμενοι και άνεργοι με το ίδιο πρόβλημα ».

Σε ολόκληρη την Τουρκία, περίπου το 40% των εργαζομένων λαμβάουν τον κατώτατο μισθό και, επιπλέον, η μερική απασχόληση έχει αυξηθεί πολύ από την αρχή της πανδημίας. Με άλλα λόγια, η στέγαση είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η τουρκική νεολαία.

naftemporiki.gr με πληροφορίες από την El País