Τα μέτρα και ο φόβος της πανδημίας μείωσαν κατά 12% τη ζήτηση θεραπείας και την προσέλευση, ιδίως εφήβων και νεαρών ηλικιών, στα συμβουλευτικά κέντρα, όπως επισήμανε ο πρόεδρος του ΔΣ του ΚΕΘΕΑ, Χρήστος Λιάπης, κατά τη διάρκεια της παρουσίασης του απολογισμού του έργου του ΚΕΘΕΑ για το 2020. Ωστόσο, όπως είπε, τους επόμενους μήνες αναμένεται να αποτυπωθεί αυξημένη ζήτηση, καθώς πάντα υπάρχει μια μικρή χρονική απόσταση στον ουσιαστικό αντίκτυπο της πανδημίας πάνω στις εξαρτητικές συμπεριφορές.
«Να είμαστε έτοιμοι και προετοιμασμένοι για την μετά Covid εποχή, η οποία αναμένεται να διαμορφώσει δυσμενώς το τοπίο των εξαρτήσεων, με αυξημένες κοινωνικό-οικονομικές πιέσεις, οι οποίες φαίνεται να έχουν αυξητική επίδραση στις εξαρτητικές συμπεριφορές. Τα απαγορευτικά μέτρα, η κοινωνική αποστασιοποίηση, ο κατ' οίκον περιορισμός, η αίσθηση απειλής ζωής και υγείας, η μείωση ή απώλεια του εισοδήματος και η ανασφάλεια για το μέλλον, δημιουργούν ένα μείγμα ψυχοπιεστικών συνθηκών που αυξάνει τα συναισθήματα δυσφορίας, άγχους και θλίψης. Η κατάσταση αυτή μπορεί να επιδεινώσει προϋπάρχοντα προβλήματα με εξαρτησιογόνες ουσίες ή συμπεριφορές ή να οδηγήσει περισσότερους ανθρώπους σε εμπλοκή με αυτές ως μια μορφή αυτοθεραπείας», υπογράμμισε ο κ. Λιάπης.
Όσον αφορά τις δράσεις του οργανισμού μέσα στο 2020, το ΚΕΘΕΑ προσέφερε 7.289 θέσεις υποστήριξης και θεραπείας για άτομα με πρόβλημα χρήσης ή εξάρτησης από ναρκωτικά, μέσα από τα προγράμματά του στην κοινωνία, στο σύστημα απονομής ποινικής δικαιοσύνης και για εξαρτημένα άτομα που διαβιούν στον δρόμο. Επίσης, 4.570 θέσεις θεραπείας προσφέρθηκαν σε μέλη οικογενειών, γονείς, συζύγους/συντρόφους, αδέρφια, παιδιά και σημαντικούς άλλους, ανθρώπων με πρόβλημα χρήσης.
Για την πλειονότητα όσων απευθύνθηκαν στο ΚΕΘΕΑ μέσα στο 2020, η εμπλοκή με τη χρήση άρχισε περίπου στα 15 τους έτη με κάνναβη. Στα 18 παγιώνεται η χρήση της ουσίας την οποία δηλώνουν ως κύρια ουσία κατάχρησης 14, περίπου, χρόνια αργότερα, τη στιγμή που ζητούν θεραπεία από το ΚΕΘΕΑ. Για το 42,8% η ουσία αυτή είναι η ηρωίνη, για το 33,6% η κάνναβη, ενώ συνεχίζεται η αύξηση στη χρήση κοκαΐνης ως κύριας ουσίας, με 17,8% το 2020, έναντι 14,2% το 2019.
Όπως τόνισε ο κ. Λιάπης, η εξάρτηση από το αλκοόλ ήταν μια μορφή εξάρτησης που διογκώθηκε μέσα στην καραντίνα. Συγκεκριμένα, μέσα στο 2020 το ΚΕΘΕΑ υποστήριξε επίσης 1.957 άτομα για την εξάρτηση από το αλκοόλ, την προβληματική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια, και την προβληματική χρήση του διαδικτύου/gaming. «Αυτού του είδους οι εξαρτήσεις φαίνεται να απασχολούν όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια την ελληνική κοινωνία», επισήμανε ο πρόεδρος του ΔΣ του ΚΕΘΕΑ. Ακόμη, ο κ. Λιάπης έδωσε έμφαση στην διαδικτυακή εξάρτηση, που όπως ανέφερε, πλήττει κυρίως τις νεαρές ηλικίες, δεδομένου και των ιδιαίτερων εκπαιδευτικών συνθηκών που διαμόρφωσε η πανδημία σε αυτές τις ηλικίες.
Πώς διαμορφώνεται το τοπίο στις εξαρτήσεις την μετά Covid-19 εποχή
Ο κ. Λιάπης στάθηκε ιδιαίτερα στις επιπτώσεις της πανδημίας, στο φαινόμενο των εξαρτήσεων που σχετίζονται με την ενίσχυση της δυσφορίας, του άγχους και της θλίψης, γεγονός που, όπως υπογράμμισε, αποτελεί αθροιστική ψυχοπιεστική συνθήκη. «Όλη αυτή η βιοκοινωνική και οικονομική απειλή μεταφράζεται σε αύξηση της χρήσης των νόμιμων και των παράνομων ουσιών ή των εξαρτητικών συμπεριφορών και σχετίζεται με επιδείνωση προϋπαρχόντων προβλημάτων εξάρτησης ή δημιουργία νέων», σημείωσε.
Ο κ. Λιάπης αναφέρθηκε και στα δεδομένα του τμήματος Αναλυτικής Χημείας του ΕΚΠΑ, που μετά από την ανάλυση των λυμάτων κατά τη διάρκεια του lockdown παρατηρήθηκε κατακόρυφη αύξηση της χρήσης παράνομων, αλλά και συνταγογραφούμενων ουσιών από τον πληθυσμό της πρωτεύουσας και κυρίως αυξήθηκε η χρήση των διεγερτικών ουσιών, της κοκαΐνης, περίπου οκταπλασιασμένη και παραπάνω.
«Ο ΠΟΥ μίλησε για πανδημία μέσα στην πανδημία που αφορά στις συνταγογραφούμενες ουσίες, κυρίως στα ηρεμιστικά, ιδιαίτερα στην τρίτη ηλικία που βίωσαν την απομόνωση, αλλά και σε ηλικίες των 50 και 60 ετών. Η χρήση εγκυμονεί κινδύνους, ναρκοθετεί τα γεράματα αυξάνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης ανοιών και διαταραχών βάδισης και ισορροπίας. Το τέρας των εξαρτήσεων και η λερναία Ύδρα των εξαρτήσεων έχει πολλά κεφάλια και από την πανδημία φούντωσαν και αναπτύχθηκαν και καινούργιοι κίνδυνοι εξαρτητικής στρέβλωσης και παρέκκλισης, ακόμα και σε ηλικίες που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε», υπογράμμισε ο κ. Λιάπης.
«Τα προγράμματα πρόληψης και θεραπείας των εξαρτήσεων αποτελούν κοινωνική αναγκαιότητα και χρειάζεται να υποστηρίζονται σταθερά με υλικούς και ανθρώπινους πόρους», τόνισε.
Λόγω και της όλης κατάστασης που διαμορφώθηκε, τα θεραπευτικά προγράμματα στράφηκαν σε εκτεταμένη αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων για τη διενέργεια συμβουλευτικών, θεραπευτικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Παράλληλα, ωστόσο, περιορίστηκε σημαντικά η εξωστρέφεια της θεραπευτικής διαδικασίας και η αλληλεπίδραση των θεραπευτικών προγραμμάτων με την κοινωνία. Σημαντικές δυσκολίες σηματοδότησαν οι επιπτώσεις της πανδημίας στην κοινωνία και την οικονομία για την κοινωνική επανένταξη των μελών του ΚΕΘΕΑ, αυξάνοντας τον κίνδυνο υποτροπής.
Παρά τις δυσκολίες, το 2020 το ΚΕΘΕΑ μπόρεσε να εξασφαλίσει τη θεραπευτική συνέχεια για τα μέλη του και να διατηρήσει ανοικτή την πρόσβαση σε βοήθεια για νέους/ες εξυπηρετούμενους/ες. Ταυτόχρονα, προχώρησε στην υλοποίηση του σχεδιασμού του στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020, ενισχύοντας το εθνικό δίκτυο υπηρεσιών με νέες μονάδες για διαφορετικές μορφές εξάρτησης και για ειδικές ομάδες πληθυσμού, όπως τα άτομα με διπλή διάγνωση, χρήστες και χρήστριες στον δρόμο και νεαρά άτομα με πρόβλημα χρήσης και παραβατικότητας. Από τα τέλη του 2019 και μέχρι στιγμής έχουν τεθεί σε λειτουργία 29 νέες μονάδες.
