Από την έντυπη έκδοση
Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Μπορεί η έννοια της «ήπιας ισχύος» να έχει ως ορισμός 31 χρόνια ζωής (καθηγητής Joseph Nye), πλην όμως, όσο ο κόσμος αλλάζει τόσο η σημασία της ανεβαίνει. Μαζί όμως με τη σημασία της έννοιας, είναι εντυπωσιακή και η άνοδος της Ελλάδας στη σχετική κατάταξη, η οποία καθιερώθηκε το 2010 από το περιοδικό Monocle και τον σύμβουλο διεθνούς στρατηγικής Jonathan McClory.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Θεωρητικός της έννοιας της «Soft Power», ο Αμερικανός σύμβουλος υπήρξε από τους εμπνευστές της δημιουργίας ενός δείκτη μέτρησης της «Ήπιας ισχύος» των χωρών, ο οποίος περιλαμβάνει 75 κριτήρια αξιολόγησης και δημοσκοπήσεις, που χωρίζονται σε 6 πυλώνες. Προκύπτει έτσι η κατάταξη των 30 ισχυρότερων χωρών, μεταξύ των οποίων βέβαια ΗΠΑ, Κίνα, Ινδία, Ρωσία, Γερμανία και Γαλλία να κατέχουν πρώτες θέσεις σε διάφορες κατηγορίες, με τις ΗΠΑ πάντως να είναι η πρώτη «ήπιας δύναμης» υπερδύναμη. Και αυτό, όπως επισημαίνεται στον σχετικό κατάλογο με τα κριτήρια, παρά την καταβαράθρωση της φήμης της χώρας επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ. Συγκεκριμένα, το τραμπικό σύνθημα «Πρώτα η Αμερική» έπαιξε πλήρως αρνητικό ρόλο στη φήμη της χώρας, η οποία είναι λάθος να πιστεύεται ότι θα αποκατασταθεί εύκολα και γρήγορα στη διάρκεια της θητείας Τζο Μπάιντεν.
Αντίθετα, με τις ΗΠΑ σταθερά στις πρώτες θέσεις των χωρών που εμπνέουν σεβασμό, φιλικότητα και σταθερή οικονομική ανάπτυξη βρίσκονται η Γερμανία και η Μεγάλη Βρετανία, η φήμη της οποίας δεν δείχνει να επηρεάζεται από το Brexit.
Αναφορικά με την Ελλάδα, η χώρα μας κατατάσσεται μεταξύ των 30 πρώτων στον κόσμο από πλευράς ήπιας ισχύος και αυτό το οφείλει στην παγκόσμια εμβέλεια του πολιτισμού της, στα ανθρωπιστικά της ιδεώδη και στη δύναμη της ναυτιλίας της.
Εσχάτως δε στα ισχυρά σημεία της χώρας προστέθηκαν η βελτίωση του διπλωματικού της δικτύου, η ψηφιοποίηση και η αντιμετώπιση της πανδημίας. Όλο και περισσότερο, δε, η Ελλάδα θεωρείται και ασφαλής τουριστικός προορισμός, γεγονός που πρέπει να προσέξει ιδιαίτερα. Καθ’ όσον οι εχθροί της χώρας στο επίπεδο αυτό θα την κτυπήσουν.
Οι τελευταίες εξελίξεις, πάντως, στην Ανατολική Μεσόγειο έφεραν δυναμικά στο προσκήνιο τον ρόλο της ελληνικής ναυτιλίας, η οποία αποτελεί πλέον σημαντικό κομμάτι της ήπιας ισχύος της χώρας.
Σε άρθρο που δημοσιεύθηκε στην ελληνική έκδοση της γνωστής επιθεώρησης «Foreign Affairs» ο κ. Μιχαήλ Χατζηάστρου, σύμβουλος διεθνών σχέσεων, υπογραμμίζει τον ζωτικό ρόλο της ναυτιλίας στην οικονομία και τη γεωπολιτική θέση της χώρας, δίνοντας έμφαση και στην ευρωπαϊκή διάσταση του ελληνόκτητου στόλου.
Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Μιχαήλ Χατζηάστρου, επισημαίνει ότι το 2020 η Ελλάδα παρέμεινε η χώρα με τη μεγαλύτερη ναυτιλία παγκοσμίως. Παρότι ο πληθυσμός της χώρας αντιπροσωπεύει μόλις το 0,16% του συνολικού πληθυσμού της υφηλίου, η ελληνική ναυτιλία κατέχει το 20,67% της παγκόσμιας χωρητικότητας και το 54,28% της χωρητικότητας της Ε.Ε.
Ο ελληνόκτητος στόλος, με ποσοστό άνω του 98% της μεταφορικής του ικανότητας να αφορά τη μεταφορά φορτίων μεταξύ τρίτων χωρών, και μεταφέροντας, μεταξύ άλλων, προϊόντα πετρελαίου και παραγώγων πετρελαίου, υγροποιημένα αέρια, χημικά, μεταλλεύματα, άνθρακα, λιπάσματα, γεωργικά και δασικά προϊόντα, αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την ομαλή διεξαγωγή του διεθνούς εμπορίου και την εύρυθμη λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας. Η στρατηγική σημασία της ελληνικής ναυτιλίας για την Ε.Ε. γίνεται έτσι αυτονόητη.
Πέραν της προβολής ήπιας ισχύος, η ελληνική ναυτιλία αποτελεί σημαντικό πυλώνα της εθνικής οικονομίας και, επιπλέον, οι Έλληνες πλοιοκτήτες, είτε μέσω δωρεών της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών, είτε μέσω δωρεών με ανάληψη ατομικών πρωτοβουλιών, παρέχουν σημαντική υποστήριξη στην ενίσχυση της ναυτικής ισχύος, με πιο πρόσφατα παραδείγματα τη δωρεά 10 ταχύπλοων σκαφών φύλαξης θαλασσίων συνόρων, τη δωρεά 2 πλοίων γενικής υποστήριξης συνολικού εκτοπίσματος 7.500 τόνων στο Πολεμικό Ναυτικό και τη δωρεά 60 αποβατικών σκαφών για τις ανάγκες της Ζ’ Μοίρας Αμφίβιων Καταδρομών.
Στον θαλάσσιο χώρο, λοιπόν, και στο πλαίσιο του παιγνίου της «Ήπιας Ισχύος» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και με τη δεύτερη να προτάσσει το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», η Ελλάδα επιδεικνύει αξιοσημείωτη ναυτιλιακή υπεροχή με τον στρατηγικό της ρόλο στη διακίνηση ενεργειακών πόρων, εμπορευμάτων και ανθρώπων.
«Υπό αυτές τις συνθήκες, σημαντική ώθηση προς την ισχυροποίηση της θαλάσσιας “Ήπιας Ισχύος” θα είναι πλέον και η πλήρης επαναλειτουργία των ναυπηγείων με την ανάληψη σημαντικού έργου στη ναυπήγηση των νέων φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού, τη χάραξη μιας βιώσιμης μακροπρόθεσμης εγχώριας ναυπηγικής στρατηγικής, την ένταξη σύγχρονων ερευνητικών και ενδεχομένως γεωτρητικών σκαφών στον στόλο της χώρας για την αξιοποίησή τους στην εκμετάλλευση των ελληνικών υποθαλάσσιων ενεργειακών πόρων, ανάπτυξη του ελληνικού αλιευτικού στόλου», επισημαίνει ο Μιχαήλ Χατζηάστρου και, ως φαίνεται, τοποθετείται σωστά.
