Με απόλυτο σεβασμό στην υποβρύχια πολιτιστική κληρονομιά της χώρας μας και, σε μία προσπάθεια ανάδειξης της Ελλάδας ως καταδυτικού προορισμού η ομάδα Aegeantec, υπό τον εκπαιδευτή τεχνικής κατάδυσης Μαρίνο Γιούργα, με μια νέα κατάδυση στα νερά του Ρόδου επιδίωξε να βρει νέα στοιχεία που πιθανόν οδηγούν στην ταυτοποίηση του γερμανικού πολεμικού αεροσκάφους JU52.

 O εκπαιδευτής τεχνικής κατάδυσης Μαρίνος Γιούργας, μετά την πρόσφατη αποστολή στο γερμανικό μεταγωγικό αεροσκάφος JU52 που βρέθηκε από την καταδυτική του ομάδα πριν από λίγα χρόνια, καταθέτει στη «Ν» τις εντυπώσεις του, αλλά και τα στοιχεία που οδηγούν στην πιθανή ταυτοποίηση του ιστορικού αυτού αεροναυαγίου.

Το κόκπιτ του Ju52

Η αποστολή αυτή ήταν ιδιαίτερης σημασίας για την ομάδα Aegeantec καθώς αποτέλεσε την πρώτη οργανωμένη αποστολή αποκλειστικά με καταδυτικές συσκευές κλειστού κυκλώματος στο νησί της Ρόδου και η πρόκληση ήταν ιδιαίτερα μεγάλη. Να σημειωθεί ότι την παρούσα χρονική στιγμή το νησί δε διαθέτει ούτε ένα καταδυτικό κέντρο ικανό να υποστηρίξει πλήρως την μορφή των συγκεκριμένων τεχνικών καταδύσεων και όλος ο απαραίτητος εξοπλισμός, τα υλικά και τα σχετικά αέρια έπρεπε να έρθουν με την ομάδα από την Αθήνα.

Το ουριαίο πτερύγιο του μεταγωγικού της Luftwaffe

Υπήρξε σημαντική υποστήριξη από ιδιώτες που αγκάλιασαν την προσπάθεια αυτή  τόσο κατά τη διάρκεια των καταδύσεων μας στη Ρόδο όσο και στην προσπάθεια «ανάγνωσης» της ιστορίας που προσπαθεί να μας πει το συγκεκριμένο αεροπλάνο. Συνεπώς πρέπει να ευχαριστήσουμε τους δύτες υποστήριξης Θωμά Ζώβα, Ζέτα Κωστοπούλου και Σπύρο Χρυσανθόπουλο, τον καπετάνιο μας Πέτρο Νικολάκο, το καταδυτικό κέντρο Waterhoppers Rhodes και κυρίως τον Andre Busstra και Ryan Eames και τη μονάδα Haraki Mare και την Ελευθερία Κουφού που έκανε τη διαμονή της αποστολής εξαιρετικά άνετη.   

Ο δύτης μελετά το αεροναυάγιο του Ju52, με τη θυρίδα του πολυβολητή στην άτρακτο να διακρίνεται.

Κατά τη διάρκεια των καταδύσεων στο ναυάγιο του JU52 διαπιστώθηκε πως ήταν στην ίδια κατάσταση στην οποία βρέθηκε πριν 3 χρόνια από την ομάδα. Παρόλα τα σημάδια κόπωσης, ήταν εμφανή στην επιφάνεια της ατράκτου, μετά από περισσότερα από 75  χρόνια στο βυθό της Ρόδου, καθώς τα σημεία του αεροσκάφους όπου η διάβρωση έχει αφήσει την υπογραφή της έχουν αυξηθεί.

Ο κ. Μαρίνος Γιούργας και οι αυτοδύτες με τους οποίους καταδύθηκε στο Ju52 ήταν οι πρώτοι που το είδαν μετά από 7 και πλέον δεκαετίες παραμονής στο βυθό.

 Η ταυτοποίηση του συγκεκριμένου αεροσκάφους δε μπορεί να θεωρηθεί ολοκληρωμένη αλλά πιθανολογείται ότι το JU 52 που ανακαλύφθηκε και έγινε κατάδυση σε αυτό για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 2018 από την Aegeantec είναι το DR+UA το οποίο έπεσε 1 χιλιόμετρο από την ακτή Γαδουρά στη Ρόδο, όπου βρίσκεται και το ομώνυμο αεροδρόμιο, στις 31.03.1944 κατά την επιχείρηση ρίψης σωστικών λέμβων σύμφωνα με τα διαθέσιμα ιστορικά αρχεία.

Ο κ. Μαρίνος Γιούργας με συνεργάτη του και καταδυτικό εξοπλισμό

 

«Πρέπει να αναφέρουμε τους φίλους που ασχολήθηκαν ενεργά στην προσπάθεια μας να διαβάσουμε την ιστορία του αεροπλάνου και συγκεκριμένα τον Pierre Κοσμίδη που αποτελεί αρωγό μας στην ανάδειξη των ναυαγίων αυτών, τον Θάνο Αντωνέλλο, τον Βασίλη Μεντόγιαννη, τον Νίκο Καρατζά, τον Bernd Pirkl, τον Luca Gabriele Merli και τον Gyorgy Litauszky. Επίσης, ευχαριστούμε και το Δημήτρη Γκαλόν που προσφέρθηκε να συμβάλλει στην προσπάθειά μας», αναφέρει ο Μαρίνος Γιούργας.

Η στρατηγική σημασία του αεροδρομίου Γαδουρά ήταν μεγάλη καθώς, λόγω της γεωγραφικής του θέσης, έβλεπε μπροστά στις ακτές της Κρήτης και του Λιβάνου (Κόλπος Σύρτης). Αποτελούσε αεροπορική βάση της ιταλικής αεροπορίας από τον Ιούνιο του 1940 για αποστολές σε όλη την Ανατολική Μεσόγειο συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου, Παλαιστίνης και του Σουέζ.

Η Luftwaffe το χρησιμοποιούσε για τις αποστολές των αεροπλάνων της ως ενδιάμεσο σταθμό αλλά και ως ένα σημαντικό κέντρο για την προετοιμασία και εκτέλεση των αεροπορικών επιδρομών στην Κρήτη και τη Β. Αφρική.  

Το ναυάγιο του JU 52 βρίσκεται σε μέγιστο βάθος 75 μέτρων, σε λασπώδη βυθό με το ρύγχος του να κοιτάζει ΝΔ και με την εξαίρεση της κεντρικής μηχανής και της καλύπτρας του πιλοτηρίου, τα οποία εικάζεται ότι αποκολλήθηκαν κατά την πρόσκρουση του αεροσκάφους με την επιφάνεια της θάλασσας, είναι σε ένα κομμάτι και αποτελεί ένα εξαιρετικό καταδυτικό σημείο.

 Δεν έχει να ζηλέψει σε τίποτα τα ναυάγια άλλων χωρών, όπως η Μάλτα, τονίζει ο κ. Γιούργας, όπου η ναυαγιοκατάδυση είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο και θα μπορούσε πολύ εύκολα να αποτελέσει πόλο έλξης για τεχνικούς δύτες υψηλού επιπέδου που διαθέτουν τις γνώσεις και την εμπειρία για να καταδυθούν σε αυτό.

Για την ακρίβεια το ναυάγιο του JU 52 θυμίζει ρολόι που σταμάτησε στις 31.3.1944 καθώς όλοι οι χώροι του αεροσκάφους, όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες, είναι άθικτοι. Τέτοιου είδους ναυάγια δεν είναι εύκολο να δει κανείς καθώς συνήθως μετά την πάροδο τόσων ετών η φύση αναλαμβάνει να σβήσει πολλά από τα στοιχεία που μαρτυρούν την ιστορία τους, ενώ παράλληλα πολλές φορές η ανθρώπινη ματαιοδοξία επεμβαίνει και τα αλλοιώνει, αναφέρει ο κ. Γιούργας.

 Σύμφωνα πάντα με τον έμπειρο δύτη και κατά την άποψη του πιλότου και τεχνικού δύτη Δ. Χαλιάσου που βρέθηκε στη Ρόδο με την ομάδα Aegeantec, το ναυάγιο του JU 52 βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση, αν αναλογιστεί κανείς τα χρόνια που βρίσκεται στο βυθό και το υλικό κατασκευής του καθώς η δομή του παραμένει γενικά άθικτη. Τα εμπρόσθια χείλη των πτερυγίων καθώς και τα άκρα τους έχουν ζημιές που προέρχονται από την πρόσκρουση τους με την επιφάνεια της θάλασσας όπως και με το βυθό. Η προπέλα της αριστερής μηχανής είναι άθικτη υποδηλώνοντάς ότι κατά τη διάρκεια της πρόσκρουσης η μηχανή αυτή δε βρίσκονταν σε λειτουργία. Η μηχανή νούμερο 2 που βρίσκονταν στο ρύγχος του αεροπλάνου έχει αποκολληθεί και είναι 2 μέτρα από αυτό με την έλικα της θαμμένη από το ίζημα του βυθού. Η δεξιά μηχανή έχει σημάδια ζημιάς που υποδηλώνουν ότι αυτή λειτουργούσε κατά τη σύγκρουση με την επιφάνεια της θάλασσας.

Η παρουσία των δύο ελαστικών και του συστήματος προσγείωσης κάτω από το αεροσκάφος οδηγεί στην υπόθεση ότι το αεροσκάφος «έκατσε» στο βυθό σε βάθος 75 μέτρων. Η καταστροφή από δίχτυα αλιέων εντοπίζεται στο αριστερό φτερό καθώς και σε ένα οριζόντιο σταθεροποιητή στην ουρά του JU 52. Επίσης, δίχτυα καλύπτουν μεγάλη επιφάνεια της ατράκτου και της πόρτας που χρησιμοποιούνταν για τη φόρτωση και εκφόρτωση του αεροσκάφους. Το αεροσκάφος δεν παρουσιάζει σημάδια από ζημιά λόγω εχθρικών πυρών στην άτρακτο και στις μηχανές του οπότε η πιθανότητα κατάρριψης του θεωρείται μικρή. Επίσης και τα δύο πυροβόλα MG15 των 7.92mm βρέθηκαν άθικτα στις θέσεις τους, ενώ δεν είναι φορτωμένα με τους γεμιστήρες των πυρομαχικών τους. Παρά το ότι το εσωτερικό του είναι καλυμμένο με παχύ στρώμα ιζήματος δεν ήταν ορατά χρησιμοποιημένα πυρομαχικά ή γεμιστήρες στο πάτωμα του αεροσκάφους.

Το κόκπιτ βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση καθώς όλα τα όργανα και τα χειριστήρια διακρίνονται καθαρά παρά τις επικαλύψεις από θαλάσσιους οργανισμούς. Περαιτέρω έρευνα της θέσης των χειριστηρίων των μηχανών υποδηλώνουν μια μη φυσιολογική θέση καθώς η μηχανή νούμερο 2 βρίσκεται σε κατάσταση «idle» ενώ οι άλλες δύο μηχανές σε κατάσταση «high power». Οι μοχλοί ρύθμισης του μίγματος είναι όλοι στο ίδιο setting ενώ η θέση του μοχλού χειρισμού της αντλίας καυσίμων δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί. Αυτό πιθανόν να οφείλεται σε μηχανικό πρόβλημα που έκανε αναγκαία τη μείωση ισχύος μόνο του κινητήρα νούμερο 2.

Αυτός ο κινητήρας (κεντρικός νο. 2) είναι απαραίτητος όχι μόνο για την πρόωση του αεροσκάφους αλλά και για την παροχή ενέργειας σε κρίσιμες λειτουργίες του, όπως ηλεκτρικά συστήματα και δεν τίθεται σκοπίμως σε κατάσταση «idle» ή «shutdown» κατά τη διάρκεια της πτήσης παρά μόνο σε μη κανονικές συνθήκες λειτουργίας του. Συμπερασματικά, πεποίθηση μας είναι ότι η απουσία σημαδιών κατάρριψης από εχθρικά πυρά, η θέση των χειριστηρίων των μηχανών και η κατάσταση του ρύγχους του αεροπλάνου μας οδηγεί σε δύο υποθέσεις:

1. Το αεροπλάνο κατά τη διάρκεια της αποστολής του εμφάνισε πρόβλημα στους κινητήρες του γεγονός που οδήγησε τον κυβερνήτη στο να θέσει τον κινητήρα νούμερο 2 σε θέση «idle» ή σε «shutdown» και κατά την προσπάθεια επιστροφής του στο αεροδρόμιο Γαδουρά βούτηξε στην θάλασσα με την δεξιά πλευρά του και με μικρή σχετικά ταχύτητα σε μικρή απόσταση από την ακτή.

2. Το αεροσκάφος μετά την αναχώρηση του από τη Ρόδο παρουσίασε μηχανικό πρόβλημα με τον κινητήρα νούμερο 2 να επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό με αποτέλεσμα να αναγκάσει τον πιλότο να το ρίξει στην θαλάσσια περιοχή ανοιχτά και σε μικρή απόσταση από το αεροδρόμιο στη Γαδουρά .

Περαιτέρω λόγοι που θα μπορούσαν να έχουν επηρεάσει την πορεία του αεροπλάνου και να το οδηγήσουν στη Γαδουρά δεν μπορούν να αποκλειστούν αλλά δεν είναι δυνατόν να επιβεβαιωθούν με τα υπάρχοντα στοιχεία.

gkoul@naftemporiki.gr