Οποιος γίνεται πενήντα χρονών είναι λογικό να σκέφτεται λίγο τι πέτυχε στη ζωή του και πού απέτυχε. Το ίδιο συμβαίνει με την Ευρωπαϊκή Ενωση, που την ερχόμενη Κυριακή θα τιμήσει τα πενήντα χρόνια από την υπογραφή της ιδρυτικής της συνθήκης, στη Ρώμη, το 1957. Οι ηγέτες της Ευρώπης ετοιμάζουν μια μεγάλη γιορτή στο Βερολίνο. Αλλά οι Ευρωπαίοι πολίτες δεν είναι και τόσο εντυπωσιασμένοι.
Κι αυτό, γιατί η Ευρώπη περνά τη γνωστή κρίση της μέσης ηλικίας. Το μεγαλύτερό της πρόβλημα είναι οικονομικό. Οι ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν ανακάμψει τελευταία, αλλά η ανάπτυξη παραμένει χαμηλή και η ανεργία υψηλή.
Η ευθύνη δεν ανήκει τόσο στην Ευρωπαϊκή Ενωση όσο στις εθνικές κυβερνήσεις, αλλά η κατάσταση δύσκολα μπορεί να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Τα οικονομικά προβλήματα καθιστούν τους ψηφοφόρους δύσπιστους όχι μόνο απέναντι στην παγκοσμιοποίηση, αλλά και απέναντι στη διεύρυνση και την ενιαία αγορά. Κάπως έτσι απορρίφθηκε το σχέδιο του Ευρωσυντάγματος στη Γαλλία και την Ολλανδία.
Αν η ανεργία στη Γαλλία ήταν 3% και όχι 10%, οι Γάλλοι μπορεί να έλεγαν «ναι».
Να σημαίνουν όλα αυτά ότι το ευρωπαϊκό πείραμα απέτυχε; Ασφαλώς όχι. Τα 50 χρόνια που προηγήθηκαν της Συνθήκης της Ρώμης σημαδεύτηκαν από δύο παγκοσμίους πολέμους και μια μεγάλη ύφεση. Τα 50 χρόνια που ακολούθησαν χαρακτηρίζονται από μια ανεπανάληπτη ειρήνη και ευημερία. Το 2004, η ήπειρος επανενώθηκε. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες είναι πλέον μέλη της Ενωσης.
Αλλά η ειρήνη θεωρείται σήμερα δεδομένη. Για περισσότερη διεύρυνση, αντίθετα, δεν υπάρχει μεγάλος ενθουσιασμός. Οσο για την ευημερία, οι νέοι Ευρωπαίοι είναι πιο απαισιόδοξοι από τους γονείς τους.
Τα δύο μεγάλα καθήκοντα που έχουν οι ευρωπαίοι ηγέτες είναι σαφή. Το πρώτο είναι να ενισχυθούν οι οικονομίες τους και το δεύτερο να πείσουν τους ψηφοφόρους τους ότι έχουν ωφεληθεί από τη διεύρυνση. Τα μεγαλύτερα κέρδη τα είχαν οι χώρες που άνοιξαν πλήρως τις αγορές τους σε εργαζόμενους από τις νέες χώρες: η Βρετανία, η Ιρλανδία και η Σουηδία. Η συνάντηση του Βερολίνου, υπό την προεδρία της Αγγελα Μέρκελ, θα ασχοληθεί όμως κυρίως με ένα άλλο ζήτημα: την αναβίωση του Ευρωσυντάγματος. Είναι αλήθεια ότι οι θεσμοί της Ευρώπης σχεδιάστηκαν για έξι, όχι για είκοσι επτά μέλη. Ομως σήμερα υπάρχουν ριζικές διαφωνίες για το Σύνταγμα.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι ευρωπαίοι ψηφοφόροι δεν ενδιαφέρονται για όλα αυτά.
Αυτό που θέλουν είναι μεγαλύτερη συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και, βέβαια, πραγματικά οφέλη, κυρίως οικονομικού χαρακτήρα.
Πηγή: The Economist, ΑΠΕ-ΜΠΕ
